Türkiye’de Yaşayan Doğu Türkistanlıların Kurduğu Sivil Toplum Örgütleri ve Bunların Faaliyetleri: Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyeti Örneği

Doğu Türkistan’da yaşanan sıkıntılar sonrası anavatanlarını terk ederek önce Hindistan’aoradan da Türkiye’ye yerleşen Doğu Türkistanlılar birçok zorluklar içinde olmalarına rağmen DoğuTürkistan Davasını geniş kitlelere ulaştırmayı kendilerine bir vazife olarak görmüşlerdir. Budoğrultuda ilk ciddi girişimleri olarak karşımıza Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyeti çıkmaktadır.Maddi yokluklara rağmen kurdukları bu cemiyetin faaliyetleri ile kendilerinden söz ettirmeyi vedikkatleri üzerlerine çekmeyi başarmışlardır. Özellikle kişisel gayretler ile yürüyen cemiyetinfaaliyetleri Doğu Türkistan Davasının duyurulmasına hizmet ettiği gibi Türkiye’de bir kamuoyuoluşmasını da sağlamıştır.

Non-Governmental Organizations Which Were Established by People of Eastern Turkestan Living in Turkey and Actıvıtıes of These: The Case of Eastern Turkestan Immigrants Associatıon

People of Eastern Turkestan, who had settled in India firstly and then from there into Turkey by leaving their homelands after troubles encountered in Eastern Turkestan, considered reaching the case of Eastern Turkestan to the large mases as a duty for them although they were in a lot of difficulties. For this direction, we confront Eastern Turkestan Immigrants (Refugees) Association as their first serious attempt/initiative. They succeeded to be mentioned of themselves and to attract attention (s) upon them through activities of this association they established despite of financial shortages. Activities of the association, which were advancing with personal efforts particularly, provided formation of a public opinion in Turkey as well as serving for the Case of Eastern Turkestan to be announced.

PDF

___

Ali Şir Nevai: Hayatı ve Eserleri, Haz. Ali Nihat Tarlan, Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyeti, İstanbul 1960.
ALPTEKİN, Erkin, Doğu Türkistan’dan Hicretimizin 40. Yılı, Erciyes Dergisi Doğu Türkistan Yayınları, Kayseri 1992.
ALPTEKİN, İsa Yusuf, Unutulan Vatan Doğu Türkistan, Seha, İstanbul 1992.
ALPTEKİN, İsa Yusuf, Esir Doğu Türkistan İçin-2 (İsa Yusuf Alptekin’in Mücadele Hatıraları), Haz. Ömer Kul, Berikan Yayınevi, Ankara 2007.
ALPTEKİN, İsa Yusuf, Esir Doğu Türkistan İçin-1 (İsa Yusuf Alptekin’in Mücadele Hatıraları), Haz. Ömer Kul, Berikan Yayınevi, Ankara 2010.
ANAT, Hacı Yakup, Hayatım ve Mücadelem, Özkan Matbaacılık, Ankara 2003.
BAKIR, Abdullah, Doğu Türkistan İstiklâl Hareketi ve Mehmet Emin Buğra, Özrenk Matbaası, İstanbul 2005.
BUĞRA, Mehmet Emin, Doğu Türkistan Tarihi, Coğrafi ve Şimdiki Durumu, Güven Basımevi, İstanbul 1952.
BUĞRA, Mehmet Emin, “Divanı Lügatüt-Türk 880 Yaşında”, Türkistan, S.1, 1953, s. 5- 10;
BUĞRA, Mehmet Emin, “Türk Hakanı Efrasiyab (Kutatgu Bilig)”, Türkistan, S.1, 1953, s. 2.
BULUT, Serdar, “Asya Coğrafyası’nın Büyük Edibi Ali Şîr Nevâî’nin Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Türk Dili’ne Katkıları”, Asya Studies, C.1, S.1, 2017, s. 23- 41.
CİNİSLİ, Rasim, Bir Devrin Hafızası, Doğan Kitap, İstanbul 2017.
Çalışma Programı, Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyeti, İstanbul 1969.
DELİORMAN, Altan – Donuk Abdülkadir - Kocakapan İsa, Türklük Mücahidi İsa Yusuf, Bayrak Basımevi, İstanbul 1991.
Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyetinin Gayesi ve Çalışma Planı, Amca Matbaası, İstanbul 1960.
Doğu Türkistan Göçmenler Derneği Neler Yaptı?, Doğu Türkistan Göçmenler Derneği Yayınları, İstanbul 1972.
“Doğu Türkistan’dan Kanlı Göçler”, Türk Göçmen ve Mülteci Dernekleri Federasyonu Türk Dünyası Üç Aylık Fikir-Kültür Dergisi, S.7, Ekim-Kasım-Aralık 1967, s. 1- 16.
EMET, Erkin, “Yeni Bir Oluşum: Dünya Gençler Kurultayı”, Gökbayrak Dergisi, C.8, S. 39, Kayseri 2001, s. 21.
GAYRETULLAH, Hızırbek, Osman Batur, Orda Yayınları, İstanbul 1966.
GAYRETULLAH, Hızırbek, Altaylar’da Kanlı Günler, Ahmet Sait Matbaası, İstanbul 1977.
GAYRETULLAH, Hızırbek, Sömürülen Vatan Türkistan, Töre Devlet Yayınları, İstanbul 2013.
GÜLDEŞ, Mehmet, Doğu Türkistanlı Uygur Türklerinin Türkiye'de Kurdukları Dernekler ve Yayın Faaliyetleri, (Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale 2008.
KARA, Abdulvahap, Mustafa Çokay'ın Hayatı ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Bağımsızlığı Yolundaki Mücadelesi, (Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul 2002.
KARAHOCA, Amaç, Doğu Türkistan Çin Müstemlekesi, Fakülte Matbaası, İstanbul 1960.
KARATAYEV, Olcobay - Yılmaz Mehmet Serhat - Yakuboğlu Cevdet, “Dîvânu Lugâti'tTürk Adlı Eserin Tamamlanmasının 940. Yıldönümü: Şarkiyatçı, Tarihçi, Antropolog Prof. Dr. Tınçtıkbek K. Çorotegin’in Araştırmaları”, Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, C.1, S.2, 2017, s. 87-97.
KUL, Ömer, On Yıla Sığan Efsanevi Ömür Osman Batur Han, Doğu Türkistan Göçmenler Derneği Yayınları, İstanbul 2011.
KUL, Ömer, 100 Soruda Doğu Türkistan, Rumuz Yayınları, İstanbul 2017.
SELVİ, Zafer - Teyci Mansur - Kara Abdülvahap, Kazakların Doğu Türkistan’dan Anadolu’ya Göçü ve Osman Taştan, Kazak Türkleri Vakfı Yayını, İstanbul 1996.
TUNCER, Tekin, “Doğu Türkistan’dan Türkiye’ye Yapılan 1961 Göçü ve Mehmet Kasım Cantürk”, I. Uluslararası Türk Kültürü Araştırmaları Sempozyumu (Tukas 2014), 12-13 Kasım 2014, s. 270-278.
TUNCER, Tekin, 1949-1964 Yılları Arasında Doğu Türkistan’da İstiklal Mücadelesi ve Türkiye’ye Yapılan Göçler, (Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi), Manisa 2015.
TUNCER, Tekin, “Mehmet Emin Buğra’nın Mektuplarında Türkistan Sesi Dergisinin Çıkartılması Süreci”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, C.17, S.2, 2017, s. 51- 76.
Türkistan Şehitleri, Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyeti Yayınları, İstanbul 1969. Türkistan’ın Kurtuluşu Hakkında Endonezya Liderlerinin Görüşleri, Doğu Türkistan Göçmenler Cemiyeti, İstanbul 1971.
YAVUZ, Kemal, “Yusuf Has Hacip ve Kutlu Bilgi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.37, S.37, İstanbul 2007, s. 137-180.