REKLAMLARDA ÇOCUK KARAKTERLERİN KULLANIMI: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Reklamlar, anlam, değer, ideoloji, kültür ve daha pek çok konu hakkında fikirlerin anlaşılmasına yardımcı oldukları için medya ve iletişim çalışmalarının önemli konularından biridir. Reklama cazibe katmak, inandırıcılıklarından yararlanmak gibi nedenlerle çocuğun kullandığı ürüne yönelik olsun ya da olmasın reklamlar çocuk imgesi içerebilmektedir. Çocuğa "tüketim" isteği kamçılamak, çocuğun reklamı yapılan ürünleri alması için ailesini zorlamasını sağlamak ve geleceğe yatırım yapılarak, ileriki yaşlarda iyi bir tüketici birey olmasını sağlamak amacıyla reklam filmlerinde çocuk imgesi kullanılabilmektedir. Tüm bunlar çocuk istismarının bir çeşididir. Yetişkinlerin kullandığı ürünlerin reklamlarında da çocuk imgesi ile karşılaşılmaktadır. Medyada istismar iki şekilde gerçekleşebilir. Biri medyada çalışan çocukların istismarı diğeri de medyada temsil yolu ile istismar. Bu araştırma kapsamında temsil yolu ile kullanımı üzerinden istismar üzerinde durulmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'de 2014 yılı Eylül ayına kadar yayınlanmış içinde çocuk oyuncu bulunan reklamlardan amaçlı örneklem metoduyla sadece yetişkinlerin kullandığı ve çocuklarla yetişkinlerin ortak kullandığı 9 ürün reklamı betimsel içerik analizi ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda incelenen reklamların tümünde çocukların reklama cazibe katmak için kullanıldıkları, istismar edildikleri görülmüştür. Bunun yanı sıra büyüklük taslamak, yetişkin, tecrübeli ve daha fazla biliyor imajı yaratmak vb. için çocuk imgesi kullandıkları da saptanmıştır. Çocukların deneyimsizliğini ortaya seren, onları bilgisiz, kabiliyetsiz, sakar olarak gösteren bu kalıpları yeniden üreterek bu durumdan istifade eden reklamlar da bulunmaktadır

USING CHILD CHARACTERS IN COMMERCIALS: THE CASE OF TURKEY

People tend to be attracted to children as they find their voices, faces and mimics cute and believe in their sincerity and innocence. Hence, broadcasters are keen on children’s appearing in commercials. This is a sort of child abuse. For instance, showing children, as lovely or needy individuals in commercials constitute so-called harmless aspect of child abuse. Children are presented as objects to be viewed on television; and it is not unexpected that seeing their peers on screen, child audience tend to identify with them. In this study, the broadcasts during the prime time of a commercial television channel in Turkey with the highest percentage of the viewers were recorded for a week. The involvement of children in commercials of the products irrespective of whether they are targeted at children or not were studied by means of content-analysis method. In addition to this, the commercials broadcast were analyzed in terms of their compatibility with the criteria required for the protection of children. In Turkey, the legislation specifies the rules on commercials where children appear. However, the current situation shows that both the rules and practices are not sufficient to protect children. Media services might be tempted to neglect the ethical principles and standards owing to their commercial concerns. This study shows that the commercials categorized and analyzed do not comply with the criteria required for the protection of children

PDF

___

Abadan-Unat, Nermin. (1998), “Söylemden Protestoya: Türkiye’de Kadın Hareketlerinin Dönüşümü”. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
Asena, M. B. (2009), Gıda Reklamlarının Okul Öncesi Çocuklar Üzerindeki Etkilerinin Anneler Tarafından Değerlendirilmesi. Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Bottomere, T.B. (1995), Toplum Bilim. Çev:Ünsal Oskay, İstanbul: Der. Çocuk İhmali Ve İstismarını Önleme Öğretmenler Ve Aileler İçin Eğitim Kılavuzu. (2008), http://akdenizram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/33/11/967810/dosyalar/2015_05/14020156_al elerveretmenlerncocukihmalveistismaronlemeklavuzu.pdf (10.07.2015)
Ertürk, Yıldız Dilek. (2011), “Çocukluk Çağı Gelişim Dönemlerine Göre Medya Kullanımı”. iç. Çocuk hakları ve Medya. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, ss. 49-88. İHD (2008), http://atud.org.tr/kutuphane/cocukihmalveistismaronleme.pdf (10.07.2015).
Kapferer, Jean-Noel. (1991), Çocuk ve Reklam. Çev: Şermin Önder. İstanbul: Afa. Kuruoğlu, H. Soygüder, Ş. (2009), Televizyon Reklamlarında Çocuk: Türkiye Örneği. http://akademikstok.com/televizyon-reklamlarinda-cocuk-turkiye-ornegi-oku-276.html (10.09.2015).
Odabaşı, Yavuz. (1986), “İşletmelerin Sosyal sorumluluk Kavramı İçerisinde Reklamcının Yeri. Suat Mirza Anısına Armağan, Eskişehir: A.Ü.İ.İ.B.F. , yayın no:42, Cilt 1.
Özen, Oğuzhan. (1997), Televizyon Reklamlarında Çocuk Kullanımının Yasal ve Ahlaki Yönleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Peltekoğlu, Filiz. (1993), “Halkla İlişkiler ve Sosyal Sorumluluk” Marmara İletişim Dergisi sy. 2, Nisan. Reklam Özdenetim Kurulu. (2014), http://www.rok.org.tr/urue.html (10.07.2015).
Resmi Gazete. (2014), Yönetmelik. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/04/20140403-1.htm (10.07.2015).
Sallalı, Gizem. (2009), Farklı Hedef Kitlelere Yönelik Reklamların İncelenmesi: Çocuklara Ve Kadınlara Yönelik Reklamlar. http://www.tuketici.gov.tr//source.cms.docs/ etuketici.gov.tr.ce/docs/yayinlar/GIZEM_SALALI.pdf (10.07.2015).
Sınır Tanımayan Televizyon Direktifi. (1997), 97/36/EC sayılı 30 Haziran. http://ktpsunucu.anayasa.gov.tr/web/catalog/file_download.php?file_id=9291 (10.07.2015).
UNICEF. (2007), Bölüm 2: Çocuk Hakları ve Profesyonel Gazetecilik Pratiği. http://elearningevents.dit.ie/UNICEF-TK/index.htm (10.07.2015).
Unnikrishnan, Namita ve Bajpai, Shailaja. (1996), The Impact of TV Advertising on Children, SAGE Publications.
Yücel, H. Kara, B. (2009), “Reklamda Çocuk İmgesinin İşlevi: 2006-2007 Türk Televizyon Reklamlarında Çocuk Kullanımı”, Galatasaray Üniversitesi İleti-ş-im Dergisi. http://iletisimdergisi.gsu.edu.tr/article/view/5000004876/5000005376 (15.09.2015).
Ziyalar, Neylan. Salihoğlu, Seda. (2011), “Medyanın Çocuk İhmal ve İstismarındaki Yeri ve Önemi”, İç. Çocuk Hakları Açısından Çocuk İhmali ve İstismarı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları. ss. 183-200.