TARIMSAL ÜRETİM FAALİYETİNDE ÇİFTÇİLERİN DUA RİTÜELLERİNİN ANALİZİ

Bu makale, tarımsal üretim faaliyetinde çiftçilere özgü dua ritüellerini nicel ve nitel yaklaşımları kapsayan karma modelle analiz etmektedir. Dua ritüelinin çiftçilik mesleğinde işgal ettiği yer ve doğurduğu sosyal organizasyondan hareketle meslek ve sosyoloji, olağanüstü durum ve meşruiyet teodisesi, din ve gündelik hayat, çalışma ahlakı ve din gibi kavramların karşılık geldiği sosyolojik zemin çıkartılmaya çalışılmıştır. Çalışma, hem nicel hem de nitel paradigmaya dayalı karma (mixed) model'e göre yapılmıştır. Nicel araştırmada anket tekniğiyle veriler toplanırken sorular faal olarak çiftçilikle uğraşanlara yöneltilmiştir. Nitel yaklaşımda ise veriler hem mülakat hem de katılımcı gözlem yoluyla elde edilmiştir. Karma modele dayanan çalışmada çiftçilerin tarım faaliyeti özelinde dua uygulamaları ve duaya ilişkin farkındalıkları yağmur duası, faaliyetlerine başlamadan önce besmele çekme, tohum, fide veya fidan ekerken dua okuma vb. pratikler bağlamında değerlendirilmiş ve yağmur duasına katılım oranı % 46,2 olmasına rağmen yağmur duasının gerekliliğine ilişkin olumlu tutum % 74 oranında ölçülmüştür. Diğer taraftan, bölgede uygulaması çok genel olmasa da ürünlerin soğuktan korunması için Kaside-i Bürde Hatmi gibi çiftçiliğe özgü belli bir cemaatsel pratik fark edilmiş ve bunun sosyo-kültürel dinamikleri hem mülakat hem de gözlemle yorumlanmıştır. Bu çerçevede kuraklık ve don gibi olağanüstü durumlarda dua etmek, bir sorun çözme yöntemi olarak okunmuş ve gözlemlenmiştir

ANALYSIS OF FARMERS’ PRAYER RITUALS IN AGRICULTURAL PRODUCTION ACTIVITIES

This article analyzes mixed model that includes both quantitative and qualitative approaches of prayer rituals special to farmers in their agricultural production activities. It is tried to be constituted the concepts which are equalled to sociological ground such as job and sociology, case of emergency and legitimacy teodicy, religion and daily life, work ethic and religion with reference to the important place and social organisation resultant of rituals of prayer in farming. The study complies with mixed model that is based on both quantitative and qualitative paradigms. In quantitative survey, while data was being collected, questions were directed to active farmers. As for qualitative approaches, data was obtained via both interview and participant observation. In studies based on mixed model, farmers’ agricultural activities, special to prayer applications and awareness, are evaluated in the context of rain prayer, reciting bismillah before commencing activity, praying while planting seeds, seedlings or saplings etc. and it is measured that although the rate of participation to rain prayer is % 46, 2, the rate of positive attitude related to necessity of rain prayer is % 74. On the other hand, though not quite prevalent in practice, it is noted that there is congregational practices that is peculiar to farmers such as reading the whole of Kaside-i Bürde for protecting products from cold weather and socio-cultural dynamics of this practice are interpreted by both interview and observation. Within this scope, in exceptional circumstances such as drought and frost formation, prayer is considered and observed as a problem solving method

PDF

___

Abidin Paşa, (1324/1906-1907). Kasidetü’l-Bürde Şerhi, İstanbul, Asitane.
Acıpayamlı, Orhan, (1963). “Türkiye’de Yağmur Duası ve Psiko-Sosyal Metotla İncelenmesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Fakültesi Dergisi, Cilt: XXI, Sayı: 1-2, Ankara, 1-39.
Acıpayamlı, Orhan, (1965). “Türkiye’de Yağmur Duası”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Fakültesi Dergisi, Cilt: XXII, Sayı: 3-4, Ankara, 1-39.
Albayrak, Ahmet & Acuner, Yusuf & Seyhan, B. Yaşar, (2014). “Dua Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7/34, 365-372.
Arslantürk, Zeki, (2001). Araştırma Metod ve Teknikleri, İstanbul, Çamlıca Yayınları.
Balcı, Ali, (20015). Sosyal Bilimlerde Araştırma, Ankara, Pegem Yayıncılık.
Berger, L. Peter, & Luckmann, T. (2008). Geçekliğin Sosyal İnşâsı, (çev: Vefa Saygın Öğütle). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Berger, L. Peter, (1970). A Rumor of Angels, New York: Doubleday & Company. Inc.
Berger, L. Peter, (200). Kutsal Şemsiye, (çev. Ali Coşkun). İstanbul: Rağbet Yayınları.
Berger, L. Peter, & Berger, B., (1972). Sociology: A Biographical Approach, New York, Basic Books.
Bottomore, Tom & Nisbet, Robert, (2000). “Yapısalcılık”, (Çev. Binnaz Toprak), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, (Yay. Haz. M. Tunçay-A. Uğur), Ankara, Ayraç Yayınevi.
Boyd, David, (2010). “Ethical Determinants for Generations X and Y”, Journal of business Ethics, Vol. 93, No. 3, 465-469.
Busayri, (1313/1895). Kaside-i Bürde, Tashih-Tahkik: A. Tahir el-Konevi, İstanbul, Dersaadet.
Büyüköztürk, Şener & Çakmak, Ebru & Akgün, Ö. Erkan & Karadeniz, Şirin & Demirel, Funda, (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: PegemA Yayınları.
Creswell, John W., (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (2rd. ed.). Thousand Oaks, California, Sage Publications, Inc.
Creswell, John W., Plano Clark, V. L., Gutmann, M., & Hanson, W. (2003). Advanced mixed methods research designs. In A. Tashakkori & C. Teddlie (Eds.), Handbook of mixed methods in social behavioral research (p. 209-240). Thousand Oaks, CA: Sage.
Creswell, John W., (2002). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Pearson Education, Upper Saddle River, NJ.
Çelik, Celalttin, (2007). “Teodisenin Sosyolojisi: Toplumsal Süreçlerle İlişkisi İçinde Teodise Konusuna Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Bilimname XIII, 2, 37-66.,
Çiftçi, Aadil, (2011). Din Sosyoloji ve Yöntem: Toplumbilim Yazıları II, Ankara, Özkan Matbaacılık.
Greene, Jennifer. C., (2005). "The Generative Potential Of Mixed Methods İnquiry". International Journal of Research & Method in Education, 28(2): 207 – 211.
Greene, Jennifer. C. & Caracelli, Valerie J. & Graham, Wendy F., (1989). "Toward a conceptual framework for mixedmethod evaluation designs". Educational Evaluation and Policy Analysis, 11(3): 255–274.
Günay, Ünver & Taştan, Abdülvahap & Güngör, Harun (1996). Kayseri ve Çevresinde Ziyaret ve Ziyaret Yerleri, Kayseri, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
Harpûtî, Ö, b. A., (1271). Asîdetü’ş-Şehde Şerhu Kasîdeti’l-Bürde, Arif Efendi Matbaası.
Hazır, Irmak Karademir & Çelik, Kezban & Kalaycıoğlu, Sibel, (2016). “Kuşak-içi ve Kuşaklararası Toplumsal Hareketliliğin Yörüngesi: Ankara İli Örneği”, Sosyoloji Dergisi, 36(1), 175-205.
Husserl, Edmund, (2004). Fenomenoloji Üzerine Beş Ders, Çev: H. Tepe, Ankara, Bilim ve Sanat Yayınları.
Johnson Burke & Christensen, Larry, (2015). Educational Research Quantitative Qualitative And Mixed Research, http://www.southalabama.edu/coe/bset/johnson/lectures/, 14.04.2015.
Kaya, Mahmet, (2001). “Kasîdetü’l-Bürde”, DİA, Cilt: 24, 568-569, İsam Yayınları.
Koç, Mustafa, (2005). “Ruh Sağlığı ile Dini Başa Çıkma Olarak Dua ve ibadet Fenomeni Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”, Ekev Akademik Dergi, 9/24, 11-32.
Kurt, Abdurrahman, (2011). Din Sosyolojisi, Bursa, Dora Yayınları.
Mustafa, İ. Ve Diğerleri, (1970). el-Mu‘cemü’l-Vasıt, Kahire, el-Mektebetü’l-İslamiyye.
Mutçalı, Serdar, (1995). Dağarcık: Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul, Dağarcık Yayınları.
Okumuş Ejder, (2003). “Toplumsal Eşitsizliklerin Meşruiyet Kazanmasında Din”, C. Ü. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1, 51-68.
Onwuegbuzie, Anthony J., & Leech, Nancy L., (2006). “Linking research questions to mixed methods data analysis procedures”, The Qualitative Report, 11 (3), 474-498.
Öz, Satılmış, (2003). Şanlıurfa Yöresindeki Ziyaret Yerlerine İlginin Dini ve Toplumsal TemelleriDergah ve Eyyüp Peygamber Ziyaretçileri, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Yüksek Lisans Tezi, Urfa.
Sarı, Mevlüt, (1982). El-Mevârid-Arapça-Türkçe Lügat, İstanbul, Bahar Yayınları.
Schutz, Alfred, (1962). Collected Papers: The Problem of Social Reality, London, Martınus Nijhoff.
Subaşı, Necdet, (1998). “Olağanüstü Durumlar Sosyolojisinde Yöntem Sorunları”, Sosyal Bilimler Kavşağında Doğu ve Güneydoğu Anadolu , Van Valiliği Yay., İstanbul, ss. 241–258.
Tekin, Mustafa, (2012). Ziyaret Fenomeni Çerçevesinde Dua ve Sosyal Sorunlar, İstanbul, Rağbet yayınları.
Tuncer, Mustafa, (1996). Türbe Ziyaretlerinin Psiko-Sosyal Sebepleri ve Tezahürleri-Eyüp Sultan Türbesi Örneği, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Wallace, Ruth A., Wolf, Alison, (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları, (Çev. Leyla Elburuz-M. Rami Ayas), İzmir, Doğu Batı Yayınları.
Weber, Max, (1996). Social and Economic Organization, The Free Press, New York.
Weber, Max, (2002). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, (Çev. Zeynep Gürata), Ayraç Yay., Ankara.
Weber, Max, (2002). Sosyoloji Yazıları, (Çev. Taha Parla), İletişim Yay., İstanbul.
Yüksekbilgili, Zeki, (2015). “Türkiye’de Y Kuşağının Yaş Aralığı”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi”, 14/53, 259-267.