Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri ile Okul Akademik İyimserliği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin kişilik özellikleri ile okul akademik iyimserlik düzeyininöğretmen görüşlerine göre incelenmesidir. Araştırmanın hedef evreni 2017-2018 akademikyılında Ankara ilinde yer alan 115 kamu lisesinde görev yapan 6355 öğretmenden meydanagelmektedir. Evrenin büyük olması nedeniyle çalışma tesadüfi yöntemle belirlenen 400 öğretmenüzerinde gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların kişilik özelliklerini belirleyebilmek amacıyla orijinaliBenet-Martinez ve John (1998) tarafından geliştirilen ve Sümer ve Sümer (2005) tarafındanTürkçe uyarlaması gerçekleştirilmiş olan Büyük Beşli Kişilik Envanteri kullanılmıştır.Öğretmenlerin okul akademik iyimserliğine yönelik görüşlerini belirleyebilmek amacıyla daorijinali Hoy ve arkadaşları (2006) tarafından geliştirilmiş olan ve daha sonra Çoban veDemirtaş (2011) tarafından Türkçe uyarlaması gerçekleştirilmiş olan Okul Akademik İyimserliğiÖlçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, standart sapma, Pearsonkorelasyon ile çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular katılımcıların her ölçekten almışoldukları puanların yüksek olduğunu ortaya çıkartmıştır. Bununla birlikte değişkenler arasıilişkiyi saptamak amacıyla gerçekleştirilen Pearson korelasyon sonuçlarına göre araştırmadeğişkenleri arasında orta düzeyde, pozitif yönlü ve anlamlı ilişkiler olduğu gözlenmiştir. Diğeryandan çoklu regresyon analizi sonuçları kişilik ölçeğinin beş alt boyutunun birlikte okulakademik iyimserliğinin anlamlı bir yordayıcısı olduğunu göstermiştir. Ayrıca büyük beşli kişilikölçeğine ait boyutların okul akademik iyimserliğindeki değişkenliğin % 16’sını açıkladıklarıgörülmüştür.

Examining the Relationship between Teachers’ Personality Traits and School Academic Optimism

The purpose of the present study is to examine the relationship between teachers’ personality traits and school academic optimism levels based on the teachers’ opinions. The target population of the study is 6355 teachers working in 115 public high schools located in province of Ankara in the academic year of 2017-2018. Since the research population is large, the study was conducted on the sample including 400 teachers who were selected randomly. To examine the participants’ personality traits, Big Five Personality Inventory was used. It was originally developed by Benet-Martinez and John (1998) and adapted into Turkish by Sümer and Sümer (2005). To examine the teachers’ opinions on the school academic optimism, School Academic Optimism Scale was used. The Scale was originally developed by Hoy and colleagues (2006) and later adapted into Turkish by Çoban and Demirtaş (2011). In the analysis of the data, arithmetical means, standard deviation, Pearson correlation and multiple regressions were used. The results showed that participants’ scores were relatively high in both scales. Pearson correlation indicated that there is a moderate, positively and significant relations among research variables. It was also seen that the sub-dimensions of the Big Five Personality Inventory are significant predictor of the school academic optimism and explained the 16 percent of the variance of it.

PDF

___

Akşit, F., ve Şahin, C. (2014). Coğrafya öğretiminde aktif öğretmenin akademik başarı ve tutum üzerine etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 1-26.
Allport, G. W., & Odbert, H. S. (1936). Trait-names: A Psycho-lexical study. Psychological Monographs, 47(1), 1-171.
Altınkurt, Y. (2008). Öğrenci devamsızlıklarının nedenleri ve devamsızlığın akademik başarıya olan etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 129- 142.
Altun, S. A., ve Çakan, M. (2008). Öğrencilerin sınav başarılarına etki eden faktörler: LGS/ÖSS sınavlarındaki başarılı iller örneği. İlköğretim Online, 7(1), 157-173.
Arslan, B., ve Babadoğan, C. (2005). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin öğrenme stillerinin akademik başarı düzeyi, cinsiyet ve yaş ile ilişkisi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 21, 35-48.
Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma. (5. Baskı). Ankara: Pegem.
Balkıs, M., ve Duru, E. (2010). Akademik erteleme eğilimi, akademik başarı ilişkisinde genel ve performans benlik saygısının rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 159-170.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
Barrick, M. R., & Mount, M. K. (1991). The big five personality dimensions and job performance: A meta-analysis. Personnel Psychology, 44(1), 1-26.
Begenirbaş, M., & Yalçın, R. C. (2012). Öğretmenlerin Kişilik Özelliklerinin Duygusal Emek Gösterimlerine Etkileri. Cag University Journal of Social Sciences, 9(1), 47-66.
Benet-Martinez, V. B., & John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait multimethod analyses of the Big Five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729-750.
Bevel, R. K. (2010). The effects of academic optimism on student academic achievement in Alabama. Unpublished Doctoral Dissertation. The University of Alabama.
Block, J. (1995). A contrarian view of the five-factor approach to personality description. Psychological Bulletin, 117(2), 187-215.
Büyükgöze, H., ve Özdemir, M. (2017). İş doyumu ile öğretmen performansı ilişkisinin duygusal olaylar kuramı çerçevesinde incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 311-325.
Carmeli, A., Gilat, G., & Waldman, D. A. (2007). The role of perceived organizational performance in organizational identification, adjustment and job performance. Journal of Management Studies, 44(6), 972-992.
Cenkseven, F. ve Akbaş, T. (2016). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27).
Cropanzano, R., Rupp, D. E., & Byrne, Z. S. (2003). The relationship of emotional exhaustion to work attitudes, job performance, and organizational citizenship behaviors. Journal of Applied psychology, 88(1), 160-169.
Çelenk, S. (2003). Okul başarısının ön koşulu: Okul aile dayanışması. İlköğretim online, 2(2), 28-34.
Çoban, D., ve Demirtaş, H. (2011). Okulların akademik iyimserlik düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 317-348.
Digman, J. M., & Takemoto-Chock, N. K. (1981). Factors in the natural language of personality: Reanalysis and comparison of six major studies. Multivariate Behavioral Research, 16(2), 149-170.
Doymuş, K., Şimşek, Ü., ve Bayrakçeken, S. (2004). İşbirlikçi öğrenme yönteminin fen bilgisi dersinde akademik başarı ve tutuma etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1(2), 103-115.
Fiske, D. W. (1949). Consistency of the factorial structures of personality ratings from differentsources. Journal of Abnormal Social Psychology, 44(3), 329-344.
Guba, E. G., & Getzels, J. W. (1955). Personality and teacher effectiveness: a problem in theoretical research. Journal of Educational Psychology, 46(6), 330-344.
Gallagher, D. J. (1990). Extraversion, neuroticism and appraisal of stressful academic events. Personality and Individual Differences, 11(10), 1053-1057.
Goddard, R., Hoy, W. & Woolfolk-Hoy, A. (2000). Collective teacher efficacy: its meaning, measure and impact on student achievement. American Educational Research Journal, 37(2), 479-507.
Goldberg, L. R. (1992). The development of markers for the Big-Five factor structure. Psychological Assessment, 4(1), 26-42.
Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Hoy, A. W. (2006). Academic optimism of schools: A force for student achievement. American educational research journal, 43(3), 425-446.
Ilies, R., Fulmer, I. S., Spitzmuller, M., & Johnson, M. D. (2009). Personality and citizenship behavior: the mediating role of job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 94(4), 945-954.
John, O. P., & Srivastava, S. (1999). The Big Five trait taxonomy: History, measurement, and theoretical perspectives. In L. Pervin & O.P. John (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (2nd ed., pp. 102-138). New York: Guilford.
Judge, T. A., & Bono, J. E. (2000). Five factor model of personality and transformational leadership. Journal of Applied Psychology, 85(5), 751-765.
Kalafat, S. (2012). Lise öğretmenleri kişilik özelliklerinin öğretmen yeterliliklerine etkisi. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 2(3), 193-200.
Kaptangil, K. ve Erenler, E. (2014). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ve mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 55-82.
Kaynak, S. (2007). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Keçeli-Kaysılı, B. (2008). Akademik başarının arttırılmasında aile katılımı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(1), 69-83.
Kılıç, A. G. E. (2002). Baskın öğrenme stilinin öğrenme etkinlikleri tercihi ve akademik başarıya etkisi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(1), 1-15.
Klassen, R. (2010). Teacher stress: the mediating role of collective efficacy beliefs. The Journal of Educational Research,103(5), 342-350.
Koca, Y. S. (2009). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Korkmaz, M. (2006). Okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46(46), 199-226.
Kotaman, H. (2008). Türk ana babalarının çocuklarının eğitim öğretimlerine katılım düzeyleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 135-149.
Kramer, N. C., & Winter, S. (2008). Impression management 2.0: The relationship of self-esteem, extraversion, self-efficacy, and self-presentation within social networking sites. Journal of media psychology, 20(3), 106-116.
Lazaridou, A., & Beka, A. (2015). Personality and resilience characteristics of Greek primary school principals. Educational Management Administration & Leadership, 43(5), 772-791.
Mahasneh, A. M., Al-Zoubi, Z. H., & Batayeneh, O. T. (2013). The Relationship between Optimism-Pessimism and Personality Traits among Students in the Hashemite University. International Education Studies, 6(8), 71.
Mete, C. (2006). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile iş tatminleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Miner, J. B. (1992). Industrial-organizational psychology. New York: McGraw Hill.
Norman, W. T. (1963). Toward an adequate taxonomy of personality attributes: Replicated factor structure in peer nomination personality ratings. Journal of Abnormal & Social Psychology, 66(6), 574-583.
Oskarsson, S., Dawes, C., Johannesson, M., & Magnusson, P. K. (2012). The genetic origins of the relationship between psychological traits and social trust. Twin Research and Human Genetics, 15(1), 21-33.
Özdemir, M., ve Yirmibeş, A. (2016). Okullarda liderlik ekibi uyumu ve öğretmen performansı ilişkisinde iş doyumunun aracı etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 323-348.
Özdemir, M. ve Pektaş, V. (2017). Sosyal adalet liderliği ve okul akademik iyimserliği ilişkisinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 576-601.
Riketta, M. (2002). Attitudinal organizational commitment and job performance: a meta‐analysis. Journal of organizational behavior, 23(3), 257-266.
Sardoğan, E. M., Özkamalı, E., ve Dicle, N. A. (2006). Öğretmen adaylarında demokratik tutum, nevrotik eğilimler ve kendini gerçekleştirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30).
Seligman, M. (2006). Learned optimism: how to change your mind and your life. New York: Vintage Books.
Sezer, A., ve Tokcan, H. (2003). İş birliğine dayalı öğrenmenin coğrafya dersinde akademik başarı üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 227-242.
Smith, P. & Hoy, W. (2007). Academic optimism and student achievement in urban elementary schools. Journal of Educational Administration, 45(5), 556-568
Sümer, N., ve Sümer, H. C. (2005). Beş faktör kişilik özellikleri ölçeği (Yayınlanmamış çalışma).
Tett, R. P., Jackson, D. N., & Rothstein, M. (1991). Personality measures as predictors of job performance: a meta‐analytic review. Personnel psychology, 44(4), 703- 742.
Tupes, E. C., & Christal, R. E. (1961). Recurrent personality factors based on trait ratings (Report No. ASD-TR-61-97). Virginia: Personnel Research Lab Lackland Afb Tx.
Uzun, N., & Sağlam, N. (2005). Sosyo-ekonomik durumun çevre bilinci ve çevre akademik başarısı üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 194-202.
Ware, H., & Kitsantas, A. (2007). Teacher and collective efficacy beliefs as predictors of professional commitment. Journal of Educational Research, 100(5), 303- 310.
Wrosch, C., & Scheier, M. F. (2003). Personality and quality of life: The importance of optimism and goal adjustment. Quality of life Research, 12, 59-72.
Yıldırım, İ. (2000). Akademik başarını yordayıcısı olarak yalnızlık sınav kaygısı ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 167- 176.
Yıldızoğlu, H.,ve Burgaz, B. (2014). Okul yöneticilerinin beş faktör kişilik özellikleriyle çatışma yönetimi stili tercihleri arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 295-310.
Yücel, C. ve Taşçı, S.K.(2008). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 685-707.