Türk Atasözleri ve deyimlerde kötüleme ifadeleri

Atasözleri ve deyimler, uzun deneme ve gözlemlere dayanarak kısaca söylenmiş vehalka mal olmuş sözlerdir. Bu sözlerde halk tarafından bir kabul ediş, bir benimseme sözkonusudur. Aynı zamanda bu atasözü ve deyimler, toplumun değer yargılarını, kültürelözelliklerini de yansıtır.Bütün bu özelliklerinin yanında deyim ve atasözlerinde genel yargılara aykırı, toplumdakiherkes tarafından benimsenmeyen bir düşünceyi ifade eden olumsuz yargılı atasözleri veyabir milleti, bir nesneyi, bir hayvanı kötüleyici, onları küçük düşürücü birtakım yargıları ifadeeden sözler de bulunabilmektedir. Fakat atasözlerinin özellikleri iyi bilinir ve bu özelliklergöz önüne alınırsa, olumsuz yargılı sanılan pek çok sözün gerçek bir atasözü olmadığıveya gerçekten menf bir yargıyı anlatmadıkları; bununla birlikte gerek kullanımda gereksealgılayış ve değerlendirmedeki yanlışlarının bazı deyim ve atasözleri için zaman zamanböyle bir düşünce oluşturduğu anlaşılmaktadır.Atasözleri ve deyimler ait oldukları milletin tutum, edim, davranış ve inançlarınıyansıttığından, bir toplumun değer yargılarını bu sözlerden hareketle anlamaya çalışanlar,atasözleri ve deyimlerin bu özelliklerini göz önünde bulundurmadıkları için, millî kimliğeters sonuçlara ulaşabilmekte ve milletin hak etmediği haksız eleştiriler yapabilmektedirler.Bu çalışmada; deyim ve atasözleri hakkında kısaca bilgiler verilerek bunların içindekikötüleme ifadeleri sözlü, yazılı ve elektronik kaynaklar taranarak tespit edilecek; elde edilenbulgular konularına göre tasnif edilecektir. Bu tasniften hareketle toplumun birtakım kültüreldeğerleri ortaya çıkarılacak, kültür ile atasözü ve deyimler arasında ilgi kültürel bağlamdaele alınacaktır.

Negative meanings in Turkish proverbs and idioms

Proverbs and idioms are based on long experience and observations, which became theproperty of the people. These words have been adopted and developed by people. Meanwhileproverbs refect the value judgment, cultural characteristics of the people.Along with all the features in the idioms and proverbs there are words that contradictvalue judgment, proverbs negative character expressing thoughts not accepted by allmembers of society, or the meaning of defamatory, degrading certain nation, object, animal.But the features of proverbs are well-known and by taking into account these features, you canunderstand that many proverbs that are considered negative, actually are not true proverbs,or do not have negative values, along with it, and in using them, and in the perception andevaluation of idioms and proverbs sometimes formed similar concepts. Since proverbs and idioms express lifestyle, behavior, and faith of the people, those whoare trying to understand the values of a particular society on the basis of these words, makenegative conclusions about national identity and the people subjected to unfair criticism,since they do not take into consideration the features of proverbs and idioms.In this study, the difference between idioms and proverb will be considered in the contextof semantics, will be processed the bad values of written, oral and electronic sources; resultswill be sorted by category. Based on this classifcation it will be withdrawn cultural values ofthe society as well be considered a cultural link between proverbs, sayings and culture

PDF

___

AKSOY Ömer Asım (1953) Atasözleri ve Deyimler Hakkında III, Türk Dili, II/16 (Ocak 1953), ss. 205-208.
AKSOY, Ömer Asım (1988) Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I-II, İstanbul: İnkılâp Kitabevi
ALBAYRAK, Nurettin (2009) Türkiye Türkçesinde Atasözleri, İstanbul: Kapı Yayınları.
ÇOBANOĞLU, Özkul (2004) Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü̈ , Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
DUYMAZ, Recep (2005) Atalar Sözü/Müntehebât-ı Durûb-ı Emsâl, İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
ERGİN, Muharrem (2011) Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
GÖKALP, Ziya (1970) Türkçülüğün Esasları (Haz. Mehmet Kaplan), İstanbul: Varlık Yayınları.
GÖLPINARLI, Abdülbaki (1977) Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri, İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
GÜVEN, Mustafa (2012) Kültürün Bir Unsuru Olarak Din, Batman University, Journal of Science, Volume 1, Number 1, 2012 ss. 933-948, (Batman University İnternational Participated Science and Culture Symposium, 18-20 April 2012).
KEKLİK, Saadettin (2013) Atasözleri Sadece Gerçek ve Mecaz Anlamlı mıdır?, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 23, ss. 239-250
KÜÇÜK, Salim (2003) Cinsiyet Ayrımlı Atasözlerinde Kadın ve Erkek Kimliği, AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt V, Sayı 2, Aralık 2003, ss. 213-224, Afyon.
OY, Aydın (1972) Tarih Boyunca Türk Atasözleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
OY, Aydın (1991) Atasözü, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. IV, ss. 44-46
ÖZDEN, Ömer (2001) Türk Atasözlerinde İnsan, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15/2001, ss. 75-105.
PALA, İskender (2006) İki Dirhem Bir Çekirdek, İstanbul: Kapı Yayınları.
PARLATIR, İsmail (2008) Atasözleri ve Deyimler: Atasözleri, Ankara: Yargı Yayınevi.
POYRAZ, Yakup ve TERGİP, Ayhan (2010) 18. Yüzyıl Dîvan Şairlerinden Hâkimin Şiirlerinde Atasözleri, Deyimler ve Halk Söyleyişleri Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (Klâsik Türk Edebiyatının Kaynakları Özel Sayısı) / The Journal of International Social Research, Volume 3/15, ss.188-202.
ŞEMSEDDİN SAMİ (1989) Kamus-ı Türkî. İstanbul: Enderun Kitabevi.
ŞENOCAK, Ebru (2001) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (Fırat University Journal of Social Science), Cilt: 11, Sayı: 2, ss. 165-176.
ŞENYAPILI, Önder (2003) Her Sözcüğün Bir Öyküsü Var. Ankara: ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayınları.
ŞİNASİ (2013) Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye (Yay. Haz.: Emine Beyzadeoğlu), İstanbul: MEB Yayınları.
TDK (2011) Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TÜRKMEN, Seyfullah (2009) Atasözü ve Deyimlerde Yaşayan Kişi Adları, Dil Araştırmaları Dergisi, Sayı: 4, Bahar 2009, ss. 101-119
ÜSTÜNER, Ahat (2002) Olumsuz Yargılı Atasözleri, Türk Dili, S.601, Ocak-2002, ss. 35-42.
YURTBAŞI, Metin (1994) Sınıfandırılmış Türk Atasözleri, Ankara: Özdemir Yayınları.