Halk hikâyelerindeki aşkın antropolojik betimlemesi

Bu çalışmada âşık tarzı halk hikâyelerindeki kadınla erkeğin birbirlerine duydukları aşkıkonu edilmektedir. Çalışmanın amacı ise halk hikâyelerinin anlattığı aşkı betimlemektir. Buamaçla ağırlıklı olarak antropologlar tarafından etnografk verilere dayalı olarak geliştirilmişaşk üzerine kuram ve modellerden yararlanılmaktadır. Çalışma üç bölüm halinde düzenlenmiştir. İlk bölümde, bir halk hikâyesi İlhan Başgözün yapısalcı modeline göre çözümlen-mektedir. İkinci bölüm, doğrudan çalışmanın amacıyla ilgilidir. Aşk betimlemesi altı başlıkaltında yapılmaktadır: Öncelikle romantik aşkın göstergeleri aranmakta, ardından aşkın gösterilme yolları belirlenmekte, daha sonra bir kişinin aynı anda kaç kişiye birden âşık olunabileceği tartışılmakta, bir sevgili seçmeyi belirleyen etmenler sıralanmakta, âşık olmanın belirtileri ortaya konmakta ve son olarak kur yapma işaretleri açıklanmaktadır. Çözümlemeler yapılırken farklı halk hikâyelerinden ve onların varyantlarından örnekler verilmektedir. Çalışma sonunda elde edilen bulgulardan bazıları şöyledir: Halk hikâyeleri, geleneksel romantikaşkı, neredeyse evrensel özelliklerle uyumlu bir biçimde ve oldukça kusursuz anlatmaktadır.Aşk, sadece sözel ifade edilmemekte, fziksel olarak da yaşanmaktadır. Sevgililer, hikâyeninbaş kısmında genellikle aileler tarafından onaylanmıştır. Kültürel aşk haritası, ekonomi veengeller, sevgili seçimindeki öncelikli belirleyicilerdir. En yaygın kur yapma işaretleri müzikve hediyedir. Aşkın sevgililer üzerindeki en belirgin etkileri; âşık olunan kişinin özel bir anlam kazanması, araya giren düşünceler, cinsel çekicilik ve birlikte olma arzusudur.

Anthropological description of love into minstrel tales

The subject of this study is love between man and women who in minstrel folk tales.Aim of the study is described the love narrated by minstrel tales. For this purpose, theoriesand models on love which based on ethnographic data and mainly developed by anthropolo-gists, are utilized. The study is organized into three sections. In frst section, a minstrel tale isanalyzed by structural model developed by İlhan Başgöz. Second section is directly related toaim of the study. The love is described under six topics: First, indicators of romantic love aresearched; after, the ways of represent of love are determined; then it is discussed that some -one can be in love with how many person in same time; the effects determining the selectionof a lover are listed; symptoms of being in love are revealed; and fnally sings of courtshipare explained. During the analysis is given examples from different minstrel tales and theirvariations. Some of the fndings obtained at the end of the study are as follows: In minstreltales are narrated traditional romantic love as coherent with almost universal features and ina quite perfect style. Love in minstrel tale is represented not only verbally but also experi-enced physically. The lover are generally approved by families at the beginning of the tales.Cultural love maps, economy and obstacles are primarily decisive in selection of lover. Themost common courtship sings are music and present. The most signifcant symptoms of loveon lover are given a special meaning to person with fell in love; intrusive thoughts, sexualattractiveness, and the desire to be together.

PDF

___

Aberle, F. D., U. Bronfenbrenner, E. H. Hess, B. R. Miller, D. M. Schneider ve J. N. Spuhler (1979). Incest Taboo and The Mating Patterns of Animals, Issues in Cultural Anthro- pology Selected Readings içinde, ed. D. W. McCurdy ve J. P. Spradley, Boston: Little, Brown and Company, s. 111-122.
Alptekin, Ali Berat (2013). Halk Hikayelerinin Motif Yapısı. Ankara: Akçağ.
Alptekin, Ali Berat ve Saim Sakaoğlu (2008). Türk Saz Şiiri Antolojisi (14-21. Yüzyıllar). Ankara: Akçağ.
Altuntek, N. Serpil (1993). Van Yöresinde Akraba Evliliği. Ankara: KB.
Altuntek, N. Serpil (2001). Türkiye Üzerine Yapılmış Evlilik ve Akrabalık Araştırmalarının Bir Değerlendirmesi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 2, s. 17-28, erişim: fle:///C:/Users/MacBook%20Pro/Downloads/460-620-1-SM.pdf
Arat, Reşid Rahmeti (1987). Doğu Türkçesi Metinleri. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü.
Artun, Erman (2011). Çukurova Âşıklık Geleneğinde Kadın Âşıklar, Kadın Âşıklar Şöleni 27-28-29 Mayıs, erişim: http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/erman_artun_ka - din_asiklar.pdf
Aslan, Ensar (1975). Çıldırlı Âşık Şenlik. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
Aslan, Ensar (1990). Yaralı Mahmut Hikâyesi Üzerine Bir İnceleme . Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Yayınları.
Başgöz, İlhan (1952). Turkish Folk Stories about the Lives of Minstrels, The Journal of American Folklore, Vol. 65, No. 258 (Oct. Dec.), pp. 331-339, Stable URL: http:// www.jstor.org/stable/536036 .
Başgöz, İlhan (1986). Hikaye Anlatan Âşık ve Dinleyici, Folklor Yazıları içinde, İstanbul: Adam Yayınları, s. 49-137.
Başgöz, İlhan (2012). Türkülü Aşk Hikâyeleri Bir Gösterim Olarak. İstanbul: Pan Yayıncılık.
Beals, Alan (2004). Orada Bir Köy, Gopalpur Hindistan. Çev. Z. Sarıhancıoğlu, İstanbul: Epsilon.
Bock, Philip K. (1967). Love Magic, Menstrual Taboos, and The Facts of Geography, American Anthropologist, Vol. 69, s. 213-217, erişim: aa.1967.69.2.02a00100
Boratav, Pertev Naili (1984). Köroğlu Destanı. İstanbul: Adam Yayıncılık.
Boratav, Pertev Naili (2002). Halk Hikayeleri ve Halk Hikayeciliği. İstanbul: Tarih Vakfı.
Bourdieu, Pierre (2009). Bekarlar Balosu. Çev. Çağrı Eroğlu, Ankara: Dost Kitabevi.
Butler, Judith (2007). Taklit ve Toplumsal Cinsiyete Karşı Durma. Çev. Osman Akınhay, Istanbul: Agora Kitaplığı.
Butler, Judith (2008). Cinsiyet Belası. Çev. Başak Ertür, Istanbul: Metis.
Chisholm, J. S. (1995). Loves Contingencies: The Developmental Socioecology of Romantic Passion, Romantic Passion: A Universal Experience? içinde, ed. W. Jankowiak, New York: Columbia Uni. Press, s. 42-56.
Collins, J. Ve Thomas Gregor (1995). Boundaries of Love, Romantic Passion: A Universal Experience? içinde, ed. W. Jankowiak, New York: Columbia Uni. Press, s. 72-92.
Çavlin, Alanur (2014). 6. Bölüm: Türkiyede Boşanma, Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler, Öneriler içinde, s. 196-207, taya2013TRK-aile yapısı.pdf
Delaney, Carol (2001). Tohum ve Toprak. Çev. S. Somuncuoğlu ve A. Bora, İstanbul: İletişim.
Delice, Sekan (2012). Zen-dostlar Çoğalıp Mahbûblar Azaldı: Osmanlıda Toplumsal Cinsiyet, Cinsellik ve Tarihyazımı, Cinsellik Muamması içinde, haz. C. Çakırlar ve S. Delice, İstanbul: Metis, s. 329-363.
de Munck Victor C. ve Andrey Korotayev (1999), Sexual Equality and Romantic Love: A Reanalysis of Rosenblatts Study on the Function of Romantic Love, Cross-Cultural Research, Vol. 33: 265, DOI: 10.1177/106939719903300303
de Munck, Victor C., Andrey Korotayev, Janina de Munck and Darya Khaltourina (2011). Cross-Cultural Analysis of Models of Romantic Love Among U.S. Residents, Russians and Lithuanians, Cross-Cultural Research published online 1 February 2011, DOI: 10.1177/1069397110393313, erişim: http://ccr.sagepub.com/content/ear ly/2011/01/15/1069397110393313
Eberhard, Wolfram (2002). Güneydoğu Anadoludan Âşık Hikâyeleri. Çev. M. Kocaoğlan van der Hoeven. Ankara: TDK.
Erdem, Tuna (2012). Hizadan Çıkmaya, Yoldan Sapmaya ve Çıkıntı Olmaya Dair: Kimlik Değil, Cinsellik! Tektip Cinsellik Değil, Cinsel Çeşitlilik!, Cinsellik Muamması içinde, haz. C. Çakırlar ve S. Delice, İstanbul: Metis, s. 37-72.
Ertaş, Muharrem [t.y.] Arzu ile Kamber CD 1 . Derl. Sabri Uysal, Yapım: KTB Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü.
Ferraro, Gary ve Susan Andreatta (2010). Cultural Anthropology An Applied Perspective . Belmont: Wadsworth.
Fisher, Helen E. (1995). Cinsel Aşkın Anatomisi. Çev. M. Gaspıralı, İstanbul: Cep Kitapları.
Fisher, Helen E. Human (1998). Lust, Attraction, and Attachment İn mammalian Reproduction, Human Nature , Vol.9, No.1, 23-52.
Fox, Greer Litton (1975). Love Match and Arranged Marriage in a Modernizing Nation: Mate Selection in Ankara, Turkey, Journal of Marriage and Family, Vol. 37, No. 1 (Feb.), s. 180-193, erişim: http://www.jstor.org/stable/351042
Gell, Alfred (2011). On Love, Anthropology of This Century, Issue 2, October, London, erişim: http:// http://aotcpress.com/articles/love/
Giddens, Anthony (2010). Mahremiyetin Dönüşümü. Çev. İdris Şahin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Gopnik, Adam (2014). A Point of View: Sex and the French, 17 January 2014, http:// www.bbc.com/news/magazine-25756961
Grosz, Elizabeth (2011). Deneysel Arzu: Queer Öznelliğini Yeniden Düşünmek, çev. Erkal Ünal, Cogito, S. 65-66, s. 7-36.
Günay, Umay (1986). Aşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motif. Ankara: AKM.
Inan, Abdülkadir (1987). Türk Düğünlerinde Exogamie İzleri, Makaleler ve İncelemeler içinde, Ankara: TTK, s. 341-349.
Jankowiak, William R. ve Edward F. Fischer (1992). A Cross-Cultural Perspective on Romantic Love, Ethnology, Vol. 31, No. 2 (Apr.), s. 149-155, Stable URL: http://www. jstor.org/stable/3773618.
Kaya, Doğan (1995). Tahir ile Zühre Hikâyesi, Türk Halk Kültüründen Derlemeler 1993, erişim: http://dogankaya.com/fotograf/tahir_ile_zuhre_halk_hikayesi.pdf.
Kaya, Doğan ve M. Sabri Koz (2000). Halk Hikâyeleri I. İstanbul: Kitabevi.
Kemal, Yaşar (2002). Sarı Defterdekiler. İstanbul: İş Bankası.
Khandelwal, Meena (2009). Arranging Love: Interrogating the Vantage Point in Cross‐ Border Feminism, Signs, Vol. 34, No. 3 (Spring), pp. 583-609, Stable URL: http://www. jstor.org/stable/10.1086/593341 .
Koç, İsmet (2014). 1. Bölüm: Türkiyede Aile Yapısının Değişimi: 1968-2011, Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler, Öneriler içinde, s.-22-59, taya2013TRK-aile yapısı.pdf
Kokonenko Moyle, Natalie (1990). The Turkish Minstrel Tale Tradition. New York: Garland Publishing.
Korgunal, Muharrem Zeki (1971). Elif ile Yaralı Mahmut. İstanbul: A. Bozkurt ve Ort. Matbaası.
Lévi-Strauss, Claude (1994). Hüzünlü Dönenceler. Çev. Ömer Bozkurt, İstanbul: YKY.
Lindholm, Charles (1998a). The Future of Love, Romantic Love ans Sexual Behavior içinde, ed. Victor C. de Munck, Westport: Greenwood Publishing, s. 17-32.
Lindholm, Charles (1998b). Love and Structure, Theory Culture Society, 15 (3-4), s. 243-263, DOI: 10.1177/0263276498015003011, erişim: http://tcs.sagepub.com/con- tent/15/3/243
Lindholm, Charles (2006). Romantic Love and Anthropology, Etnofoor , Vol. 19, No. 1, s. 5-21, erişim: http://www.jstor.org/stable/25758107
Oğuz, Öcal (2008). Halk Hikâyeleri. Ankara: TC KTB, erişim: http://ekitap.kulturturizm. gov.tr/Eklenti/10802,ti5pdf.pdf?0
Olcay, Selahattin, A. Bican Ercilasun ve Ensar Aslan (1998). Arpaçay Köylerinden Derlemeler . Ankara: TDK.
Öztürk, İsa (2006). Kerem ile Aslı. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Pierce, Joe E. (2003). Bir Türk Köyünde Yaşam. Çev. Z. Sarıhancıoğlu, İstanbul: Epsilon.
Propp, Vladimir (2008). Masalın Biçimbilimi. Çev. M. Rifat ve S. Rifat, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Sakaoğlu, S., A. B. Alptekin, Y. Sakaoğlu, E. Şimşek (1997). Meddah Behçet Mahirin Bütün Hikayeleri I. Ankara: AKM.
Sakaoğlu, S., A. B. Alptekin, E. Şimşek (1999). Meddah Behçet Mahirin Bütün Hikayeleri II. Ankara: AKM.
Sanday, Peggy R. (1979). Female Status in the Public Domain, Issues in Cultural Anthro- pology Selected Readings içinde, ed. D. W. McCurdy ve J. P. Spradley, Boston: Little, Brown and Company, s. 175-189.
Sanday, Peggy R. (2001). Rape and Sexual Coercion, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, ed. Neil J. Smelser and Paul B. Baltes, s. 12747-12751, erişim: http://www.sciencedirect.com/science/referenceworks/9780080430768#anc pt0490 ve http://www.upf.edu/estiu/_pdf/1363_info.pdf
Shirley, Robert W. ve A. Kimball Romney (1962). Love Magic and Socialization Anxiety: A Cross- Cultural Study, American Anthropologist, Vol. 64, s. 1028-1031, erişim: aa.1962.64.5.02a00100
Spies, Otto (1941). Türk Halk Kitapları. Çev. Behçet Gönül, İstanbul: İstanbul Eminönü Halkevi.
Stirling, Paul (1966). Turkish Village . New York: John Wiley & Sons Inc.. Türkmen, Fikret, M. Mete Taşlıova ve Nail Tan (2008). Âşık Şeref Taşlıovadan Derlenen Halk Hikâyeleri. Ankara: TDK Yayınları.
Twenge, Jena M. 2009. Ben Nesli. Çev. Esra Öztürk, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
White, Leslie A. (1979). The Defnition and Prohibition of Incest, Issues in Cultural Ant- hropology Selected Readings içinde, ed. D. W. McCurdy ve J. P. Spradley, Boston: Little, Brown and Company, s. 95-111.
Yalman, Ali Rıza (1977). Cenupta Türkmen Oymakları II. Ankara: KB.
Yılmaz, Timur (2011). Âşıklardan Halk Hikâyeleri I. Ankara: TC KTB Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü. Erişim: www.unesco.org/new/fleadmin/.../pdf/.../halk_hikayele - ri_cilt_1_son.pdf
Zeevi, Dror (2008). Müslüman Osmanlı Toplumunda Arzu ve Aşk - 1500-1900. Çev. F. Aytuna, İstanbul: Kitap Yayınevi.