Yaşar Kemal'in bir denemeci olarak portresi

Daha çok edebî yapıtları ve röportajlarıyla tanınan Yaşar Kemalin denemeci yönününgölgede kaldığı gözlemlenmektedir. Yazarın çeşitli süreli yayınlarda yayımlanan düzyazıları,onun düşünsel serüveni açısından önemli veriler sunmaktadır. Yarım yüzyılı geçen birsüreçte yayımlanan bu yazılarda halk dili, argüman üretmede sıklıkla başvurulan bir kaynakolarak öne çıkmaktadır. Gerçeklik algısını da belirleyen bu dil ile onu var eden kültür, yazartarafından bir model olarak yeniden düzenlenmiştir. Yerel sorunlardan küresel çaptakisorunlara kadarki duruş, Anadolu modeli diye adlandırdığımız yapı içinden okunabilir.Bu anlamda Yaşar Kemalin romanları için sıklıkla dile getirilen Anadoluyu dünyayataşıma belirlemesinin, denemelere dünyayı Anadolu içinden okumabiçiminde yansıdığıileri sürülebilir. Bu Anadolu, dünya kültürünün bir parçasıdır ve ancak korunan bir doğa ilebirlikte düşünülmelidir. Yeni çağa, moderniteye özgü pek çok kavram ve durum, bu modelindiline çevrilir. Tekrar ve abartı gibi öğelerin öne çıktığı çeviri etkinliğinin belirlediğisöylem, gerçekliği açıklama ve yorumlamanın aracına dönüşür. Bu dil ve onu var edenkültür, sanat ve yaratıcılık için de temel kaynakların başında gelir. Yazarın yabancılaşmayımakineyle ilişkiden çok insan asliyeti ni belirleyen hümanist halk kültüründen kopmakolarak tanımlaması, bu algının tipik çıkarımlarından birisidir. Bu çalışma, Yaşar Kemalindüzyazılarından hareketle onun doğa, kültür ve sanatsal yaratım çerçevesinde beliren farklıbir portresini ortaya çıkarmaya odaklanmaktadır.

The portrait of Yaşar Kemal as an essayist

Yaşar Kemal is mainly well-known with his novels and interviews; whereas, he is asuccessful essayist as well. His published proses in various periodicals give a clue in terms ofhis intellectual adventure. In his writings, published during more than a half-century, the useof colloquial language stands out as an essential reference to build arguments. That languagewhich assesses the sense of reality, and culture which generates it, are arranged anew as amodel by the author. The perspective of issues varied from local to global can be assessedin his Anatolia «model». In this sense, it is frequently articulated for Yasar Kemal s novels:«makefamiliarize Anatolia with the world*». In essays generally it is phrased as «makefamiliarize the world through Anatolia». This Anatolia is a part of world culture, and mustonly be taken into account with a protected nature. Many concepts and junctures peculiar tonew age and modernity are translated into this model s language. The discourse identifedby translating activity of which important elements are repetition and exaggeration, evolvesinto explaining and construing the reality. This language and the culture wihch generates it,are leading elements for art and creativity. One of the inferences of this viewpoint is that theauthor defnes alienation as detaching from humanist folk culture that determines the esenceof humanity rather than defning it as man s relation with machine. This study, throughYaşar Kemal s proses, focuses on framing a different portrait of the author, which appears inaccording with nature, culture and creativity.

___

  • Başgöz, İlhan. “Ağıt, Destan, Yaşar Kemal ve Anılar”. Süha Oğuzertem, haz. Geçmişten Geleceğe Yaşar Kemal. İstanbul: Adam Yayınları, 2003 içinde, s. 124-39.
  • Çiftlikçi, Ramazan. Yaşar Kemal: Yazar, Eser, Üslup. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1997.
  • Kabacalı, Alpay. “Önsöz”. Yaşar Kemal. Baldaki Tuz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004a içinde, s. 11-12.
  • Nâzım Hikmet (Ran). Kuvayi Milliye, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003.
  • Oğuzertem, Süha. “Geçmişten Geleceğe Yaşar Kemal”. Süha Oğuzertem, haz. Geçmişten Geleceğe Yaşar Kemal. İstanbul: Adam Yayınları, 2003 içinde, s. 25-41.
  • ——, haz. Geçmişten Geleceğe Yaşar Kemal. İstanbul: Adam Yayınları, 2003.
  • Yaşar Kemal. Ustadır Arı. (Yay. Haz. Alpay Kabacalı), İstanbul: Can Yayınları, 1995.
  • ——. Ağacın Çürüğü. (Yay. Haz. Alpay Kabacalı), İstanbul: Adam Yayınları, 2000a.
  • ——. Zulmün Artsın. (Yay. Haz. Alpay Kabacalı), İstanbul: Adam Yayınları, 2000b.
  • ——. Baldaki Tuz. (Yay. Haz. Alpay Kabacalı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004a.
  • ——. Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor: Alain Bosquet ile Görüşmeler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004b.