AYLAK ADAM VE TUHAF BIR KADIN SOKAKLARDA GEZİNİRKEN: AYNI SOKAKLAR[DA] FARKLI DENEYİMLER[LE]

Sokaktaki her adımın, her yolculuğun bir hikâyesi vardır. Yola çıkanların binbir kelimeli hikâyeleri, bu dünyanın nasıl farklı deneyimler içerdiğinin de kanıtı gibidir. Şehrin sokakları, onları adımlayanlar değiştikçe yeni anlamlar kazanır. Kimileri için karanlık ve belli bir zamandan sonra adım atılamaz olan bir sokak, başka birilerinin evidir meselâ; herkesin her saat yürüyebileceği bir sokak, o sokağa her yolu düşenin aynı duygularla geçip gittiği bir yer değildir belki de. Beyoğlu gibi... Bu çalışma, Beyoğlu’nun sokaklarını kendine mesken tutan iki metnin, Yusuf Atılgan’ın Aylak Adam’ının [1959] ve Leyla Erbil’in Tuhaf Bir Kadın’ının [1989] ardından giderek kadın ve erkeğin sokakta olma/kalma/dolaşma deneyimlerinin farklılığını tartışmak derdindedir. 1960’ların Türkiyesi’nde Aylak Adam’ın ‘rahatça’ gezindiği, ‘tuhaf kadın’ Nermin’in ise 1980’li yıllarda ‘düştüğü’ Beyoğlu sokaklarının bu farklı hikâyelerini dinleme niyetine ‘flâneur’ ve ‘flâneuse’ sûretlerini tarihsel figürler olarak değil de ‘eleştirel metaforlar’ olarak ortak edecek bu metin, aynı sokaklarda gezen bir adamın, Aylak Adam Bay C.’nin ve bir tuhaf kadının, Nermin’in ‘ayrı’ dünyalarının, dertlerinin, endişelerinin, korku ve mutluluklarının ve tüm bu duygulanımlarının sokaktaki tezahürlerinin peşine düşecektir.

Anahtar Kelimeler:

Yusuf Atılgan, Leyla Erbil, Kamusal Alan, Flâneur (Flanör), Flâneuse (Flanöz), Toplumsal Cinsiyetlendirilmiş Deneyimler

THE IDLE MAN AND THE STRANGE WOMAN STROLL THE STREETS: SAME STREETS, DIFFERENT EXPERIENCES

Every steps on the streets has many stories. The thousand-word stories of the people taking the roads are the proofs of how this world we live in contains many different experiences. The streets of cities change and gain new meanings with new people stepping them. For instance, a street for whom is dark and not walkable after a certain time may be the house of another people; a street which is open to be stepped anyone, every hour, may not be a place where inspires same feelings to every people passing in that street. Just like Beyoğlu… In this study, by following the novels of Yusuf Atılgan, Aylak Adam [The Idle Man, 1959] and of Leyla Erbil, Tuhaf Bir Kadın [The Strange Woman, 1989], both of which settled in Beyoğlu, it will be examined how male and female writers narrate different lives, feelings, thoughts and interpretations of men and of women walking on the streets. Moreover, the images of ‘flâneur’ and of ‘flâneuse’, rather than historical figures, will be discussed as critical metaphors with reference to the comparison between The Idle Man by Yusuf Atılgan and The Stranger Woman by Leyla Erbil. An analysis on the lives of Mister C, idle of the years 1950s, and of strange woman, Nermin who walks in Beyoğlu in 1980s, that refers to the different experiences of urban/public/street by men and women, will give a chance to a critical interpretation of the social history of Turkey and to a re-reading of past.

Keywords:

Yusuf Atılgan, Leyla Erbil, Public Sphere, Flâneur, Flâneuse, Gendered Experiences,

PDF

___

Artun, A. (2007). Baudelairede sanatın özerkleşmesi ve modernizm. C. Baudelaire (yaz.), Modern hayatın ressamı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Atılgan, Y. (2007). Aylak adam. İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
Baudelaire, C. (2007). Modern hayatın ressamı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Benjamin, W. (1993). Pasajlar. Ahmet Cemal (çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Berman, M. (1983). All that is solid melts into air: The experience of modernity. London: Verso.
Berman, M. (1984). The signs in the street: A response to Perry Anderson. New Left Review, 144.
Bowlby, R. (1992). Still crazy after all these years: Women, writing and psychoanalysis. London, New York: Routledge.
Davidoff, L. (2002). Bazı eski koca masallarına dair: Feminist tarihte kamusal ve özel, Ayşe Durakbaşa (der.), Feminist tarihyazımında sınıf ve cinsiyet. İstanbul: İletişim. Erbil, L. (1989). Tuhaf bir kadın, İstanbul: Can Yayınları.
Habermas, J. (2005). Kamusallığın yapısal dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları.
Hartmann, H. (1981). The unhappy marriage of marxism and feminism: towards a more progressive union. L. Sargent (der.), The unhappy marriage of Marxism and Feminism: A debate on class and patriarchy. London, Sydney: Pluto Press.
Le Breton, D. (2008). Yürümeye övgü. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Nochlin, L. (2006). Afterword. Aruna DSouza ve Tom McDonough (der.), The invisible flâneuse? Gender, public space, and visual culture in nineteenth-century Paris. Manchester, New York: Manchester University Press.
Özbek, M. (der.). (2004). Kamusal alan. İstanbul: Hil Yayın.
Özsoy, D. (2012). Bir flâneuseün portresi: George Sand. Hüseyin Köse (der.), Flanör düşünce. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Parsons, D. L. (2000). Streetwalking the metropolis: Women, the city and modernity. Oxford, New York: Oxford University Press.
Pollock, G. (1988). Vision and difference: Femininity, feminism and histories of art. London, New York: Routledge.
Ryan, M. P. (1990). Everyday spaces: Gender and the geography of the public. Mary P. Ryan (der.), Women in public: Between banners and ballots, 1825- 1880. Baltimore: John Hopkins University Press.
Sontag, S. (2008). Satürn yıldızı altında. Sanatçı: Örnek bir çilekeş. İstanbul: Metis Yayınları.
Sennett, R. (1976). Community becomes uncivilized. The fall of public man. New York: W. W. Norton & Company.
Soysal, S. (2003). Yürümek. İstanbul: İletişim.
Walby, S. (1990). Theorizing patriarchy. Oxford, Cambridge: Blackwell.
Wilson, E. (1991). The sphinx in the city: Urban life, the control of disorder, and women. Berkeley, Los Angeles: University of California Press.
Wilson, E. (1992). The invisible flâneur, New Left Review, 191.
Woolf, J. (1990). The invisible flâneuse. Janet Woolf (der.), Feminine sentences: Essays on women and culture. Berkeley: University of California Press.
Woolf, J. (2006). Gender and the haunting of cities (or, the retirement of the flâneur). Aruna DSouza ve Tom McDonough (der.), The invisible flâneuse? Gender, public space, and visual culture in nineteenth-century Paris. Manchester, New York: Manchester University Press.