EDEBİYAT SOSYOLOJİSİ AÇISINDAN ABBAS SAYAR’IN ROMANLARINI İNCELEME

Edebî eser incelemesinde birçok farklı disiplinden faydalanılması, gerek eserin gerekse yazarın daha iyi anlaşılması için araştırmacılara çeşitli imkânlar sunar. Yazarı ve eseri toplumsal verilerle izah eden edebiyat sosyolojisi de edebiyat ve sosyolojiyi aynı eksende buluşturmayı hedefleyerek, yazar ve eser yoluyla toplumsal bir arkeoloji yapmak ister. Bu şekilde yapılan bir çalışmayla, belli dönemlerde belli temaların dikkate alınması, yazar ve eserin öne çıkmasını sağ- ladığı gibi toplumun zihniyetinin anlaşılması bakımından da önem arz eder. Edebiyat sosyolojisi, sanat eserini sadece estetik bir ürün olarak değil, sosyal bir fenomen olarak görmek gerektiğini söyler. Çünkü yazarın doğmasında ve eserin meydana gelmesinde toplumun sosyal, siyasal ve kültürel şartlarının belirleyici bir rolü vardır. Bu çerçevede edebiyata şiirle başlayan, ancak sonra romana yönelen Abbas Sayar (1923-1999), romanlarında yer verdiği Ota Anadolu köylüsüne Zizek’in deyişiyle “yamuk bir bakış”la bakarak edebiyat sosyolojisi bağlamında romanlarını de- ğerlendirmek için bir kapı açar. Sayar, Tanzimat’tan beri işlenen ancak 1950’lerden sonra popüler olan ve ideolojik-ütopik anlayışla yazılarak birbirine benzeyen köy söylemli romanlara farklı bir anlayış getirir. Yazar, daha önce yazılan köy söylemli romanlardaki tutumu hatırlatacak temaları ele almakla birlikte, bu insanları dışarıdan değil, içeriden tanıyan biri olarak onların sosyolojisini işler. Bu çalışmada Robert Escarpit’in edebiyat sosyolojisi yönteminde “yazar”, “eser”, “okur” ve “basın/dağıtım” olarak belirlediği dört unsurdan “yazar” ve “eser” unsuru odağa alınarak sosyolojik bir inceleme yapılmıştır. Romanlarda köylü karakterinin ana hatları çizildikten sonra, köydeki sosyal, siyasal ve kültürel yapı gözler önüne serilmiştir.

EXAMINATION OF ABBAS SAYAR’S NOVELS IN TERMS OF SOCIOLOGY OF LITERATURE

Taking advantage of many different disciplines to examine literary works, presents various opportunities to researchers for better understanding both author and his work. Sociology of literature, which explain the author and his work with social data, also want to make a social archeology by the author and his work, by aiming to bring together literature and sociology on the same axis. Consideration of certain themes in a certain period with a study performed in this manner, is important in terms of understanding the mentality of the society as well as it provides the author and his work come into prominence. Sociology of literature states that work of art should be considered not only as an aesthetic work but also as a social phenomenon. Because, society’s social, political and cultural conditions have a decisive role on birth of the author and emergence of his work in the community’s. In this context, Abbas Sayar (1923-1999), who began to literature with poetry and then directed to novel, makes enable to evaluate his novels in context of sociology of literature by looking to Middle Anatolian peasants, which are mentioned in his novels, with Zizek’s words ‘a skewed view’. Sayar, brings a different understanding to novels with village rhetoric which has discussed since the Tanzimat but became popular after 1950 and resemble each other by writing with an ideological-utopian insight. The author discusses people’s sociology as someone who knows them not from the outside but from inside, as well as considers the themes that remind the attitude in previously written novels with village rhetoric. In present study, sociological examination is conducted by focusing on ‘author’ and ‘work’ elements of four elements identify as “author”, “work”, “reader” and “media / distribution” in literature sociology method of Robert Escarpit. After determining the outlines of peasant characters, in novels, the village’s social, political and cultural structures are demonstrated.

___

Argın, Şükrü (2005), “Taşraya İçeriden Bakmak Mümkün Müdür”, Taşraya Bakmak, Derleyen: Tanıl Bora, İstanbul: İletişim Yayınları.

Aydın, Ertuğrul (1999), “Edebiyat Sosyolojisine Bakışta Türk Edebiyatı”, Edebiyat ve Toplum Sempozyumu, Ankara: Ankara Üniversitesi Tömer Dil ve Öğretim Merkezi Gaziantep Şubesi.

Coşkun,Sezai (2012, Esir Şehrin Hür İnsanı/ İnsan-Eser-Fikir, İstanbul: Dergâh Yayınları.

Erdem, Servet (2012), Osmanlı-Türk Romanlarında Ulusal Oryantalizm ve Oryantalist Uluslaş- ma, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Escarpit, Robert (1992), Edebiyat Sosyolojisi, İstanbul: İletişim Yayınları

Felski, Rita (2010), Edebiyat Ne İşe Yarar?, İstanbul: Metis Yayınları.

Geçtan, Engin (2002), Varoluş ve Psikiyatri, İstanbul: Metis Yayınları.

Giddens, Anthony (2012), Sosyoloji/ Kısa Fakat Eleştirel Bir Giriş, Ankara: Siyasal Kitabevi.

Goldmann, Lucien (2005), Roman Sosyolojisi, Ankara: Birleşik Yayınları.

Kaplan, Ramazan (2002), “Köy Romanı”, Hece/ Türk Romanı Özel Sayısı, S:65/66/67, Ankara: Hece Yayınları.

Karaömerlioğlu, Asım, (2014), Orada Bir Köy Var Uzakta/ Erken Cumhuriyet Döneminde Köy- cü Söylem, İstanbul: İletişim Yayınları.

Karpat, Kemal (2009), Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum, İstanbul: Timaş Yayınları.

Maren, Manon-Grisebach (1995), Edebiyat Bilimi’nin Yöntemleri, Ankara: Atatürk Kültür Mer- kezi Yayını.

Meriç, Cemil (2013), Sosyoloji Notları ve Konferanslar, İstanbul: İletişim Yayınları.

Merrill, Frances E. (2012), “Edebiyat Sosyolojisi”, Edebiyat Sosyolojisi, (Editör: Köksal Alver), Ankara: Hece Yayınları.

Moran, Berna (1991), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: Cem Yayınevi.

Nazlıgül, Nurel (2007), Abbas Sayar’ın Romanları Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Parla, Jale, (2011), “Anadolu’dan Mesele: Türk Romanında Anadolu’nun Kayıtları”, Edebiyatın Omzundaki Melek/ Edebiyatın Tarihle İlişkisi Üzerine Yazılar, İstanbul: İletişim Yayınları.

Sartre, Jean Paul (1995), Edebiyat Nedir?, İstanbul: Payel Yayınevi.

Sayar, Abbas (2002), Can Şenliği, İstanbul: Ötüken Yayınevi.

Sayar, Abbas (2002), Çelo, İstanbul: Ötüken Yayınevi.

Sayar, Abbas (2002), Dik Bayır, İstanbul: Ötüken Yayınevi.

Sayar, Abbas (2003), El Eli Yur, El De Yüzü, İstanbul: Ötüken Yayınevi.

Sayar, Abbas (2009), Yılkı Atı, İstanbul: Ötüken Yayınevi.

Simmel, Georg (2009), Modern Kültürde Çatışma, İstanbul: İletişim Yayınları.

Steiner, George (2003), Heidegger, Ankara: Hece Yayınları.

Stevick, Philip (1988), Roman Teorisi, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.

Şan, Mustafa Kemal (2012), “Edebiyat Sosyolojisinin Tarihinde Basamaklar”, Edebiyat Sosyo- lojisi, (Editör: Köksal Alver), Ankara: Hece Yayınları.

Topçu, Nurettin (2010), Sosyoloji, İstanbul: Dergâh Yayınları.

Wellek, René-Varren, Austin(2001), Edebiyat Teorisi, İzmir: Akademi Kitabevi.

Wolff, Janet (2000), Sanatın Toplumsal Üretimi, İstanbul: Özne Yayınları.

Zizek, Slavoj (2010), Yamuk Bakmak/ Popüler Kültürden Jacques Lacan’a Giriş, İstanbul: Me- tis Yayınları.