Ergenlerde Dinin Hayatın Anlamına Olan Etkisi Üzerine Bir Araştırma

Hemen herkes krizler çağında yaşadığımıza dair derin vurgular yapmaktadır. Krizin en derin belirtileri de ergenler üzerinde gözlemlenmektedir. Yaşanan krizleri doğru tahlil etmek ve olası çözüm önerilerini ortaya koymak daha iyi bir dünyada yaşamak adına önemli bir görevdir. Bu görevi yerine getirmenin şartı da çağımızı ve ona ren-gini veren koşulları sağlıklı bir şekilde analiz etmek ile mümkündür. Dünya nüfusunun yaklaşık üçte birini gençler/ergenler oluşturmaktadır. Ergenlik dünümüz ile yarınımız arasında bir köprü, geçmişimizle geleceğimizin bağ kurduğu noktadır. Ergenlik dönemi hayata anlam verme çabalarının zirveye çıktığı dönemdir. Bu dönemde yaşanan yabancılaşma, intihar, mutsuzluk ve güvensizlik gibi pek çok sorunun kaynağında anlamsızlık duygusu vardır.Hayatta gerçek bir anlam bulmak ergenlik döneminin en temel özelliğidir. Ergenlik kimliğin oluşma sürecidir. Bu dönemde oluşan kimlik tüm hayatı etkilemektedir. Bu süreçte ergenler içinde bulundukları kültürü, toplumsal değerleri, sahip oldukları inançları ve yasal kuralları sorgulamaya başlar. Bu sorgulamanın amacı hayatı olumlu hale getirecek temel değerlere ve temel bir anlam kaynağına ulaşmaktır. Ergenlerde-ki hayatı sorgulama düşüncesi, daha iyiye ve daha mutlu bir hayata doğru yaptıkları çabalar anlam arayışının en önemli göstergeleridir.Anlam kavramının içeriğini anlamak ve tanımlamak zordur. Buna karşın onun verdiği anlamı kapsayan başka bir kelime de yoktur. Anlam kavramı, Abdulkerim Bahadır’ın yerinde ifadesiyle, hayatın yaşamaya değer olup olmadığıyla, insanca yaşamayla, yüce amaçlar için yaşamakla ilgilidir. Bir şeyi anlamak o şeyin özünü, ilişkili olduğu diğer varlıkları ve o şeyin ait olduğu bütünlüğü kavramak anlamına gelir. Anlama faaliyeti anlaşılan şeyde kendi hayatımızdan, duygu ve düşüncelerimizden birşeyler bulmayı ifade eder. Varlığımızın, bizim dışımızdaki varlıklar ile olan ilişkisini ve anlamını keş-fetmeyi ifade eder. Hayatın anlamı insanların “ne için?” yaşadığını gösteren, hayatı-nın anlamlı ve değerli olmasını sağlayan hedeflere sahip olmasıyla ilişkilidir. Çünkü insanlar anlamlı bir hayata ulaştıktıklarında potansiyellerini geliştirebilir, karşı karşı-ya kaldığı problemlere çözümler üretebilirler. Diğer insanlarla ve varlıkla doğru bir ilişki kurabilirler. Böylece yaşam bütünlüklerini korumuş olurlar.Din anlamsızlığı önleyen, hayata anlam katan, tüm yaşam kalitesi ve varoluş boyutla-rına yardım eden bir olgudur ve bu gençler için çok önemlidir. Dini ilkeler ve dini değerler ergenler için, hayatı anlamlı ve mutlu kılacak alternatifler ortaya koyar. Çünkü anlam hayatın, din de anlamın en temel ögesidir. Dinin anlam haritasında yaşamın bireysel ve toplumsal amaçları vardır. Dindarlık; hayata amaç veren, yaşa-nan sorunları anlamlı kılacak bir bakış açısı sağlayan, sarsıcı yaşam olayları ile başa çıkmayı sağlayan bir kişilik özelliğidir. Yapılan araştırmalar şunu göstermiştir: Dindar-lık ile iyi oluş, psikolojik sağlık, mutluluk ve anlamlı bir hayat arasında pozitif bir ilişki vardır.Araştırmamız ergenlerde dinin anlam arayışına ve anlamlı bir hayat sürmeye katkıla-rını konu edinmektedir. Araştırmada mülakata katılan ergenlerin anlam ve anlamsız-lık ile ilgili görüşlerinin literatürdeki tanımlar ve birçok araştırma sonucu ile uyumlu olduğu görülmüştür. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden kuram oluşturma yaklaşımına dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda amaçlı örnekleme yönte-mi ile ulaşılan, yaşları 18 ile 24 arasında değişen 28 kişiyle yarı yapılandırılmış görüş-meler gerçekleştirilmiştir. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü olan Unesco ve Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK gençlik üzerine araştırmalar yapmaktadır. Her iki kurum 16-25 yaş arasını ergenlik ya da gençlik dönemi olarak tanımlamakta-dır. Bu araştırma da iki kurumun verilerini dikkate alarak 18-24 yaş aralığını merkeze almıştır. Ergenlik dönemiyle ilgili birçok bilimsel araştırma bu yaş aralığını dikkate almaktadır.Araştırmada içerik analizi ve betimsel analiz yapılmıştır. Verilerin analizinde NVivo 12 programından faydalanılmıştır. Bulgular ilgili literatüre dayalı olarak tartışılmış ve ileri çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.Türkiye’de gerek psikoloji gerekse din psikolojisi alanında anlam, ergenlik ve dindarlık ilişkisini araştıran çalışmalar neredeyse yok denecek kadar azdır. Bu durum çalışma-mızın önemini göstermektedir. Bu çalışmanın sonuçlarını ergenlerle ilgili sosyal, kül-türel ve eğitsel alanda ana politikalar geliştirmek için kullanmak mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Anlam Arayışı, Din Psikolojisi, Dindarlık, Ergenlik, Anlam

A Research on the Effect of Religion on the Meaning of Life in Adolescents

Almost everyone emphasizes that we live in an age of crisis. The deepest symptoms of the crisis are also observed in adolescents. It is an important task to analyze the crises experienced correctly and to put forward possible solutions to live in a better world. To fulfil this task, it is necessary to analyze our age and the conditions affec-ting it properly.

Keywords:

Psychology of Religion, Religiosity, Adolescence, Meaning, Search for Meaning,

PDF

___

Adler, Alfred. Yaşamanın Anlam ve Amacı. çev. Kamuran Şipal. İstanbul: Say Yayınevi, 1998.
Allport, Gordon W. Birey ve Dini. çev. Bilal Sambur. Ankara: Elis Yayınevi, 2004.
Aziz, Aysel. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem ve Teknikleri. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık, 8. Baskı, 2014.
Bahadır, Abdülkerim. Hayatın Anlam Kazanmasında Psiko-sosyal Faktörler ve Din. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.369391
Bahadır, Abdülkerim. “Hayatın Anlam Kazanmasında Psiko-sosyal Faktörler ve Din”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6 (2000), 85-126. https://doi.org/10.29029/busbed. 581022
Baier, Kurt. The Meaning of Life. ed. E. D. Klemke-Steven Cahn. Oxford: Oxford Univer-sity Press, 1971.
Baumeister, Roy F-Michael J. MacKenzie, “Meaning in Life: Nature, Needs, and Myths”. in Meaning in Positive and Existential Psychology. (ed.), Batthyany A.-P. Russo Netzer. New York: Springer Press, 1991, 25-37. doi: 10.1007/978-1-4939-0308-5_2
Bilge, Emine Zehra. Liseli Gençlerde İç ve Dış Güdümlü Dindarlık ve İyilik Algıları. Eskişehir: Osmangazi Üniveristesi, Yüksek Lisans Tezi, 2013. https://doi.org/10.17494/ogusbd. 763650
Bilgin, Vecdi. “Popüler Kültür ve Din: Dindarlığın Değişen Yüzü”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2003), 193-214.
Chamberlain, Kerry - Sheryl Zika. “Religiosity, Life Meaning and Wellbeing: Some Relationships in a Sample of Women”. Journal for The Scientific Study of Religion 27/3 (Sep.1988), 411-420. https://doi.org/10.2307/1387379
Crandall, James, E. - Rasmussen, Roger, D. “Purpose in life as related to specific va-lues”. Journal of Clinical Psychology 31 (1975), 483-485.
Eryücel, Sema. Yaşam Olayları ve Olumlu Dini Başa Çıkma. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013. https://doi.org/10.9775/kausbed.2018.042
Fowler, James, W. Stages of Faith, The Psychology of Human Development and Quest for Mea-ning. San Francisco, Harper and Row, 1981.
Frankl, Viktor E. “The Feeling Of Meeninglessness: A Challange to Psychotherapy”. Journal of Psychoanalysis 32 (1972), 85-89.
Frankl, Viktor E. Duyulmayan Anlam Çığlığı. çev. Selçuk Budak. Ankara: Öteki Yayınevi, 1999.
Frankl, Viktor E. İnsanın Anlam Arayışı. İstanbul: Okuyan Us Yayınevi, 2016.
Frankl, Victor E. “What is meant by meaning”. Journal of Existentialism 7/25 (1966), 21-28.
Guenon, Rene. Modern Dünyanın Bunalımı. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: Hece Yayınevi 2005.
Gürses, İbrahim. Dindarlık ve Kişilik. Bursa: Emin Yayınevi, 2010.
Güven, Hülya. Depresyon ve Dindarlık İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
Hicks, Joshua - Laura A King. “Meaning in life and seeing the big picture: Positive affect and global focus”. Cognition and Emotion 21/7 (November 2007), 1577-1584. https://doi.org/10.1080/026 99930701347304
Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları 2013.
Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisine Giriş. İstanbul: Dem Yayınları, 2012.
Hökelekli, Hayati. Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi. İstanbul: Dem Yayınları, 2006.
Hökelekli, Hayati. “Ergenlik Çağı Davranışlarına Din Eğitiminin Etkisi”. Uludağ Üniversi-tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (1986), 35-51.
Jung, Carl G. Keşfedilmemiş Benlik. İstanbul: Barış İlhan Yayınevi 2013.
Kıraç, Ferdi. Dindarlık Eğilimi, Varoluşsal Kaygı ve Psikolojik Sağlık. Ankara: Ankara Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
Kızılırmak, Özlem. Genç Yetişkinlerde Yaşamda Anlamın Maneviyat ve Kişilik Özellikleri Açısın-dan İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniveristesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Li- sans Tezi, 2015. https://doi.org/10.30520/tjsosci.571198
Koç, Mustafa. “Dindarlık İle Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampi-rik Bir Araştırma”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (2009), 473-493. https://doi.org/10.34 085/buifd.611302
Köknel, Özcan. Cumhuriyet Gençliği ve Sorunları. İstanbul: Cem Yayınevi, 1981.
Kranz, Walter. Antik Felsefe. çev. Suad Y. Baydur. İstanbul: Sosyal Yayınevi, 1994.
Kula, M. Naci. Gençlik Döneminde Kimlik ve Din. İstanbul: Ayışığı Yayyıcılık, 2001.
Kuruçay, Yasin. Varoluşçu Felsefede Angst Kavramı. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
Kuş, Elif. Nicel- Nitel Araştırma Teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık, 2003.
Küçükcan, Talip - Ali Köse. Doğal Âfetler ve Din (Marmara Depremi Üzerine Psiko-Sosyolojik Bir İnceleme). 2000, İstanbul: TDV Yayınları, Akt. Güven, 2008.
Küng, Hans - K. J. Kuschel. Evrensel Bir Ahlâka Doğru. çev. N. Y. Aşıkoğlu vd. 1995.
Küng, Hans – Karl Josef Kuschel. Evrensel Bir Ahlâka Doğru. çev. Nevzat Y. Aşıkoğlu vd. Ankara: Gün Yayıncılık, 1995.
Maslow, Abraham. Dinler, Değerler, Doruk Deneyimler. çev. H. Koray Sönmez. Kuraldışı Yayınevi, 1996.
Mckenzie, Leon. “The purposes and scope of adult religious education”. In Handbook of Adult Religious Education, Ed. N. T. Foltz. Birmingham: AL. Religious Education Press. 1986, 7-23. https:// doi.org/10.1017/s0360966900024555
Özakpınar, Yılmaz. İnsan, İnanan Bir Varlık. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1999.
Özkan, Osman. Öfke Kontrolü ve Dindarlık İlişkisi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
Park Crystal L. “Din ve Anlam”. çev. İlker Yenen. Din ve Maneviyat Psikolojisi Yeni Yakla-şımlar ve Uygulama Alanları içinde, derleyen. Raymond F. Paloutzan-Crystal L. Park, Ankara: Phoenix Yayınevi, 2013.
Pargament, Kenneth, I. “God Help Me: Toward a Theoretical Framework of Coping for the Psychology of Religion”. Research in the Social Scientific Study of Religion. 2 (1980), 204-205, Akt. Bahadır, 2011:150. doi: 10.1007/BF00938065, https://doi.org/10.1037/e584032009-002
Pargament, Kenneth, I. “The Psychology of Religion and Spirituailty? Yes Or No”. The International Journal for The Psychology of Religion 9/1 (1999), 3-16. doi: 10.1207/s15327582ijpr0901_2
Pargament, Kenneth, I. - H. G. Koenig vd. “The Many Methods of Religious Coping: Development and Initial Validation of The RCOPE”. Journal of Clinical Psychology 56/4 (2000), 519-543.
Pargament, Kenneth, I. - C. L. Park. “In Times of Stress: The Religion- Coping Connec-tion”. Edt. B.Spilk and D. N. McIntosh, The Psychology of Religion içinde, USA, Colo- rado: Westview Press, 1997. doi: 10.4324/9780429495915-4
Prager, Dennis. Mutluluk Ciddi Bir Sorundur. çev. Orhan Tuncay. İstanbul: Alkım Yayıne-vi, 1998.
Seggie Fatma Nevra - Yasemin Bayyurt. Nitel Araştırma Yöntem, Teknik, Analiz ve Yakla-şımları. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
Seligman, Martin - E. P. M. Csikszentmihalyi. “Positive Psychology: An Introduction”. American Psychologist, 55, (2000), 5–14. doi: 10.1037/0003-066X.55.1.5
Serdar, Ziyauddin. Postmodernizm ve Öteki. İstanbul: Söylem Yayınları 2001.
Sezen, Abdulvahid. “Günümüz İnsanının Anlamsızlık Sorunu Bağlamında Frankl ve Fowler’da Bireyin Anlam Arayışı”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 7/14 (Eylül 2009), 189- 201.
Snyder, Charles Richard - D. B. Feldman vd. “Hopeful Choices: A School Counselor’s Guide To Hope Theory”. Professional School Counseling, 5 (5), (2002), 298-307.
Soderstrom, D. - Wright, E. “Religion Orientation and Meaning in Life”. Journal of Clini-cal Psychology 33 (1977), 65-68. https://doi.org/10.1002/1097-4679(197701)33:1+ <65::AID-JCLP2270330113> 3.0.CO;2-0
Sokrates. Sokrates’in Savunması. çev. Teoman Aktürel. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2004.
Steger, Michael F. “Making Meaning in Life”. Psychological Inquiry, 23(4), (2012), 381-385.
Steinberg, Laurence. Ergenlik. çev. Figen Çok. İstanbul: İmge Kitapevi, 2007.
Stríženec, Michal. “Dindarlık ve Bilişsel Süreçler”. çev. Abdulvahid Sezen. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/3 (2010), 273 ‐286.
Tolstoy, Lev. N. İtiraflarım. çev. K. Aytaç. İstanbul: Furkan Yayınevi, 1997.
TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu. İstatistiklerle Gençlik 2016. (04 Ocak 2018). http://www.tuik.gov. tr /PreHaberBultenleri.do?id=24648
TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu, Boşanma Oranları. (05 Şubat 2020). http://www.tuik.gov.tr/Pre Tablo.do?alt_id=1059#
Vergote, Antoine. “Çocuk ve Din”. çev. Erdoğan Fırat. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (1978), 315-329. https://doi.org/10.1501/ilhfak_0000000281
Vergote, Antoine. Din, İnanç ve İnançsızlık. çev. Veysel Uysal. İstanbul: Marmara Üniver-sitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, 1999. https://doi.org/10.15370/muifd.66055
Yalom, İrvin, D. Varolusçu Psikoterapi. çev. Zeliha İyidoğan Babayigit, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 1999.
Yavuzer, Haluk. Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitapevi, 1999.
Yeğin Hüseyin. “Öfke Duygusu ve Dini Açıdan Baş Edebilme Yolları”. Din Bilimleri Aka-demik Araştırma Dergisi 10/2 (2010), 235-258.
Yıldırım, Ali-Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2013.
Yıldız, Murat. İnsanların Ölüm Karsısındaki Tutumları Hakkında Yapılan Araştırmaların Değer-lendirilmesi. İzmir: 9 Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1994.
Yörükoğlu, Atalay. Gençlik Çağı, Ruh Sağlığı ve Ruhsal Sorunları. İstanbul: Özgür Yayınları, 2000.