İşçi Sınıfı Bilinci, Örgüt(süzlük) ve Kolektif Eylem(sizlik): Ankara Organize Sanayi Bölgeleri Örneği

Bu çalışmanın amacı, Ankara Organize Sanayi Bölgelerinde çalışan işçilerin örgütlülük durumlarının, kolektif eylemlerinin ve sınıf bilinçlerinin ne düzeyde olduğunu incelemektir. İşçi sınıfı bilinci sınıf mücadelesi içinde gelişir. Sınıf mücadelesinin yürütülmesinde nesnel koşulların, deneyimlerin ve öznel algıların önemli bir etkisi vardır. Bu çalışmada sınıf mücadelesini etkileyen bu faktörler ele alınmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın örneklemi Ankara Organize Bölgeleri’nde imalat sanayide faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli işletmelerde (KOBİ) çalışan işçilerden oluşmaktadır. Çalışmanın sonucunda üç temel bulguya ulaşılmıştır. İlk olarak, işçilerin hepsi sınıf kimliğine sahiptir. İkinci olarak, işçilerde sınıf karşıtlığı ve sınıf bütünlüğü anlayışı zayıftır ve az sayıda işçi alternatif bir toplum düşüncesindedir. Üçüncü olarak, örgütlülüğün ve sınıf mücadelesinin zayıf olmasında dışsal faktörlerin yanı sıra öznel bir boyut bulunmaktadır.

Working Class Consciousness, (Un)Organization and Collective (In)action

The aim of this study is to examine the organizational status, collective actions, and class consciousness level of the workers working in Ankara Organized Industrial Zones. Working class consciousness is formed through class struggles. Objective conditions, experiences and subjective perceptions have significant impacts on class struggle. This study discusses the factors effecting class struggle. The sample of this study is composed of the workers employed at small and medium-sized enterprises (SME) operating in the manufacturing industry of Organized Industrial Zones in Ankara. The study has three main findings. First, all workers have a class identity. Second, the workers have not sufficient class antagonism and class integrity and a few workers believe that there is an alternative to capitalism. Third, the weakness of class struggle and organization has an objective and subjective dimension.

PDF

___

Altan, Ö. Z., Kağnıcıoğlu, D., Şişman, Y. ve Sungur, Z. (2005) İşçi Profil Araştırması: Eskişehir Örneği, Anadolu Üniversitesi.
Althusser, L., Balibar, E., Establet,R. (2007) Kapitali Okumak (çev. I. Ergüden), İstanbul: İthaki Yayınları.
Arslan, N. (2017) “Türkiye’nin Neoliberalleşme Sürecinde İşçi Sınıfının Siyasal Yönelimi”, DİSK/Genel-İş Emek Araştırma Dergisi, 2017,1, 99-116.
Bakır, O. ve Akdoğan, D. (2009), “Türkiye’de Sendikalaşma ve Özel Sektörde Sendikal Örgütlenme”, Türk-İş Dergisi, 383, 88-95.
Başkaya, F. (2015) Şeylerin Gerçeğini Söyleyebilmek, Seçilmiş Yazılar-2, İstanbul: Öteki Yayınevi.
Bernaciak, M., Mccormick ve R., Hyman, R., (2014) European Trade Unionism: From Crisis tu Renewal?, Report, 133, Brussels: ETUI.
Bora, A. (2011) “Kadınlar ve Hane: Olmayanın Nesini İdare Edeceksin?”, Yoksulluk Halleri, Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri (der. N. Erdoğan), İstanbul: İletişim, 97-132.
Buğra, A., Adaman, F. ve İnsel, A. (2005) Çalışma Hayatında Yen Gelişmeler ve Türkiye’de Sendikaların Değişen Rolü, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Formu, İstanbul.
Buttel F. H. Ve Flinn, W., (1979) “Sources of Working Class Consciousness”, Sociological Focus, 12, 1, 37-52.
Coşkun, M. K. (2013) Sınıf, Kültür ve Bilinç: Türkiye’de İşçi Sınıfı Kültürü, Sınıf Bilinci ve Gündelik Hayat, Ankara: Dipnot Yayınları.
Engels, F. (1997) İngiltere’de Emekçi Sınıfın Durumu (çev. Y. Fincancı), Ankara: Sol Yayınları.
Erbaş, H. (1993) Class and Culture: The Cases of Kırıkkale and Ankara, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Bölümü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Erbaş, H. (2017) “Sınıf Çalışmalarında Kültür ve Gündelik Yaşamın Yükselişi: Tarihsel Bir İzlek ve Gelecek “Umudu”, DİSK/Genel-İş Emek Araştırma Dergisi, 2017, 1, 9-30.
Erdoğan, N., (2011), “Yok-sanma: Yoksulluk-Maduniyet ve Fark Yaraları”, Yoksulluk Halleri, Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri (der. N. Erdoğan), İstanbul: İletişim 47-95.
Geniş, A. (2006) İşçi Sınıfının Kıyısında Küçük Sanayi İşçiler Üzerine Bir İnceleme, Ankara: Dipnot Yayınları.
Gorman, T.J. (2000), “Reconsidering World of Pain: Life in the Working Classes”, Sociological Forum, 15, 4, 693- 717.
Gramsci, A., (1971) Selections from the Prison Notebooks (der. Q. Hoare ve G. N. Smith), New York: International Publishers.
Harvey, D., (1993), “Esneklik: Tehdit Mi, Fırsat Mı?”, Toplum ve Bilim, 56-51 Bahar, 83-92.
Harvey, D. (1999) Postmodernliğin Durumu: Kültürel Değişimin Kökenleri (çev. S. Savran), İstanbul: Metis Yayınları.
Kağnıcıoğlu, D. Ve Uçkan, B. (2009) “İşçilerin Sendikalara İlişkin Algı ve Tutumları: Eskişehir Örneği”, Çalışma ve Toplum, 3, 35-56.
Katznelson, I. (1992) Marxism and The City, Oxford: Calerendon Press.
Köse, A. H. ve Bahçe, S. (2009) “ ‘Yoksulluk’ Yazınının Yoksulluğu: Toplumsal Sınıflarla Düşünmek”, Praksis, 19, 385-419.
Lenin, V. İ. (1990) Ne Yapmalı?, Ankara: Sol Yayınları.
Lockwood, D. (1975) “Sources of Variation in Working Class Images of Society”, Working Class Images of Society (der. M. Bulmer), London: Roudlege and Keagan Paul.
Lukacs, G. (2006) Tarih ve Sınıf Bilinci (çev: Y. Öner), İstanbul: Belge Yayınları.
Mann, M. (1973) Consciousness and Action among the Western Working Class, Macmillan Press.
Marx, K. (1979) Ücretli Emek ve Sermaye: Ücret, Fiyat ve Kar (çev. S. Belli), Ankara: Sol Yayınları.
Marx, K. (2009) Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire’i (çev. E. Özalp), İstanbul: Yazılama Yayınevi.
Marx, K. (2011) Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı (çev. S. Belli), Ankara: Sol Yayınları.
Marx, K. (2011) Felsefenin Sefaleti (çev. A. Kardam), Ankara: Sol Yayınları.
Marx, K. (2015) Kapital I. Cilt, Kapitalist Üretimin Eleştirel Bir Tahlili (çev. A. Bilgi), Ankara: Sol Yayınları.
Marx, K., Engels, F. (2002) Gotha ve Erfurt Programlarının Eleştirisi, Ankara: Sol Yayınları.
Nichols, T. ve Suğur, N. (2012) Global İşletme Yerel Emek: Türkiye’de İşçiler ve Modern Fabrika, İstanbul: İletişim Yayınları.
Ollman, B. (1972) “Towards Class Consciousness Next Time: Marx and the Working Class”, Politics and Society, 3, 1-24.
Özuğurlu, M. (2002) “Sınıf Çözümlemesinin Temel Sorunsalları”, Praksis, 8, 29-50.
Özuğurlu, M. (2008) Anadolu’da Küresel Fabrikanın Doğuşu: Yeni İşçilik Örüntülerinin Sosyolojisi, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Parlak, D. (2009) İşçi Sınıfının Yeni-Sağ Politikalara Eğilimi: Kocaeli Pirelli Lastik Fabrikası Örneği, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
Roscigno, J.V. ve Hodson, R. (2004) “The Organizational and Social Foundations of Worker Resistance”, American Sociological Review, 69, 14-39.
Selamoğlu, A. (2003) “İşçi Sendikacılığında Yeniden Yapılanma ve Örgütlenme Modeli”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 2, 63-98.
Sennett, R. ve Cobb, J. (1972) The Hidden Injuries of Class, Londra: Cambridge University Press.
Şahin, H. (2012) Küreselleşme Sürecinde İşçilerin Direnme ve Hayatta Kalma Stratejileri: Denizli Tekstil İşçileri Örneği, yayınlanmış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı,
Thompson, E. P. (1978) “Eighteenth Century English Society: Class Struggle Without Class?”, Social History, 3, 2, 133-165.
Thompson, E. P. (2006) İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu (çev. U. Kocabaşoğlu), İstanbul: Birikim Yayınları.
Vallas, S. P. (1987) “The Labour Process as a Source of Class Consciousness: A Critical Examination”, Sociological Forum, 2, 2, 237-256.
Wood, E. M. (2001) “İlişki ve Süreç Olarak Sınıf”, Praksis, 92-119
Wright, E. O. (2005) Approaches to Class Analysis, Cambridge University Press.
Yıldırım, E. ve Uçkan, B. (2010) “İşverenlerin Sendikasızlaştırma Modelleri ve Türkiye Örneği”, Çalışma ve Toplum, 2, 25, 163-184.
Yücesan-Özdemir, G. (2000) “Başkaldırı, Onay ya da Boyun Eğme?: Hegemonik Fabrika Rejiminde Mavi Yakalı İşçilerin Hikâyesi”, Toplum ve Bilim, Güz, 86, 241-259.
Zingraff, R. ve Schulman, M. (1984) “Social Bases of Class Consciousness: A Study of Southern Textile Workers With a Comparison by Race”, Social Forces, 63, 1, 98-116.