Pierre Macherey’nin Edebî Üretim Teorisi Bağlamında ‘‘Çimenlerin Efendisi’’ Şiirinin Tahlili”,

Topluma dönük eleştiri kuramları içerisinde kabul edilen Marksist eleştiri bünyesindeki yazarlar, ekonomik koşulları ve buna bağlı olarak sınıf çatışmalarını Sosyalist bir dünya görüşüyle algılayarak eserlerini bu minvalde vermeye çalışırlar. Marksist eleştiri, temelini Marx ve Engels’in görüşlerine dayandırsa da zamanla kendi içerisinde farklı yaklaşımları barındırmıştır. Söz gelimi Toplumcu gerçekçi anlayış, Üretim olarak sanat ve Frankfurt Okulu bu anlamda örnek olarak gösterilebilir. G.Lukacs, klasik Marksist anlayışın dışında estetik konusuna eğilerek Frankfurt Okulu’nun da temelini oluşturur. Lenin ve daha sonra Stalin’in edebiyatı parti anlayışına uydurma çabaları angaje edilmiş sanatçıları ortaya çıkarmış ve bu anlayışa uymayan sanatçılar maddi-manevi yaptırımlara maruz kalmıştır. Bu yüzden Modernist yazarlar, Frankfurt Okuluna kadar ciddi anlamda eleştiri almışlardır. Frankfurt Okuluyla birlikte asıl ideolojinin bahsedilen sanatçıların elinde yansıtıldığı fikri ortaya atılmıştır. 1960’lı yıllarda Althusser’in öğrencisi olan Pierre Macherey, Marksist ideolojinin aslında angaje edilen sanatçının düşüncesini yansıttığını iddia etmiş bu yüzden de ideolojinin, sanatçının eserde bıraktığı boşluklarda aranması gerektiğini belirtmiştir. Bu yönüyle Marksist eleştiri, Macherey’de ideolojinin ayıklama bir şekilde yansıtılmasından çıkarak yazarın eserde sustuğu boşluklarda arandığı bir eleştiriye dönüşmüştür. Bu çalışmada Öncelikle Marksist eleştirinin kısaca gelişim süreci anlatılacak, daha sonra Pierre Macherey’nin Edebî Üretim Teorisi eserinden yola çıkılarak Birhan Keskin’in Çimenlerin Efendisi şiiri tahlil edilmeye çalışılacaktır.

Analysis of the Poem "Çimenlerin Efendisi" in the context ofPierre Macherey's Literary Production Theory

Marxist criticism, which is accepted within the theories of social criticism, perceives the economic relations and the class conflicts related to it with a Socialist world view and keeps its works there in this respect. Marxist criticism is based on the views of Marx and Engels, but over time it has contained different approaches. For example, socialist realistic understanding, art as production and Frankfurt school can be given as an example. In addition to the classical Marxist approach, G. Lukacs undertakes aesthetics and forms the basis of the Frankfurt school. Lenin and later Stalin's efforts to adapt literature to the understanding of the party uncovered engaged artists, and artists who did not obey this understanding were subject to material and moral sanctions. Therefore, although the Modernist writers received serious criticism as far as the Frankfurt School, the idea was that the real ideology was reflected in the hands of these artists. Pierre Macherey, a student of Althusser in the 1960s, claimed that the Marxist ideology actually reflected the engage thought and that the gaps left in the work were the ideology of the artist. In this study, firstly a process of development of Marxist criticism will be given and then, Birhan Keskin's Çimenlerin Efendisi poem will be analyzed based on Pierre Macherey's Literary Production Theory.

PDF

___

Adorno, W. Teodor (2012). Edebiyat Yazıları, çev. Sabir Yücesoy- Orhan Koçak, İstanbul: Metis Yayınları.
Aksoy, Nazan (1996). Batı ve Başkaları. İstanbul: Düzlem Yayınları.
Althusser, Louis (2002). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, çev. Yusuf Alp- Mahmut Özışık, İstanbul: İletişim Yayınları.
Belge, Murat (1989). Marksist Estetik, İstanbul: BFS Yayınları.
Brecht, Bertolt (1980). Sosyalist Gerçeklik ve Toplum, çev. Ahmet Cemal-Kayahan Güven, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Carloni, J.C.- Filloux, J.C. (1984). Eleştiri Kuramları, çev.Tahsin Yücel, Ankara: Kuzey Yayınları.
Eagleton, Terry (2014). Marksisizm ve Edebiyat Eleştirisi, çev. Utku Özmakas, İstanbul: İletişim Yayınları.
Eagleton, Terry (1985). Eleştiri ve İdeoloji, çev. Esen Tarım-Serhat Öztopbaş, İstanbul: İletişim Yayınları.
Fry, Paul (2017). Edebiyat Kuramı, çev. Ayşe Demir- İbrahim Tüzer, Ankara: Hece Yayınları
Huyugüzel, Ömer, Faruk (2018). Eleştiri Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Birhan (2016). Fakir kene, İstanbul: Metis Yayınları.
Macherey, Pierre (2019). Edebî Üretim Teorisi, çev. Işık Ergüden, İstanbul: İletişim Yayınları.
Mardin, Şerif (2007). İdeoloji, İstanbul: İletişim Yayınları.
Moran, Berna (2014). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları.
Oktay, Ahmet (1986). Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, İstanbul: BFS Yayınları.
Plehanov, Georgi (1967). Sanat ve Sosyalizm, çev. Selim Mimoğlu, İstanbul: Sosyal Yayınları.
Yücel, Tahsin (2012). Eleştiri Kuramları, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
Warren, Austin- Wellek, Rene (2016).Edebiyat Teorisi, çev: Ömer Faruk Huyugüzel, İstanbul: Dergâh Yayınları.