Edebiyat ve Ekoeleştiri: Latife Tekin’in Manves City ve Sürüklenme Adlı Romanları

XX. yüzyılın son dönemlerinde, özellikle de 1990’lı yıllarda edebiyat ve çevre ilişkisi bir disiplin olarak aynı çerçevede ele alınmaya başlanmıştır. Ekoeleştirinin ortaya çıkmasında etkili olan en önemli unsur, doğanın sanayileşme ile birlikte giderek bozulması ve yaşamı tehdit eden gelişmelerin edebiyat eserlerine yansımasıdır. Yaşamı kötü etkileyen faktörlerin her geçen yıl artması ekoeleştiri ya da çevreci eleştiri kuramının çerçevesini genişletmektedir. Dairesi giderek genişleyen ekoeleştiri, bu sorunlara çözüm önerileri getirmesi bakımından oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı disiplinlerarası bir yöntem olarak edebiyat ve çevre ilişkisini öne çıkaran ekeoleştiri kuramını özetlemek ve bu eleştirinin uygulanabilirliğini açıklamaktır. Çalışmanın ilk bölümünde, ekoeleştirinin ortaya çıkışı ve kapsama alanına değinilecektir. Çalışmanın ikinci bölümünde, bu eleştirinin Türk edebiyatındaki önemi üzerinde durulacaktır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, hemen her eserinde güncel çevre sorunlarına değinerek edebiyat ve çevre ilişkisine dikkat çeken çağdaş romancılardan Latife Tekin’in Manves City ve Sürüklenme başlıklı romanları ekoeleştirel bir bakışla okunacaktır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise, ekoeleştiri kuramının sorduğu sorulara Latife Tekin’in verdiği yanıtlar doğrultusunda çevre ve edebiyat ilişkisinin önemi vurgulanacaktır.

Literature and Ecocriticism: Latife Tekin's Novels of Manves City and Sürüklenme (Drift Away)

At the last periods of the 20th century, in particular, during the 1990s, the relationship between literature and environment has started to be studied in the same framework as a discipline. The most significant element affecting the emergence of ecocriticism is the degradation of nature and the repercussions of life-threatening events into literary works together with industrialization. The increase of factors which imperil life steadily widens the framework of ecocriticism or environmental criticism theory. Ecocriticism, whose coverage enlarges gradually, is of significant importance in terms of offering possible solutions to these problems. The aim of this study is to explain the theory of ecocriticism highlighting the relationship between literature and environment as an interdisciplinary method and to examine the application of this criticism. In the first section of the study, the emergence of ecocriticism and the issues it discusseses will be mentioned. In the second section, the importance of this criticism on Turkish literature will be dwelled on. In the third section of the study, Latife Tekin’s novels Manves City and Sürüklenme (Drift Away) will be read by means of this theory. As a modern novelist, Latife Tekin touched upon current environmental issues and drew attention to the relationship between literature and environment in all her works. In the conclusion section, Latife Tekin’s answers to the questions of the theory of ecocriticism and the importance of the relationship between literature and environment will be emphasized.

PDF

___

Ayaz, Hüseyin. (2014). “Çevreci Eleştiri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Dergisi. S.3/1. s. 278-292.
Balık, Macit. (2013). “Çevreci Eleştiri Işığında Latife Tekin’in Romanları”. Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi. S.1. s. 1-16.
Beklân Çetin, Oya. (2005). “Ekofeminizm: Kadın-Doğa İlişkisi ve Ataerkillik”. Sosyo-Ekonomi. s. 61-76.
Bekmen, Ahmet. (2016). “Marksizm”. 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler. Der. H. Birsen Öz. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Çüçen, Abdülkadir. (2011). “Derin Ekoloji”. http://blog.aku.edu.tr./ometin/files/2011/12/derinekoloji.pdf [Erişim Tarihi: 04.04.2019]
Ergin, Melis ve Dolcerocca, Özen Nergis. (2016). “Edebiyata Ekoeleştirel Yaklaşımlar: Ekoşiir ve Elif Sofya”. SEFAD. 297-314.
Garrard, Greg. (2017). Ekoeleştiri – Ekoloji ve Çevre Üzerine Kültürel Tartışmalar. Çev. Ertuğrul Genç. İstanbul: Kolektif Kitap.
Glotfelty, Cheryll and From, Herold. (1996). The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology. Athens, Georgia and London: The University of Georgia Press.
Huyugüzel, Ömer Faruk. (2018). Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
İdem, Şadi. (2002). “Toplumsal Ekoloji Nedir? Ne Değildir?” Toplumsal Ekoloji. 1. 7-20.
Karahan, Burcu. (2002). “Yeşillenen Edebiyat Eleştirisi”. Varlık. 1138: 28-34.
Oppermann, Serpil. “Ekoeleştiri”. https://www.pen.org.tr/files/GreenPEN%20Ekoele%C5%9Ftiri%20Prof.%20Dr.%20Serpil%20Opperman.pdf [Erişim Tarihi: 04.04.2019]
Özdağ, Ufuk. (2017). Çevreci Eleştiriye Giriş. Ankara: Ürün Yayınları.
Özdağ, Ufuk ve Gökalp Alparslan, Gonca. (2010). “Türkiyat Araştırmalarında Yeni Bir Alan: Çevreci Eleştiri”. 3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı. C.II. 641-651.
Saatçıoğlu, Ece. (2016). “Halikarnas Balıkçısı’nın Aganta Burina Burinata Romanını Ekoeleştirel Bakışla Okumak”. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi. C.14. S. 1. s. 581-600.
Tekin, Latife. (2018). Manves City. İstanbul: Can Yayınları.
Tekin, Latife. (2018). Sürüklenme. İstanbul: Can Yayınları.