Feminist Edebiyat Eleştiri Kuramları Açısından Nezihe Meriç’in Korsan Çıkmazı Romanı Üzerine Bir Değerlendirme

Feminizm, politik, kültürel veya ekonomik bakımlardan toplumda cinsler arasında ayrımı reddeden ve kadın haklarının yasal yollarla korunmasını sağlamayı amaçlayan hareketlerin tümünü ifade eder. Kadınları, ataerkil kültürün yarattığı yıkıcı zihinsel bağımlılıktan kurtarma amacını taşıyan feminist kuramlar, edebiyat eleştirisinde, erkeklere ait metinlerdeki egemen görüşleri ortaya koyma, kadınlara ait metinler üzerinde de kadın imgesini saptama ve bu imgeye ataerkil normların sızıp sızmadığını tespit etme ilkelerini temel alır. Feminist edebî eleştirinin temel amacı, feminist bir gündem oluşturup bu doğrultuda bir estetik yaratmaktır. Türk romanı ve öyküsü, İkinci Dünya Savaşı sonrası edebiyat ortamının ivme kazandırmasıyla yeni bir anlatım düzenini benimsemiş, özgürlük, insan ve kadın hakları, çoğulculuk gibi çağdaş dünya edebiyatındaki temalar, Türk roman ve öyküsünde konu olarak işlenmeye başlamıştır. Nezihe Meriç’in 1961 yılında yayımladığı ve 1962 yılında sayesinde TDK roman ödülünü kazandığı Korsan Çıkmazı romanı, kadın sanatçıya ait bir edebî metin olmakla birlikte kadının yetişmesi, toplumsal varlığı ve edebî söylem inşa etmesi bağlamında öncü eserlerden sayılmaktadır. Çalışmamızda, Korsan Çıkmazı, Türk ve dünya sanat ve edebiyat hayatında önemli dönüşümlerin yaşandığı 1960’lı yılların sosyal, kültürel, ve politik ortamını arka fonda cinsel politika bağlamında aktaran öncü eserlerden olmasından ötürü seçildi. Bu nedenle çalışmamızda, Korsan Çıkmazı romanı, feminist edebiyat eleştirisi kuramları göz önünde tutularak feminist söylemler bakımından analiz edilmiştir.

An Assessment of Nezihe Meriç's Korsan Çıkmazı Novel in Tems of Feminist Literary and Critical Theories

Feminism refers to all movements in society that refuse to be discriminated between sexes politically, culturally or economically and struggle to ensure the legal protection of these rights. Feminist theories aiming to free women from the destructive mental dependence created by patriarchal culture are based on the principles of revealing the dominant views in the texts of men and determining the female image on the texts of women in literary criticism. The main purpose of feminist literary criticism is to form a feminist agenda and create an aesthetic in this direction. The Turkish novel and story adopted a new style of expression in the 1950s with the acceleration of the post-war literary atmosphere. The themes of contemporary world literature such as freedom, human and women's rights and pluralism became the subject of Turkish literature. The novel Korsan Çıkmazı, published by Nezihe Meriç in 1961 and won the state-run TDK novel award in 1962, is considered as one of the leading works in the context of women's upbringing, social existence and literary discourse. During this period, important transformations took place in Turkish and world art and literature. The novel Korsan Çıkmazı was chosen for being one of the leading works that conveyed its social, cultural and political period in the context of patriarchal discourse and sexual politics. For this reason, in our study, the discourse analyzes that all the theories of feminist literary criticism attracted attention were made considering the theories mentioned above.

___

  • Beauvoir, Simone de (2010). Kadın İkinci Cins II Evlilik Çağı. Çev. Bertan Onaran. İstanbul:Payel Yayınları.
  • Beauvoir, Simone de (1993). Kadın İkinci Cins III Bağımsızlığa Doğru. Çev. Bertan Onaran. İstanbul:Payel Yayınları.
  • Cixous, Helene (2003). Rüya Dedim Sana. Çev.Elif Gökteke. İstanbul:YKY.
  • Demiryürek, Meral (2005). “Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatında Değişen Kadın-Erkek Görünümleri”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt 39, Sayı 39. ss.19-45.
  • Erenci, Deniz (2011). Nezihe Meriç’in Eserlerinde Kadın Kimlikleri ve 1950’lerin Kadın Sorunları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı Ankara: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • Humm, Maggie (2002). Feminist Edebiyat Eleştirisi. Haz.Gönül Bakay. İstanbul: Say Yayınları.
  • Irigary, Luce (2006). Ben Sen Biz Farklılık Kültürüne Doğru. Çev: Sabri Büyükdüvenci-Nilgün Tutal. İstanbul: İmge Kitabevi.
  • Millett, Kate (1987). Cinsel Politika. Çev. Seçkin Selvi. İstanbul:Payel Yayınları.
  • Millett, Kate (1996). Sokak Kadınları. Çev. Seçkin Selvi. İstanbul:Payel Yayınları. Ferhat KORKMAZ - An Assessment Of Nezihe Meriç's Korsan Çikmazi
  • Novel In Terms Of Feminist Literary Critical Theories 233
  • Moran, Berna (2005). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Woolf, Virginia (2012). Kendine Ait Bir Oda. Çev. Suğra Öncü. İstanbul: İletişim Yayınları.