Türkiye’de Çoğulcu Demokrasi Söyleminin Oluşumu: Demokrat Parti’nin İncelenmesi, 1946-1960

Bu çalışma Türk siyasi hayatında çoğunlukçu demokrasi anlayışının oluşumuna odaklanmakta ve 1950 yılında seçimle iktidara gelen ilk muhalefet partisi olan Demokrat Parti’nin (DP) çoğunlukçu bir demokrasi söylemi olduğunu savunmaktadır. Bu doğrultuda Guillermo O’Donnell’ın “delegatif demokrasi” kavramından yola çıkılarak ve DP’nin çoğunlukçu bir demokrasi söylemi benimsemesinin altındaki nedenler tartışılarak, DP liderlerinin meclis konuşmaları temel kaynak olarak kullanılmış ve DP’nin demokrasi söylemi partinin demokrasi anlayışı, millet ve vatandaş tanımı, seçimler, siyasi kontrol ve hesap verilebilirlik, siyasal ve sosyal muhalefet gibi temel sosyopolitik meselelere olan yaklaşımı bağlanımda incelenmiştir. Araştırma, DP’nin muhalefette bulunduğu ilk günlerden iktidarda kaldığı on yıl boyunca delegatif demokrasinin tüm özelliklerini barındırdığını ortaya koymaktadır. DP Türk ulusunu monolitik bir toplum olarak görmüş ve her türlü sosyal, ekonomik veya ideolojik farklılıkları reddetmiştir. Parti kendisini ulusal bir hareket olarak tanıtmış, seçimleri vatandaşların siyasi karar vericilerle ilgili tutumlarını ifade edebilecekleri yegâne araç olarak konumlandırmış, kendisini milli irade ile özdeşleştirmiş ve oldukça bireysel bir liderlik yapısı sergilemiştir.

Formation of a Majoritarian Democracy Discourse in Turkey: An Examination of the Democrat Party, 1946-1960

This study focuses on the formation of a majoritarian democracy understandingin Turkish politics and argues that the Democrat Party (DP), which is the firstopposition party to rise to power with the 1950 elections, had a majoritarianapproach to democracy. Borrowing Guillermo O’Donnell’s “delegativedemocracy” concept and discussing the main causes of the adoption of amajoritarian democracy discourse by the DP, the parliamentary speeches of theDP’s leaders are used as the basic source and the democracy discourse of theDP is analyzed in areas related to the party’s approach to key sociopoliticalissues, including the democracy understanding of the party, definition of nationand citizen, elections, political control and accountability, and the political andsocial opposition. The research revealed that from its early opposition days to the last day of its ten years of power, the DP showed all the typicalcharacteristics of a delegative democracy. It considered the Turkish nation as amonolithic society and rejected any kind of social, economic or ideologicalfragments within the nation, introduced itself as a national movement, sawelections as the only tool for the citizens to express their satisfaction ordissatisfaction towards the political decision-makers, identified itself with thenational will and showcased a highly individual leadership.

___

  • Archival Sources
  • TBMM Tutanak Dergisi (1946) Term: VIII, 1st Legislative Year, Session: 8, 26 August 1946.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1946) Term: VIII, 1st Legislative Year, Session: 14, 13 September 1946.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1950) Term: IX, 1st Legislative Year, Session: 4, 31 May 1950.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1950) Term: IX, 1st Legislative Year, Session: 5, 2 June 1950.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1950) Term: IX, 1st Legislative Year, Session: 18, 7 July 7 1950.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1950) Term: IX, 2nd Legislative Year, Session: 12, 29 November 1950.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1951) Term: IX, 2nd Legislative Year, Session: 58, 30 March 1951.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1951) Term: IX, 2nd Legislative Year, Session: 59, 2 April 1951.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1951) Term: IX, 2nd Legislative Year, Session: 60, 2 April 1951.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1951) Term: IX, 2nd Legislative Year, Session: 73, 7 May 1951.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1951) Term: IX, 2nd Legislative Year, Session: 102, 20 July 1951.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1951) Term: IX, 2nd Legislative Year, Session: 110, 7 August 1951.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1951) Term: IX, 2nd Legislative Year, Session: 111, 8 August 1951.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1951) Term: IX ,3rd Legislative Year, Session: 7, 21 November 1951.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1952) Term: IX, 3rd Legislative Year, Session: 25, 11 January 1952.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1952) Term: IX, 3rd Legislative Year, Session: 41, 18 February 1952.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1953) Term: IX, 4th Legislative Year, Session: 56, 28 February 1953.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1953) Term: IX, 5th Legislative Year, Session: 17, 14 December 1953.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1954) Term: IX, 5th Legislative Year, Session: 46, 19 February 1954.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1954) Term: IX, 5th Legislative Year, Session: 53, 28 February 1954.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1954) Term: IX, 5th Legislative Year, Session: 57, 4 March 1954.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1954) Term: IX, 5th Legislative Year, Session: 60, 7 March 1954.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1954) Term: IX, 5th Legislative Year, Session: 62, 9 March 1954.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1954) Term: X, 1st Legislative Year, Session: 17, 5 July 1954.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1954) Term: X, 2nd Legislative Year, Session: 4, 15 November 1954.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1955) Term: X, 2nd Legislative Year, Session: 80, 12 September 1955.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1956) Term: X, 3rd Legislative Year, Session: 23, 13 January 1956.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1956) Term: 10, 3rd Legislative Year, Session: 73, 6 July 1956.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1957) Term: X, 4th Legislative Year, Session: 72, 24 May 1957.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1958) Term: XI, 1st Legislative Year, Session: 49, 28 February 1958.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1960) Term: XI, 3rd Legislative Year, Session: 38, 16 February 1960.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1960) Term: XI, 3rd Legislative Year, Session: 27, 22 February 1960.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1960) Term: XI, 3rd Legislative Year, Session: 50, 28 February 1960.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1960) Term: XI, 3rd Legislative Year, Session: 58, 18 April 1960.
  • TBMM Tutanak Dergisi (1960) Term: XI, 3rd Legislative Year, Session: 62, 29 April 1960.
  • Books and Articles
  • AHMAD Feroz (1977) The Turkish Experiment in Democracy 1950 – 1975, Westview Press, Colorado.
  • ATILGAN Gökhan (2016) Tarımsal Kapitalizmin Sancağı Altında. In G. Atılgan, C. Saraçoğlu, A. Usu (Eds.), Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat. Istanbul: Yordam Kitap.
  • AYTAÇ S. Erdem & ELÇİ Ezgi (2019) Populism in Turkey, In Stockemer D. (Ed.), Populism around the World: A Comparative Perspective, Springer, Cham.
  • DEMİR Şerif (2010) Türk Siyasi Tarihinde Adnan Menderes, Paraf Yayınları, Istanbul.
  • DOĞAN Mustafa (Ed.) (1957a) Adnan Medneres’in Konuşmaları, Ekicigil Yayınları, Istanbul.
  • DOĞAN Mustafa (Ed.) (1957b) Adnan Medneres’in Konuşmaları (İktidarda Meclis Konuşmaları), Ekicigil Yayınları, Istanbul.
  • EROĞUL Cem (1990) Demokrat Parti: Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, Ankara.
  • FERSOY Orhan Cemal (1971) Bir Devre Adını Veren Başbakan Adnan Menderes, Garanti Matbaası, Istanbul.
  • KALAYCIOĞLU Ersin (1994) Elections and party preferences in Turkey: Changes and continuities in the 1990s, Comparative Political Studies, 27(3).
  • KUBICEK Paul (2016) Majoritarian democracy in Turkey: causes and consequences, In Erişen C. & Kubicek, P. (Ed.), Democratic Consolidation in Turkey: Micro and Macro Challenges, Routledge, NY.
  • MARDİN Şerif (1973) Center-periphery relations: A key to Turkish politics?, Daedalus, 102(1).
  • MERRIAM JR Charles E. (2001) History of the Theory of Sovereignity Since Rousseau, Batoche Books, Ontario.
  • MERT Nuray (2007) Merkez Sağın Kısa Tarihi, Selis Kitaplar, Istanbul.
  • O’DONNELL Guillermo (1990) Delegative Democracy? Unpublished Paper, Kellog Institute, University of Notre Dame.
  • ÖZBUDUN Ergun (2000) Contemporary Turkish Politics: Challanges to Democratic Consolidation, Lynne Reinner Publications, UK.
  • ROUSSEAU Jean-Jacques (1762) The Social Contract, In on the Social Contract, translated by Cole, G.D.H, Dover Publications, 2008, New York.
  • SAYARI Sabri (2002) Adnan Menderes: Between Democratic and Authoritarian Populism, In M. Heper & S. Sayarı (Ed.), Political Leaders and Democracy in Turkey. Lexington Books, Lanham, Md.
  • SUNAR İlkay (2004) State, Society and Democracy in Turkey, Bahçeşehir Üniversitesi, Istanbul.
  • ŞAHİNGİRAY Özen (1956) Celal Bayar’ın 1946, 1950 ve 1954 Yılları Seçim Kampanyasındaki Söylev ve Demeçleri, Doğuş Ltd. Ortaklığı, Ankara.
  • ŞEYHANLIOĞLU Hüseyin (2011) Türk Siyasal Muhafazakarlığın Kurumsallaşması ve Demokrat Parti, Kadim Yayınları, Ankara.
  • YILMAZ Hakan (1997) Democracy and Freedom: The Redefinition of the Ideology of the Turkish Regime in the Postwar Period, In Marquina, A. (Ed.), Elites and Change in the Mediterranean, FMES, Madrid.