II. Meşrutiyet Yıllarında Köylü Eğitimi Üzerine Düşünceler

Türkiye’de toplumsal tarih alanında yapılan çalışmaların sayısındaki artış altbaşlıkları da çeşitlendirmiştir. Türk köyü ve köylüsü bu sürecindeğerlendirmeye açık önemli öğelerinden birisidir. Son yıllarda yapılançalışmalarla istatistiksel olarak da kuvvetlendirilen köy ve köylülükçalışmalarının zenginleştiği görülmektedir. Açıkçası, köy ve köylününgeçmişini farklı disiplinlerle destekleyerek irdelemek toplumsal tarihin önemliboşluklarını doldurmaya devam edecektir. Bu çerçevede, Cumhuriyet’in köyve köylü üzerine geliştirdiği ya da geliştiremediği politikaların anlaşılabilmesiiçin çağdaşlaşan Türk toplumunun geçirdiği dönüşüm incelenmelidir. Köylüve köy eğitimi üzerine geliştirilen düşünsel birikimi dergilerden ve zabıtceridelerinden hareketle anlatmayı amaçlayan bu çalışma nitel biraraştırmadır. Bu çalışmada araştırmanın verileri doküman incelenmesiyöntemiyle zabıt cerideleri ve dönem dergileri taranarak elde edilmiştir.Milliyetçilik ve köy eğitimi, köydeki şehirli öğretmen, imam sorunu ve köyöğretmeni, müfettiş ve köylü, köylüye bilgilendirmek ve köylüyü köyde eğitmek 1908-1918 yılları arasında tartışılan konulardır. Bu düzlemde,dönemin düşünsel atmosferinde yer edinen bu konuları değerlendirmek köydüşüncesinin Cumhuriyet’e ulaşan yapısını göze çarpar kılacaktır.

Thoughts on Peasantry Education in Second Constitutional Monarchy Era

An increase in the number of studies on social history in Turkey has enriched the variety of subheadings. Turkish villages and peasantry are one of the essential elements debatable in this process. The village and peasantry studies, which have been supported also statistically through the recent studies, are observed to have been enriched. In plain words, scrutinizing the history of village and peasantry by supporting with different disciplines will continue to fill the important gaps of social history. Within this framework, the transformation of the modernised Turkish society should be analysed in order to understand the policies that were developed or could not be developed by the Republic about the village and peasantry. This study, which aims to explain the intellectual accumulation developed upon village and peasantry on the basis of journals and minute books, is a qualitative research. In this study, the data of the research were obtained by searching minute books and journals of that period through the document analysis method. Nationalism and village education, urban teacher in village, imam problem and village teacher, inspector and peasant, informing the peasant and training the peasant in the village were the issues debated between 1908 and 1918. At this level, evaluation of these subjects that took place in the intellectual atmosphere of the period will make the idea of the village on the path to the Republic noticeable

PDF

___

Resmi Yayınlar
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtimai Senesi:1, Cilt:1, İnikad:22, Celse:2, 21 Kanun- u Sani 1324 (3 Şubat 1909).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtimai Senesi:1, Cilt:3, İnikad:80, Celse:1, 13 Mayıs 1325 (26 Mayıs 1909).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtima Senesi:1, Cilt:6, İnikad:127, Celse:1, 26 Temmuz 1325 (8 Ağustos 1909).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtimai Senesi:1, Cilt:6, İnikad:128, Celse:1, 27 Temmuz 1325 (9 Ağustos 1909).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtimai Senesi:1, Cilt:6, İnikad:129, Celse:1, 28 Temmuz 1325 (10 Ağustos 1909).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtimai Senesi:2, Cilt:4, İnikad:76, Celse:1, 7 Nisan 1326 (20 Nisan 1910).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtima Senesi:2, Cilt:1, İnikad:28, Celse:2, 9 Kanunusani 1325 (22 Ocak 1910).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtimai Senesi:2, Cilt:5, İnikad:89, Celse:2, 1 Mayıs 1326 (14 Mayıs 1910).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtimai Senesi:3, Cilt:2, İnikad:23, Celse:1, 27 Kanunuevvel 1326 (9 Ocak 1911).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:1, İçtimai Senesi:4, Cilt:1, İnikad:10, Celse:1, 22 Teşrinievvel 1327 (4 Kasım 1911).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:2, İçtima Senesi:1, Cilt:2, İnikad:25, Celse:1, 20 Haziran 1328 (3 Temmuz 1912).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:2, İçtimai Senesi:1, Cilt:2, İnikad:28, Celse:1, 25 Haziran 1328 (8 Temmuz 1912).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi (İçtima-i fevkalade), Devre:3, İçtimai Senesi:1, Cilt:2, İnikad:33, Celse:2, 1 Temmuz 1330 (14 Temmuz 1914).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi (İçtima-i fevkalade), Devre:3, İçtimai Senesi:1, Cilt:2, İnikad:35, Celse:2, 3 Temmuz 1330 (16 Temmuz 1914).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:3, İçtimai Senesi:3, Cilt:3, İnikad:50, Celse:1, 6 Mart 1333 (6 Mart 1917).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:3, İçtimai Senesi:3, Cilt:1, İnikad:53, Celse:1, 11 Mart 1333 (11 Mart 1917).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:3, İçtimai Senesi:3, Cilt:3, İnikad:60, Celse:2, 26 Mart 1333 (26 Mart 1917).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:3, İçtimai Senesi:4, Cilt:2, İnikad:37, Celse:1, 21 Kanunusani 1334 (21 Ocak 1918).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:3, İçtima Senesi:4, Cilt:2, İnikad:58, Celse:1, 27 Şubat 1334 (27 Şubat 1918).
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre:3, İçtimai Senesi:4, Cilt:2, İnikad:59, Celse:1, 28 Şubat 1334 (28 Şubat 1918).
Osmanlıca Makaleler
A. Ferid (1912) Köy Mekteplerinde Hava Rasatahaneleri, Yeni Fikir, Sayı 3, (15 Şubat 1327/28 Şubat 1912), s.74-79.
------------------- (1913) Mekteplerde Ziraat: Mesut Köyün Mektebi, Yeni Fikir, Sayı 11, (1 Mayıs 1329/14 Mayıs 1913), s.341-345.
Ahmed Cevad (1922) Köylü Niçin Yükselmiyor? Sebilürreşad, Sayı 496, (8 Nisan 1338/8 Nisan 1922), s.24.
Ali Rıza (1922) Maarifte İnkılap: Köy Darülmuallimini, Dilek, Sayı 8, (10 Mayıs 1338/10 Mayıs 1922), s.1-3.
Alman Maarifi, Muallim, Sayı 16, (15 Teşrin-i Evvel 1333/15 Ekim 1917), s.577- 580.
Anadolu'da Bir Köyde Mühim Bir Konferans, Yeni Fikir, Sayı 11, (1 Mayıs 1329/14 Mayıs 1913), s.354-359.
Çiftçi Derneği (1916) Avrupa’da ve Memleketimizde Ziraat Tahsili, Çiftçi Derneği Mecmuası, Yıl 2 Sayı 8, (11 Eylül 1332/24 Eylül 1916), s.1-2.
Demir Taş (1910) Köy Muallimi Olunca, Yeni Fikir, Sayı 6, (15 Mayıs 1328/28 Mayıs 1910), s.172-176.
Ekinci (1914) Bizde Ziraat Nasıl Terakki Edebilir? Ekinci, Sayı 14, (20 Mart 1330/2 Nisan 1914), s.105-108.
Elif Ayn (1912) O Köy Hâcesinin İşleri, Yeni Fikir, Sayı 3, (15 Şubat 1327/28 Şubat 1912), s.79-84.
Ethem Nejad (1914) Dağlı, Bayırlı, Ovalı, Yaylalı Olmalıyız? Yeni Fikir, Sayı 19, (1 Kanun-u Sani 1329/14 Ocak 1914), s. 587-593
Galip Bahtiyar (1913) İki Köy, Halka Doğru, Sayı 11, (20 Haziran 1329/3 Temmuz1913), s.84-87.
Kazım Nami (1922) Mesleki Musahabe: Köy mü Kasaba mı, Anadolu Terbiye Mecmuası, Sayı 2, (Şubat 1338/Şubat 1922), s.33-41.
Köylerdeki Mekteplerin Yolların İlerlemeleri, Köylü, Sayı 77, (18 Teşrin-i Sani 1324/1 Aralık 1908), s.3-4.
Köylülerimizin Taunu: İhtikar Meselesi, Hikmet, Sayı 26, (3 Eylül 1326/15 Eylül 1910), s.4-5.
Mahmud Celaleddin (1922) Köylüleri Cehleden Kurtaracak Çare, Sebilürreşad, Sayı 496, (8 Nisan 1338/8 Nisan 1922), s.20-21.
Mehmet Emin (1919) Köy ve İbtidai Mektebi Hocası Nasıl Olmalıdır? İtisam, Sayı 46, (18 Teşrin-i Evvel 1335/18 Ekim 1919), s.518-521.
Mehmet Zeki (1913) Köylerde Mektepçilik, Yeni Fikir, Sayı 18, (1 Kanun-u Evvel 1329/14 Aralık 1913), s.579-582.
Mustafa Asım (1918) Köylülere Dair, Sebilürreşad, Sayı 374, (17 Teşrin-i Evvel 1334/17 Ekim 1918), s.187-189.
Namık Ekrem (1914) Şarki Anadolu’da Maarif ve Esbab-ı Terakkisi, Musavver Malumat-ı Nafia Mecmuası, Sayı 5, (13 Mart 1330/26 Mart 1914), s.70-74.
Necip Necati (1913) Köy Mektepleri ve Köy Hocaları, Kurtuluş Yolları, Sayı 1, (3 Mart 1329/16 Mart 1913), s.16-24.
Osman Nuri (1922) Garbi Anadolu İntihabatından: Rum Köyünde Bir İbtidai Mektebi, Dilek, Sayı 6, (15 Kanun-ı Sani 1338/15 Ocak 1922), s.1-2.
Ömer Fuad (1913), Kirmasti Kazası Köy Mektepleri, Sebilürreşad, Sayı 263, (Eylül 1329/ Eylül-Ekim 1913), s.48.
Ruşen Zeki (1927) Cemiyet Hayatı: Köy Mektepleri ve Mevcut Program, Duygu ve Düşünce, Sayı 2, (15 Şubat 1927), s. 8-9.
Sabri Cemil (1911) Tatbikat Kısmı: Köy Mektepleri Köy Muallimleri, Yeni Mektep, Sayı 7, (Teşrin-i Sani 1327/Kasım-Aralık 1911), s.193-196.
Satı Bey (1910) Meslek Aşkı ve Fedakârlık, Tedrisat-ı İptidaiye Mecmuası, Sayı 5, (15 Haziran 1326/28 Haziran 1910), s.136-146.
Toprak (1913) Mesut Köy, Toprak, Sayı 4, (1 Mayıs 1329/14 Mayıs 1913), s. 56- 61.
Kitaplar ve Makaleler
AKDAĞ Mustafa (1958) Celali Fetreti, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Sayı 1-2, 1958. s. 53-107.
AKYÜZ Yahya (1999) Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1999’a), Alfa Yayınları, İstanbul.
------------------- (2012) Eğitim Alanında Aydınların Özeleştirisi ve Balkan Savaşları, Tarih ve Toplum, Cilt 38, Sayı 228, s. 54-58.
ALKAN Mehmet Ö. (2000) Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Modernleşme Sürecinde Eğitim İstatistikleri (1830-1924), T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Ankara.
------------------------- (2004) İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Modernleşme ve Ulusçuluk Sürecinde Eğitim, Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiyesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, s. 73-242.
ALTIN Hamza (2008) Maarif-i Umummiyye Nizamnamesi ve Öğretmen Yetiştirme Tarihimizdeki Yeri, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 13, s. 271-283.
ALABAŞ Ramazan (2018) Cumhuriyet’in İlk Yıllarında İlk Mekteplerde İnsani ve Toplumsal Değerler Eğitimi: Resimli Yeni Musabahat-ı Ahlakiyye ve Medeniye Ders Kitabı Örneği, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, Cilt 18, Sayı 36, s. 55-87.
------------------------ (2019) Environmental Topics and Environmental Ethics in Primary School Humanities and Social Sciences Education during the Late Ottoman Period (1913-1918), International Electronic Journal of Environmental Education, Volume 9, Issue 2, 2019, s. 120-141.
AHMAD Feroz (1999) İttihatçılıktan Kemalizm, Kaynak Yayınları, İstanbul.
-------------------- (2005) Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yayınları, İstanbul. AKŞİN Sina (1997) Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi-I, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul.
ARIKAN Rauf (2013) Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Nobel Yayınları, Ankara.
BERGE Buruce L. & LUNE Howard (2015), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Çev: Hasan Aydın, Eğitim Yayınları, Konya.
BERKES Niyazi (1997) Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler II, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul.
-------------------- (1997) İki Yüzyıldır Neden Bocalıyoruz, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul.
BERKER Aziz (1945) Türkiye’de İlk Öğretim (1839-1908), Millî Eğitim Bakanlığı Basımevi, Ankara.
BİLİM Cahit Yalçın (1984) Tanzimat Devri’nde Türk Eğitiminde Çağdaşlaşma (1839- 1876), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
BUDAK Lütfü - BUDAK Çiğdem (2014) Osmanlı İmparatorluğundan Türkiye Cumhuriyeti’ne İlkokul Programları (1870-1936), Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl 18, Sayı 1, s. 51-68.
DAVISON Roderic H. (1997) Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform-1 1856-1876, Papirüs Yayınları, İstanbul.
---------------------------- (1997) Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform-2 1856-1876, Papirüs Yayınları, İstanbul. DEMİR Celal (1999) Türk Eğitim Sisteminde Zorunlu Temel Eğitimin Tarihi Gelişimi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, s. 156- 170.
ERGÜN Mustafa (1996) II. Meşrutiyet Döneminde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ocak Yayınları, Ankara.
KADIOĞLU Sevtap (2005) Osmanlı Dönemi’nde Türkiye’de Ziraat Okulları Üzerine Notlar ve Tedrisat-ı Ziraiyye Nizamnamesi, Kutadgubilig, Sayı 8, s.239-257.
KARAÖMERLİOĞLU Mehmet Asım (2009) Türkiye’de Köycülük, A. İnsel (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, ss.284–298, İletişim Yayınları, İstanbul.
KARASAR Niyazi (2011) Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Kavramlar, İlkeler, Teknikler, Nobel Akademi Yayınları, İstanbul.
KARPAT Kemal (2002) Osmanlı Modernleşmesi, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
KANSU Atuf Nafi (1932), Türkiye Maarif Tarihi Hakkında Bir Deneme, İstanbul.
KOÇER Hasan Ali (1991) Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1774- 1923), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
KODAMAN Bayram (1991) Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
KURMUŞ Orhan (2008) Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, Yordam Kitap, İstanbul.
MARDİN Şerif (1990) Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul.
NURDOĞAN Arzu M. (2005) Osmanlı Modernleşme Sürecinde İlköğretim (1869- 1922), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (DR), İstanbul.
ÖZKAYA Yücel (1977) Osmanlı İmparatorluğu’nda Ayanlık, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
PAMUK Şevket (2005) Osmanlı-Türkiye İktisat Tarihi (1500-1914), İletişim Yayınları, İstanbul.
STIRLING Paul (1965) Turkish Village, Weidenfeld and Nicolson, London.
TOPRAK Zafer (2003) İttihat Terakki ve Cihan Harbi (Savaş Ekonomisi ve Türkiye’de Devletçilik), Homer Kitabevi, İstanbul.
UNAT Faik Reşit (1964) Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
ÜSTEL Füsun (2004) İmparatorluktan Ulus Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931), İletişim Yayınları, İstanbul.
VARLIK Bülent (1976) 19. Yüzyılda Emperyalizmin Batı Anadolu’da Yayılması, Tüm İktisatçılar Birliği Yayınları, Ankara.
YILDIRIM Ali - ŞİMŞEK Hasan (2006) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınları, Ankara.