1911

Mütareke İstanbulu’nda Muallimler Cemiyeti ve Faaliyetleri (1918-1922)

Bu çalışmada, Mütareke yılları İstanbulu’nda sivil toplum örgütlerinin önemlibir örneğini teşkil eden Muallimler Cemiyeti’nin kuruluşu ve faaliyetleriincelenmiştir. Muallim ve muallimelerin haklarını korumak maksadıyla 9 Mart1918 tarihinde resmi olarak kuruluşunu tamamlayan Muallimler Cemiyeti,Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde, işgal altında bulunan İstanbul’da birtaraftan öğretmenlerin haklarını korumaya çalışırken, diğer taraftan vatantopraklarının maruz kaldığı işgale karşı gücü nispetinde karşı koymayaçalışmıştır. Bu amaçla Cemiyet, 15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir’in Yunan ordusutarafından işgal edilmesini protesto etmiş, Darülfünun Konferans Salonu’ndatoplantılar, konferanslar düzenlemiştir. Bunun dışında Muallimler Cemiyeti,Millî Mücadele’yi destekleyen cemiyetlerle işbirliği içerisinde çalışarak MillîKongre’ye üye göndermiştir. Eğitimin geliştirilmesi çabalarına da destek verenMuallimler Cemiyeti 15 Temmuz 1921 tarihinde Ankara’da toplanan MaarifKongresi’ne bir telgrafla iştirak etmiş, toplantıya katılan heyeti saygıylaselamlayarak Kongre’nin tertip edilmesinden duyduğu memnuniyeti ifade etmiştir. 1925 yılına kadar müstakil olarak çalışmalarını sürdüren MuallimlerCemiyeti, öğretmen teşkilatlarının tek bir çatı altında toplanması çabalarınakayıtsız kalmamış, 2 Ağustos 1925 tarihinde Türkiye Muallimler Birliği’nekatılmıştır. Böylelikle Cumhuriyet’in ilan edilmesi sonrası başlayan, bütünyapıları ile Ankara’dan neşet eden merkezi bir devlet anlayışı, MuallimlerCemiyeti’nin de bu anlayış çerçevesinde hareket etmesini zorunlu kılmıştır.

The Teachers’ Association and Activities in the Armistice Period in Istanbul (1918-1922)

This study addresses the establishment and activities of the Teachers' Association, which constitutes an important example of non-governmental organizations in the years of the Armistice in Istanbul. The Teachers' Association which officially completed its establishment on March 9th, 1918 to protect the rights of teachers, tried to protect the rights of teachers on one hand, and tried to resist the occupation of the territories within the bounds of its influence and means on the other, in the final era of the Ottoman State, in Istanbul under occupation. With this purpose, the Association protested the occupation of Izmir by the Greek army on May 15th, 1919 and held meetings and conferences in the Darülfunun (The University) Conference Hall. Apart from this, the Teachers' Association sent members to the National Congress by working in cooperation with the associations supporting the National Struggle. The Teachers' Association, which also supported the efforts to improve education, attended the Education Congress held in Ankara on July 15th, 1921 with a telegram, greeted the delegation attending the meeting with the warmest regards and expressed its pleasure for the organization of the Congress. Continuing to pursue its activities independently until 1925, the Teachers' Association could not remain inddiferent to the efforts to unite the teachers' organizations under a single roof and joined the Turkish Teachers' Union on August 2nd, 1925. The Teacher’s Association was obliged to act within this framework owing to the fact that a central State understanding came into existence in Ankara with all its structures starting from the proclamation of the Republic.

PDF

___

AYTAÇ Kemal (1984) Gazi Mustafa Kemal Atatürk Eğitim Politikası Üzerine Konuşmalar, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
AKYÜZ Yahya (2007) Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000-M.S. 2007, Pegem, Ankara.
------------------- (1970) Türkiye’de İlk Öğretmen Kuruluşları Hakkında Orijinal Bir Belge İle Unutulmuş Bir Kaynak, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3/1, s. 109-117.
------------------ (1994) Doğuşunun Yüzüncü Yılında Türkiye’de Öğretmen Örgütlenmesinin İlk On Yılına Bakışlar (1908-1918), OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), 5, s. 1-49.
ASLAN Betül (2002) Kurtuluş Savaşı Döneminde Eğitim Faaliyetleri İçerisinde Öğretmenlerin Durumu, Atatürk Dergisi, 3/2, s. 59-79.
ERDAL Serkan-AYDIN Selçuk (2017) Sivil Toplum Bağlamında II. Meşrutiyet Dönemi’nde (1908-1918) Öğretmen Cemiyetleri ve Terakki-i Maarif ve İttihad-ı Muallimin Cemiyeti, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 58, s. 409-435.
FİLİZ Taylan (2005) Millî Mücadele ve Cumhuriyet Dönemi’nde Öğretmen Örgütlerinin Eğitim Sorununa Bakışı (1920-1935), (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
GÖLDAŞ İsmail (1981) Millî Kurtuluş Savaşı’nda Öğretmenler, Öğretmen Dünyası Yayınları.
GÜNDÜZ Mustafa (2010) II. Meşrutiyet ve Erken Cumhuriyet Dönemi, Eğitim ve Öğrenci Dernekleri (I), Turkish Studies, 5/2, s. 1088-1120.
GÜVEN Cemal-BOYRAZ Ekrem Zahid (2016) Hamdullah Suphi Tanrıöver’in İlk Maarif Vekilliği Dönemi Faaliyetleri, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi (OPUS), 6/10, s. 288-317.
KAPLUHAN Erol (2014) 1921 Maarif Kongresi’nin Türk Eğitim Tarihindeki Yeri ve Önemi, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 4/8, s. 123-134.
KEÇECİ KURT Songül (2012) Bir Eğitimin Öncüsü: Darüşşafaka, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12/2, s. 159-174.
KUNERALP Sinan (2003) Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali, İsis, İstanbul. Muallimler Cemiyeti’nin Esas ve Dahili Nizamnamesi, Matbaa-i ‘Âmire, İstanbul 1338/1922.
Muallimler Cemiyeti 1336-1920 Senesi Heyet-i Umumiye Risalesi 2, Evkaf Matbaası, İstanbul 3 Kanun-ı evvel 1336-1920.
Muallimler Cemiyeti 1338-1922 Senesi Heyet-i Umumiye Risalesi 3, Evkaf Matbaası, İstanbul 3 Haziran 1338-23 Haziran 1920.
Muallimler Cemiyeti 1340-1341 Senesi Heyet-i Umumiye Risalesi, Sayı: 6, Necmi İstanbul Matbaası, İstanbul, 9 Mayıs 1925.
Muallimler Mecmuası, Sayı: 1, Necm-i İstikbal Matbaası, İstanbul 22 Eylül 1922.
Muallimler Mecmuası, Sayı: 2, Necm-i İstanbul Matbaası, İstanbul, 22 Ekim 1922.
Muallimler Mecmuası, Sayı: 3, Necm-i İstanbul Matbaası, İstanbul, 17 Kasım 1922.
Muallimler Mecmuası, Sayı: 5, Necm-i İstanbul Matbaası, İstanbul, 12 Ocak 1923
Muallimler Mecmuası, Sayı:7, Necm-i İstikbal Matbaası, İstanbul 23 Mart 1923.
ORTAK Şaban (2003) İlkokul Öğretmenlerinin Maaş Sorunu ve İlk Öğretmen Grevi (1920), Atatürk Dergisi, 3/4, s. 219-235.
ÖZMEN Hülya (2015) Nafi Atuf Kansu ve Türk Eğitimine Katkıları, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
ÖZTÜRK Cemil (1993) Darülmuallimîn, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), C. 8, s. 159-174.
ÖZTÜRK Selahattin-HACIİSMAİLOĞLU Abdurrahman (2012) Hakkı Tarık Us, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), Cilt. 42, s. 188-189.
PUSTU Yunus (2014) Türkiye’de Muallim Cemiyetleri (1908-1928), (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
SARIHAN Zeki (2013) Millî Mücadelede Maarif Ordusu, Tarihçi Kitabevi, İstanbul.
TUĞLUOĞLU Fatih (2015) II. Meşrutiyet Döneminde Milliyetçi Bir Çocuk Dergisi: Talebe Defteri (1913-1919), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XV/30 (Bahar), s. 99-139.
TUNAYA Tarık Zafer (2015) Türkiye’de Siyasal Partiler Mütareke Dönemi, İletişim Yayınları, İstanbul.
VATANDAŞ Celalettin (2010) Cumhuriyetin İlk Yıllarında Bir Toplumsal Değişim Aracı Olarak Eğitimin Modernleştirilmesi, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 42, s. 41-62.