Ömer Sami Coşar’ın Kaleminden Kıbrıs Meselesi (1954-1955)*

KAYADELEN, Faruk, Ömer Sami Coşar’ın Kaleminden Kıbrıs Meselesi (1954-1955), CTAD, Yıl 18, Sayı 35 (Bahar 2022), s. 541-569. Bu çalışmada, Kıbrıs Meselesi’nin Türkiye Cumhuriyeti Devleti için millî bir dava olma sürecinde, kamuoyu oluşturma bağlamında ve hükûmetin bu meseleye dikkatinin çekilmesine yönelik önemli bir rol oynadığı değerlendirilen Cumhuriyet gazetesi ve Ömer Sami Coşar’ın Cumhuriyet gazetesindeki köşesinde Kıbrıs Meselesine yönelik kaleme aldığı yazıları incelenmiştir. Coşar, Kıbrıs Meselesine yönelik uluslararası basın ve özellikle Yunan gazetelerindeki taraflı yazılara sanki bir Türk hükûmet yetkilisi gibi cevap vererek, Kıbrıs Türk toplumunun varoluş mücadelesini kamuoyu gündeminde canlı tutmaya çalışmıştır. Coşar, yazılarında meseleyi ve mesele ile ilgili bölgesel gelişmeleri etraflıca inceleyerek okurlarına ve Türk siyaset adamlarına aktarmaya çalışmıştır. Coşar, sadece bu dönemde değil, Kıbrıs Cumhuriyeti kurulduktan sonra da bizzat Ada’da yaşayarak 1963 olayları öncesinde Türk hükûmetlerini uyarma yönünde raporlar hazırlaması, olayların ve bizzat çatışmaların içinden izlenimlerini aktarması bakımından Kıbrıs Türk mücadele tarihinde yer alan önemli bir yazardır. Cumhuriyet gazetesi Kıbrıs ile ilgili haberlere birinci sahifeden ve manşetten, çarpıcı biçimde yer vermiştir. Ömer Sami Coşar ise yaşanan olayları üçüncü sahifedeki “Siyasi İcmal” adıyla yazdığı köşesinde ele almıştır. İnceleme, Kıbrıs meselenin uluslararası bir boyuta taşınma sürecindeki gelişmeler ve Türk basının da büyük çabası ile Türk Hükûmeti’nin Kıbrıs Meselesini milli bir dava kabul etmeye başladığı yıllar olan 1954 ve 1955 yılları ile sınırlı olarak yapılmıştır. Çalışmanın daha anlaşılır olmasını sağlamak için öncelikle Kıbrıs Meselesi’nin kısaca ne olduğu ve 1954’e gelinceye kadar Türkiye Cumhuriyeti Devletinin meseleye bakış açısı ortaya konulmuştur.

The Cyprus Issue from the Articles of Ömer Sami Coşar (1954-1955)

KAYADELEN, Faruk, The Cyprus Issue from the Articles of Ömer Sami Coşar (1954-1955), CTAD, Year 18, Issue 35 (Spring 2022), pp. 541-569. In this study, Cumhuriyet newspaper and the articles written by Ömer Sami Coşar on the Cyprus Issue in his column in the referred newspaper, which are considered to play an important role in the context of molding public opinion and towards drawing the attention of the Government to this issue, in the process of the Cyprus Issue becoming a national case for the Republic of Turkey, were examined. Coşar tried to keep the struggle for existence of the Turkish Cypriot community alive on the public agenda, by responding to the biased articles about the Cyprus Issue in the international press and especially in the Greek newspapers, as if he were a Turkish government official. In his articles, he tried to convey the issue and the regional developments related to the issue to his readers and the Turkish politicians by thoroughly examining them. Coşar is an important writer in the history of the Turkish Cypriot struggle as regards living on the Island personally, preparing reports to warn the Turkish governments before the events of 1963 and conveying his impressions of the events and the conflicts not only in this period, but also after the establishment of the Republic of Cyprus. Cumhuriyet newspaper gave striking coverage to the news about Cyprus on the first page and in the headline. Ömer Sami Coşar, on the other hand, discussed the events in his column on the third page, titled “Siyasi İcmal” meaning “Political Brief”. The analysis was limited to the years 1954 and 1955, when the Turkish Government started to accept the Cyprus Issue as a national case, with the developments in the process of moving the Cyprus issue to an international dimension and also the great effort of the Turkish press. In order to make the study more intelligible, the Cyprus Issue in brief and the point of view of the Republic of Turkey on this issue until 1954 were put forward.

PDF

___

T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, BCA, Ankara A/45, 030.01.38.228.
(1950) TBMM Tutanak Dergisi, VIII. Dönem, Cilt 23, Toplantı 4, 33. Birleşim, 23 Ocak.
(1951) TBMM Tutanak Dergisi, IX. Dönem, Cilt 5, Toplantı 1, 50. Birleşim, 24 Şubat.
(1955) Başvekil Adnan Menderes’in Kıbrıs hakkındaki beyanatı, Kıbrıs Meselesi, Ayın Tarihi, Basın, Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü Yayını, Sayı 261, 1- 31 Ağustos, s. 170-173.
ALAGÖZ Cemal (1962) Kıbrıs’ın Anadolu İle İlgisi, Kıbrıs’ın Tarih Boyunca Anadolu İle İlgisi, Kıbrıs Türk Maarif Yayını, Lefkoşa, s. 12-14.
ALASYA H. Fikret (1992) Kıbrıs ve Rum-Yunan Emelleri, KKTC Millî Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları-24, Lefkoşa.
------------------------ (1987) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Tarihi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları:71, Ankara.
------------------------ (1988) Tarihte Kıbrıs, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayınları, Lefkoşa.
ALBAYRAK Mustafa (1992) Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
BAĞCI Hüseyin (1990) Demokrat Parti Dönemi Dış Politikası, İmge Kitabevi Yayınları:18, Ankara.
--------------------(2001) Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar, 2. Baskı, ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık ve İletişim A.Ş. Yayınları, Ankara.
BALCI Ali (2017) Türkiye Dış Politikası, 2. Basım, Alfa Yayınları, İstanbul.
BAŞKAYA Yılmaz (2016) TMT ve Kıbrıs Türkü, Galeri Kültür Yayınları, Göçmenköy.
BİLGE Suat (1977) Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Türkiye Sovyetler Birliği Münasebetleri, Olaylarla Türk Dış Politikası, 4. Baskı, Haz. Mehmet GÖNLÜBOL Mehmet, Haluk A. ÜLMAN, A. Suat BİLGE, Duygu SEZER, Ankara Üniversitesi SBF Yayınları No.407, Cilt 1, Ankara, s. 349- 401.
DEMİRAY Tahsin (1958) Tarihin Işığı Altında Kıbrıs Ve 3. Dünya Harbinde Türk Stratejisi Bakımından Önemi, 2. Baskı, Türkiye Basımevi, İstanbul.
DERİNGİL Selim (2015) Denge Oyunu İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, 6. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
DUMAN Sabit (1990) Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası (1950-1960), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
ERTUNA Hamdi - ÖKSE Necati (1975) Türk Yunan İlişkileri ve Megalo İdea, Gnkur. Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
GAZİOĞLU Ahmet C. (2000) Enosis Çemberinde Türkler, Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi Yayınları (CYREP), 2. Baskı, Lefkoşa.
GÖNLÜBOL Mehmet - SAR Cem (2013) Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938), 3. Baskı, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
KAYA Mehmet (2016) Atatürk Dönemi (1923-1938) Türkiye Kıbrıs, Uluslararası Boyutlarıyla Kıbrıs Meselesi ve Geleceği, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, s. 33-54.
KESER Ulvi (2013) Dünden Bugüne Kıbrıs (1913-2013), Berikan Yayınevi, Ankara.
KODAMAN Bayram (1984) Şark Meselesi, Emperyalizm ve Ermeniler, Kaynaklar, Şekerbank Genel Müdürlüğü, Emek Matbaası, 2/Kış, İstanbul, s. 7-15.
KÖKDEMİR Naci (1957) Dünkü ve Bugünkü Kıbrıs, İstiklal Matbaası, İkinci Onbin Baskı, Ankara.
OĞUZ Süleyman (1975) Kıbrıs Ekonomik ve Sosyal Yönleriyle, Seda Matbaası, 4. Baskı, İstanbul.
ÖZTÜRK İbrahim Sâdi (tarih yok) Mondros, Sevr, Lozan Andlaşmaları, Ankara Ticaret Odası Yayınları.
SAMANİ ONURKAN Meltem (2007) Kıbrıs'ta Bir Sömürge Kurumu: Kavanin Meclisi (1882-1931), Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Ankara.
SERTER Vehbi Zeki (tarih belirtilmemiş) Kıbrıs Tarihi, Türk Sen Offset Tesisleri, Lefkoşa.
TANSEL Ömer (2010) Demokrat Parti Dönemi Kıbrıs Politikası, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilimi, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı, Ankara.
YILMAZ Mustafa (2013) Yeni Türk Devletinin Dış İlişkileri, Atatürk ve Türk İnkılâp Tarihi, 12. Baskı, Ed. Fatma ACUN, Siyasal Kitabevi, Ankara, s. 265- 292.
YİĞİT Ali Ata (2011) Atatürk Dönemi Kıbrıs Politikası (1923-1938), 2. Uluslararası Kıbrıs Sempozyumu Bildiri Kitabı 1, Haz. Ulvi KESER, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Yayını:14, Ankara, s. 157-174.
ZİA Nasim (1975) Kıbrıs’ın İngiltere’ye Geçişi ve Adada Kurulan İngiliz İdaresi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayın No.44, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
Cumhuriyet
Milliyet
Ömer Sami Coşar Biyografi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, https://www.iskultur.com.tr/yazarlar/omer-sami-cosar (Erişim Tarihi: 20.06.2022)
Ömer Sami Coşar, Biyografya İnternet Sitesi, https://www.biyografya.com/biyografi/12103 (Erişim Tarihi: 20.06.2022)
Zeyyat Mandalinci, Biyografya İnternet Sitesi, https://www.biyografya.com/biyografi/20412 (Erişim Tarihi: 20.06.2022)
PULUR Hasan (2004) Ha Bitti, ha Gitti, Milliyet, 7 Nisan, https://www.ab.gov.tr/p.php?e=35430 (Erişim Tarihi: 20.06.2022)