Vâlide Turhan Sultan’ın Muhallefâtı

IV. Mehmet'in vâlidesi Turhan Sultan'ın 1094/1683 tarihinde Edirne'de vefatından sonra, Edirne Sarayı'nda bulunan eşyaları bir defterde kayıt altına alınmış, ardından Enderûn Hazinesi'ne teslim edilmiştir. Topkapı Sarayı Arşivi'ndeki bu defterde, Turhan Sultan'ın kullanmış olduğu eşyaları, giyim-kuşamı, ev araç ve gereçleri tasvir edilmektedir. Onun geriye bıraktığı eşyaların sadece bunlar olmadığı diğer arşiv vesikalarından anlaşılmaktadır. Defter, 17. yüzyıl saray kadınlarının giyim kuşamı, yaşamı ve onların ekonomik gücü hakkında önemli veriler sağlamaktadır. Defterden, özellikle Osmanlı tekstil ve mücevherât tarihi alanında dikkat çekici bilgilere ulaşılabileceği gibi 17. yüzyıl ikinci yarısı ekonomik ve sosyal hayatına dair bilgiler de elde edilebilir. Muhallefât defterindeki eşyalar, IV. Mehmet'ten III. Ahmet dönemine kadar birçok padişah kadınlarına, kızlarına ve başka cihetlere peyderpey tahsîs edilmiştir

The Inherited Estates of Valide Turhan Sultan

After the death of Turhan Sultan, the mother of Mehmet IV , in Edirne in 1094/1683, the inherited estates belonging to her were recorded in a register and then delivered to the Treasury of Enderun. The clothes, personal belongings and household stuff used personally by Turhan Sultan are described in this registry located in the Topkapi Palace. It is understood from other archives documents that these are not the only properties inherited from Turhan Sultan. This registry provides important data about the clothing, daily lives and economic powers of 17th century Ottoman palace women. It is especially noteworthy to mention that it is possible to reach interesting data from this registry about the history of textiles and jewelries of the Ottomans. Also, it is possible to acquire valuable data about the economic and social life of the Ottomans in the second half of 17th century. The estates inherited from Turhan Sultan and recorded in the registry were distributed to the daughters and wives of the sultans for several occasions during the reigns of both Mehmet IV and Ahmet III (1703-1730).

PDF

___

Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TSMA): 27 ve 10457.125 numaralı defterler (D.)
Abdurrahman Abdi Paşa, Vekayinâme, (haz. Dr. Fahri Ç. Derin), Çamlıca Yayınları, İstanbul 2008.
Abdülaziz Bey, Osmanlı Âdet, Merasim ve Tabirleri, (haz. Kazım Arısan, Duygu Arısan Günay), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, Ekim 2002.
Afyoncu, Erhan, Uğur Demir, Turhan Sultan, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2015.
Arslanboğa, Kadir, Osmanlı Devleti’nin İç Hazine Harcamaları (1649-1680), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, Kasım 2014.
Atakul, Aysen, Ceren Küçükuysal vd., Süs Taşları, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Toplum ve Bilim Merkezi , Ankara Kasım 2007.
Barkan, Ömer Lütfü, “Edirne Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545–1659)”, TTK Belgeler, III/5-6, Ankara 1966.
Dankoff, Robert, Evliya Çelebi Seyahatnamesi Okuma Rehberi, (çev. Semih Tezcan), YKY, İstanbul 2008.
Defterdâr Sarı Mehmet Paşa, Zübde-i Vekayiât, (haz. Abdulkadir Özcan), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1995.
D’ohsson, 18. Yüzyıl Türkiyesinde Örf ve Adetler, (çev. Zerhan Yüksel), Tercüman 1001 Temel Eser
Eliaçık, Muhittin, “Şifaiyye Adlı Esere Göre Dağ Keçisi ve Yılanda Panzehir Özellikli Taşlar”, İdil Dergisi, 01-05-02, s. 8-31.
El-Mazenderani, Risale-i Felekiye, (çev. İsmail Otar, ed. Oktay Güvemli-Cengiz Toraman), İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası, İstanbul 2013.
Evliya Çelebi, Seyahatname, (haz. Robert Dankoff-Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı), C. 1, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2006.
Hezarfen Hüseyin Efendi, Telhisü’l-Beyân fî Kavânîn-i Âl-i Osmân, (haz. Sevim İlgürel), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1998.
İnalcık, Halil, Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar, Türkiye İşbankası Yayınları, İstanbul 2008.
Karaca, Filiz, “Turhan Sultan”, DİA, C. 41, İstanbul 2012, s. 423-425.
Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi, Ravzatü’l-Ebrâr Zeyli, (haz. Nevzat Kaya), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2003.
Kıvrım, İsmail, “17. Yüzyılda Bir Vâlide Sultanın Günlük Hayatı: VâlideHadîce Turhan Sultan”, History Studies, Volume 5 Issue 2, March 2013, p. 243-262.
Mantran, Robert, 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, (çev. M. Ali Kılıçbay-Enver Özcan), Türk Tarih Kurumu Yayını, C. I, Ankara 1990.
Muhammed bin Mahmut Şirvânî, Tuhfe-i Muradî, (haz. Mustafa Argunşah), Türkiye Yazma Eserler Kurumu, İstanbul 2012.
Naîmâ Mustafa Efendi, Tarih-i Naîmâ, (haz. Mehmet İpşirli), C. I-IV, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1997.
Pamuk, Şevket, Osmanlı İmparatorluğunda Para’nın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul Eylül 2007, 4. Baskı.
Pamuk, Şevket, Osmanlı Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914, İletişim Yayınları, İstanbul 2009, 5. Baskı.
Reşad Ekrem Koçu, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Doğan Kitap, İstanbul 2015.
Sâmi, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, İkdam Matbaası, Dersaadet 1317, Tıpkı Basım: Kapı Yayınları, Ekim 2009, 4. Baskı.
Silahdâr Fındıklılı Mehmet Ağa, Tarih, C. I-II, Devlet Matbaası, İstanbul 1928.
Sir James W. Redhouse, Turkish and English Lexicon, Çağrı Yayınları, İstanbul 2006, 3. Baskı.
Turhan Vâlide Sultan Vakfiyesi, (haz. H. Ahmet Arslantürk), Okur Kitaplığı, İstanbul 2012.
Uluçay, Çağatay, Padişahların Kadınları ve Kızları, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 2001.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti’nin Saray Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988.
Tez, Zeki, Tekstil ve Giyim Kuşamın Kültürel Tarihi, Doruk Yayınları, İstanbul 2009.
Thys-Şenocak, Lucienne, Hadice Turhan Sultan, (çev. Ayla Ortaç), Kitap Yayınevi, İstanbul 2009.
Tulum, Mertol, 17. Yüzyıl Türkçesi Söz Varlığı Söz Varlığı, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara 2011.
Yazıcı, Tahsin, Mehmet İpşirli, “Ferrâş”, DİA, C.12, İstnabul 1995, s. 408-409.
Yazıcızâde Ahmet Bican, Dürr-i Meknûn, (çev. Necdet Sakoğlu), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
Yıldız, Ali, “Vâlide Sultan”, DİA, C. 42, İstanbul 2012, s. 494-499.
Yücel, Yaşar (haz.), 1640 Tarihli Esʻar Defteri, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara 1982.