Kerim Han Zend’in Şiraz’ı İmar ve İhyası

Kerim Han İran halklarından birisi olan Lur kökenli Zend Hanedanı'na mensuptur. O, İran'da Nadir Şah'tan sonra yaşanan iç kargaşayı bitirip, Horasan dışında, tüm ülkeye egemen olmuştur. Şiraz'ı başkent yapmış, 1765'ten 1779 yılındaki ölümüne kadar on dört yıl bu şehirde ikamet etmiştir. Yaşadığı süre zarfında şehri bayındır hale getirmek için çabalamış ve bunda da başarılı olmuştur. Bu makalenin temel amacı, Kerim Han'ın Şiraz'da yaptırdığı idari, dini, ticari ve sosyal nitelikli mimari eserleri incelemektir. Bu eserler Osmanlı Devleti'nde olduğu gibi vakıf değil, devlet bütçesinden yapılmış eserlerdir. Temel tezimiz Şiraz'ı imar ve ihya edenin Kerim Han Zend olduğudur. Araştırmalarımız sonucu bu mevzunun Türkiye'de herhangi bir akademik araştırmaya konu olmadığı görülmüştür. Makale bu eksikliği gidermek amacıyla yazılmıştır

The Improvement of Shiraz by Karim Khan Zand

Karim Khan belonged to the Iranian Zand Dynasty of Lurish origin. He controlled all of Iran, except for Khorasan, by bringing the inner conflicts, which arose after the death of Nader Shah, to an end. He made Shiraz the capital and lived in this city for 14 years until his death, from 1765 to 1779. In order to improve the city in his lifetime, he made every effort and he achieved it. This article aims primarily to examine the architectural works in Shiraz, which were ordered to be built by Karim Khan for administrative, religious, commercial and social purposes. These works were financed through the state budget, not through the budgets of waqf foundations, as was always the case in the Ottoman Empire. The assumption of this article is that the one who improved Shiraz was Karim Khan. After doing researches, we have seen that this issue was not covered in any academic research in Turkey yet. This article was written to help fill this void

PDF

___

ARUNOVA, M.R-KZ. Eşrefyan (2015). Nadir Şah-ı Avşar, Çeviri: Nergize Turaeva, İstanbul: Selenge.
ÂSÂF, Muhammed Haşim (1352). Rüstemü’t-Tevârih, tashih, tahşiye, tavzîhât ve tanzim: Muhammmed Meşîrî, Tahran: Çaphane-i Sipihr.
BAHÂRÎ, Fahri (1355). “Bâzâr-ı Vekîl”, Hüner ve Mi’mârî, sayı: 162: 60-61.
FRANKLİN, William (1358). Ez Bengal be-İrân, (Çev. Muhsin Câvidân), Tahran: Dânişgâh-ı Tahran.
GAFFÂRÎ, Ebu’l-Hasan (1369). Gülşen-i Murâd, Be-ihtimâm: Gulâm Rıza Tabâtabâî Mecid. Tahran: İntişârât-ı Zerrîn.
GÜLİSTÂNE, Ebu’l-Hasan bin Muhammed Emin (1391-2013). Mücmelü’t-Tevârîh, Haz: Müderris Rezevî, Tahran: İntişârât-ı Dânişgâh-ı Tahran.
GÜLŞENÎ, Seyyid Ali Rıza (1388). Gülşen-i Şirâz, Şirâz:İntişârât-ı Ferhengi Pars.
HİDAYETÎ, Hâdi (1391). Târih-i Zendiye, Tahran: İntişârât-ı Dânişgâh-ı Tahran.
İSLÂMÎ, Emir Kuli (1351). “Bâzâr-ı Vekîl ve Çend Binâ-yı Devrân-ı Zendiye der Şirâz”, Hüner ve Mi’mârî, sayı: 11: 7-11.
KADIYÂNÎ, Abbas (1387). Der Devre-i Afşâriye ve Zendiye, Tahran: İntişârât-ı Ferheng-i Mektûb.
KARADENİZ, Yılmaz (2012). İran Tarihi (1700-1925), İstanbul: Selenge.
KURTULUŞ, Rıza (2002). “Kerim Han Zend”, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 25: s. 288.
KURTULUŞ, Rıza (2013). “Zendler”, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 44: s. 256- 258.
NÂMÎ İSFAHÂNÎ, Muhammed Sâdık (1363). Târîh-i Gîtî Güşâ, bâ mukaddime: Saîd Nefîsî, Tahran: İkbal.
NASR, Tâhire (1387). Şehrsâzî ve Mi’mârî-i Zendiye, Şiraz: Nevîd Şirâz.
NEVÂÎ, Abdülhüseyin (1391). Kerim Hân Zend, Tahran: Şirket-i İntişârât-ı İlmî ve Ferhengî.
TAHRÂNÎ, Mahbûbe (1392). Kerîm Hân Zend, Tahran: Kitâb-ı Parseh.
VERAHRAM, Gulam Rıza (1385). Târîh-i Siyâsî ve İctimâî-i İran Der Asr-ı Zend, Tahran: İntişârât-ı Muîn.
ZARRINKOOB, A. H (1978). “Karîm Hân Zand”, The Encyclopaedia of Islam, New Edition, c. IV: 639- 640.