Modernleşme Dönemi Osmanlı Taşrasında Eğitim Kurumları (Gümüşhane Örneği)

Osmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı ile başlayan süreçte her alanda olduğu gibi eğitim-öğretim alanında da bir takım düzenlemeler yaparak yeniden yapılanma yoluna girmiştir. Geleneksel eğitim kurumlarından modern eğitim kurumlarına geçildiği ama aynı zamanda geleneksel eğitim kurumlarının da varlığını sürdürdüğü bu dönemde, bu değişim ve ikilemin 1850-1923 yılları arasında taşraya yansımalarının nasıl olduğu, Trabzon vilayetine tâbi Gümüşhane sancağı üzerinden ortaya konmaya çalışılmıştır. Küçük bir Anadolu kasabası olan Gümüşhane'deki Müslüman ve gayrimüslim okulları, öğretmenler, öğrenci sayısı, okutulan derslerden yola çıkılarak eğitim-öğretimin yapısı, Cumhuriyet'e yansımaları ve intikali hakkında bilgi verilmiştir. Bunun yanında günümüze tecrübe olması bakımından eğitim-öğretim alanında yaşanan zorluk ve sıkıntılar da ifade edilmiştir

The Educational Institutions in Ottoman Countryside During the Modernization Era (The Sample of Gümüşhane)

Beginning with the Tanzimat reform era, the Ottoman Empire took the path on restructuring by making a number of regulations in every area such as in the field of education. In this period, although a transition was made from traditional to modern educational institutions, traditional educational institutions retained their presence. How the implications of this change and the dilemma of the countryside came about from 1850 to 1923 has been brought up with the subject of Trabzon vilayet’s Gümüşhane sanjak. By means of Muslim and non-Muslim schools, teachers, the number of students and classes taught in Gümüşhane, a small Anatolian town, information has been given about the structure of education, its reflections on the Republic, and its transition to the Republican era. In addition, to assist us with the present day, difficulties related to education have been expressed

PDF

___

Sadaret MektubîMühimme Kalemi (A. MKT. MHM), 284/29.
Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO), 2030/152224.
Dahiliye İdari Kısım Evrakı (DH. İD), 214/10.
Evkaf Nezareti Mektubî Kalemi Evrakı (EV. MKT), 2215/11; 2215/24.
İrade-i Dahiliyye (İ. DH), 517/35188; 673/46888.
İrade-i Maarif (İ. MF), 20/18; 22/8.
İrade-i Meclis-i Vâlâ (İ. MVL), 409/17768.
Maarif Nezareti Mektubî Kalemi (MF. MKT), 10/145; 14/6; 27/27; 22/153; 27/205; 32/22; 34/90; 36/34;36/119; 41/39; 45/76; 46/143; 47/201; 51/76; 60/158; 61/18; 62/31; 66/8; 73/40; 86/69; 86/103,87/69; 98/55; 98/62; 100/12; 101/127; 103/108; 117/46; 117/131; 123/69; 127/73; 129/5; 129/60;133/15; 162/18; 162/23; 164/51; 164/114; 165/143; 169/41; 187/53; 201/25; 205/23; 285/3; 308/30;313/9; 316/19; 348/52; 350/28; 353/5; 361/32; 381/54; 357/58; 409/26; 436/59; 448/4; 466/30;470/1; 473/17; 475/57; 477/52; 510/37; 535/6; 618/38; 688/25; 694/2; 726/47; 758/3; 764/64;768/63; 796/78; 814/50; 824/21; 863/11; 866/11; 928/72; 967/23; 1015/66; 1026/42; 1034/70;1048/15; 1052/18; 1056/47; 1060/21; 1065/72; 1085/65; 1104/23; 1125/31; 1133/36; 1150/30;1164/6; 1198/44; 1221/8.
Meclis-i Vükelâ Evrakı (MV), 233/9.
Meclis-i Vâlâ Evrakı (MVL), 718/22.
Yıldız Evrakı Sadaret Resmî Marûzat (Y. A. HUS), 274/85.
Yıldız Evrakı Mütenevvi Maruzat (Y. MTV), 209/89.
BCA, 30.10.00.00.134.964.2.2.
Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Eğitiminde Modernleşme, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul 2014.
Aynî, Mehmed Ali, “Anadolu’da Hıristiyanlar”, İntikâd ve Mülahazalar, İstanbul 1339.
Hüseyin Avni, “Gümüşhane İlk Tedrisat Müfettişliğinin ([1]338-[1]339) Sene-i DersiyyesineAid Umumî Raporu”, Gümüşhane İrfan Yolunda İlk Adım, I/3, 31 Mayıs 1340, s. 6-7.
Kodaman, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Birinci Devre, 104, cilt 2, 9 Mayıs 1327.
Salname-i Vilayet-i Erzurum,1299, Defa 9.
Salname-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, Birinci Sene 1316; Üçüncü Sene 1318; Dördüncü Sene 1319; Altıncı Sene, Darü’lHilafeti’lAliyye, 1321.
Salname-i Vilayet-i Trabzon,1286, 1. Defa;1292, 7. Defa; 1294, Defa 9; 1296, Defa 11; 1305, Defa 13;1316, Defa 17; 1320, Defa 20.
Southgate, Horatio,Narrative of A Tour Through Armenia, Kurdistan, Persia and Mesopotamia, I, New York 1840.
Okay, Vehbi, Cumhuriyetin 15inci Yılında Gümüşhane, 1938.
Şahin, M. Süreyya, Fener Patrikhanesi ve Türkiye, 2. baskı, İstanbul 1996.
Tozlu, Selahattin, “İkinci Meşrutiyet Döneminde Bir İlmiyeli: AhmedŞiranî Efendi”. Türkiye Günlüğü, nu. 48, Kasım-Aralık 1997, s. 42-59.
Tozlu, Selahattin, XIX. Yüzyılda Gümüşhane, Akademik Araştırmalar, Erzurum 1998.
Türkan, Ahmet,Osmanlı’da Kripto Hristiyanlar, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2012.
Ürkmez, Naim, “Şiran Vakıfları”, Vakıflar Dergisi, 44, Aralık 2015, s. 73-94.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi, Ankara 1928.