Çanakkale Cephesi’nde Sağlık Kuruluşları ve Kızılay Arşiv Belgelerine Göre Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Faaliyetleri

Türk ve dünya tarihi açısından büyük bir öneme sahip olan Çanakkale Savaşları, askeri ve siyasi sonuçlarının yanı sıra yol açtığı beşeri sermaye kayıpları dolayısıyla da gerek ulusal gerekse uluslararası alanda pek çok araştırmaya konu olmuştur. Nitekim cephede olduğu kadar cephe gerisinde de büyük bir mücadelenin verildiği savaş süresince farklı niteliklerde çok sayıda sağlık hizmeti verilmeye çalışılmış, mevcut sağlık kuruluşları takviye edilerek yenileriyle de desteklenmiştir. Bu araştırmada, Çanakkale Savaşları sırasında cephe gerisi hizmetleriyle büyük öneme sahip olan sağlık kuruluşları ve bu kuruluşların en büyük destekçisi olarak Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti'nin Çanakkale Savaşları'ndaki faaliyetleri ele alınmıştır. Bu çerçevede Hilâl-i Ahmer Cemiyeti'nin kurduğu cephe gerisi hastaneleri, Cemiyet tarafından Çanakkale Cephesi'nde yer alan diğer sağlık kuruluşlarına sağlanan yardımlar, cephede ortaya çıkan hastalıklar ve bu hastalıklara karşı yürütülen mücadele ile tedavi yöntemleri ve cephe gerisine nakiller Kızılay arşiv belgelerine dayalı olarak incelenmiş, ayrıca Cemiyetin önemli hizmetlerinden birisi olan çayhaneler üzerinde de durulmuştur

The Healthcare Organizations in the Gallipoli Campaign and the Activities of Ottoman Red Crescent Society According to Turkish Red Crescent Archive Documents

The Gallipoli Campaign, which has significant importance both for Turkish and World history, has been subject to many researches in both national and international fields due to its military and political consequences as well as the losses it inflicted on manpower. Hence, during the campaign, a great struggle has been made behind the frontlines as well as in the front itself. A great amount of healthcare services have been attempted to be given during the campaign, while the existing healthcare organizations have been reinforced and supported by new ones. Healthcare organizations that had a significant importance with their services behind the frontlines in the Gallipoli Campaign and the activities of the Ottoman Red Crescent Society, which was the biggest supporter of these organizations, in that campaign have been studied in this paper. Within this frame, hospitals founded by the Turkish Red Crescent Society behind the frontlines, reliefs given to the other healthcare organizations in the Gallipoli Campaign by the Society, diseases in the front and the struggle against these diseases, their treatment methods and the transportation of the sick behind the frontlines have been studied based on the archive documents of the Turkish Red Crescent. Furthermore, teahouses as an important service of the Society have also been placed within the scope of this study

PDF

___

Cumhurbaşkanlığı Arşivi.
Kızılay Arşivi (K.A.) Kitap ve Makaleler
KARAL AKGÜN, Seçil-Murat Uluğtekin, Hilâl-i Ahmer’den Kızılay’a, Alternatif Ajans, Ankara 2002.
AYDIN, Nurhan, “Çanakkale Muharebelerinde Sağlık Hizmetleri ve Mevcut Hastaneler”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 6, S. 26, Yaz 2015, ss. 73-96.
AYDIN, Nurhan, “Çanakkale Savaşları’nda Sıhhiye ve Tahliye Hizmetleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. XXVI, S. 77, Temmuz 2010.
AYSAL, Necdet, “Çanakkale Muharebeleri’nde Sağlık Hizmetleri ve Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Faaliyetleri”, 100’üncü Yılında Çanakkale Zaferi Ulusal Sempozyumu 28-29 Nisan 2015 İstanbul, Editör: Dr.Öğ.Alb. Zekeriya Türkmen, T.C. Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Yayını, İstanbul 2015, ss. 267-296.
Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi, Cilt V, Kitap I-II-III, Genelkurmay Personel Daire Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara 2012.
Çanakkale Acı İlaç: 18 Mart 1915-9 Ocak 1916, Haz: Şadan Maraş Öymen - İ. Edip Emil Öymen, Deva Holding, İstanbul 2005.
ÇAPA, Mesut, Kızılay (Hilâl-i Ahmer) Cemiyeti (1914-1925), Türk Kızılay Derneği Yay., Ankara 2010.
ERAT, Muhammet, “Çanakkale Savaşı’nda Türk Ordusunun İaşe Problemi”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 1, Mart 2003, ss. 114-133.
ERAT, Muhammet “Çanakkale Savaşları’nda Deniz Harekâtı”, Çanakkale Savaşları Tarihi, Editör: Mustafa Demir, İstanbul 2015, ss. 349-395.
ERDEMİR, Lokman, “Çanakkale Muharebe Meydanlarından İstanbul Hastaneleri: Sağlık Hizmetleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 2012/1, Sayı 15, ss. 91-113.
ERŞAN, Mesut, “Çanakkale Muharebelerinde Savaş Hukuku İhlalleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt XXV, Sayı 73, Mart 2009, ss.164-179.
ESENKAYA, Ahmet-Ceyhan Koç, “Çanakkale Muharebelerinde Hastaneler”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 3, Mart 2005, ss. 24-57.
ESENKAYA, Ahmet, “Çanakkale Muharebelerinde İtilaf Devletlerinin Savaş Hukukuna Aykırı Davranışları”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 4, Mart 2006, ss. 51-95.
ESENKAYA, Ahmet, “Çanakkale Muharebelerinde Cephede ve Cephe Dışında Sağlık Hizmetleri”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl 9, Sayı 10-11, Bahar 2011, ss. 25-70.
Mahmut Sabri Bey, “Seddülbahir Muharebesi: 26. Alay 3. Tabur Harekâtı”, Çanakkale Hatıraları III, Haz: Metin Martı, Arma Yayınları, İstanbul 2005.
NOYAN, Abdülkadir, Son Harplerde Salgın Hastalıklarla Savaşlarım, Son Havadis Matbaası, Ankara 1956.
Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri I, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını, Ankara 2005.
ÖZBAY, Kemal, Türk Asker Hekimliği Tarihi ve Asker Hastaneleri, I-II, Yörük Basımevi, İstanbul 1976.
ÖZDEMİR, Hikmet, Salgın Hastalıklardan Ölümler, 1914-1918, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 2010.
SEZER, Cemal, “Çanakkale Cephesinde Gelibolu-Şarköy-Tekirdağ (Tekfurdağı) Hilâl-i Ahmer Hastanesinin Faaliyetleri”, Tarihin Peşinde, Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl 7, Sayı 13, Nisan 2015, ss. 51-68.
Türkiye Kızılay Derneği: 73 Yıllık Hayatı 1877-1949, Ankara 1950