Ömer Ali YILDIRIMa

EBÜ’L-BEREKÂT EL-BAĞDÂDÎ VE İBN SÎNÂ BAĞLAMINDA NEFİSLERİN BİREYSELLEŞMESİ

Aristoteles De Anima (Nefs Üzerine) adlı eserinde nefsi bitkisel, hayvani ve insaniolarak üç türe ayırır. Bu tasnif aynıyla İslam dünyasına aktarılmış ve orada da butasnife sadık kalınmıştır. Bununla birlikte nefse dair ortaya konulan teorilerAristoteles’in teorisinden oldukça farklılaşmıştır. Bu teori, İslam Felsefesiiçerisinde sadece zenginleştirilmekle kalmayıp hem felsefe ve kelam hem detasavvufi düşüncede bilgi, nübüvvet ve ahiret gibi konuların işlenmesinde vazgeçilmez bir müracaat noktası haline gelmiştir. İbn Sînâ, nefis konusunakendinden önceki Müslüman Meşşâîlerden çok daha fazla bir önem verdi. O,nefislerin ilk var olduklarında bireysel bir mahiyete sahip olduklarını kabuletmemiş; aksine nefislerin ilk aşamada bitkisel, hayvani veya insani olmak üzeretürsel bir mahiyete sahip olduklarını benimsemiştir. Ancak bu durumdanefislerin bireysel kimliklerini nasıl kazandıkları bir sorun olarak karşımızaçıkmaktadır. Bu çalışmada nefislerin bireysel kimliklerini nasıl kazandıklarısorusunu hem İbn Sînâ’nın hem de ondan ciddi ölçüde farklılaşan Ebü’l-Berekâtel-Bağdâdî’nin görüşleri doğrultusunda inceleyeme çalıştım. İbn Sînâ’nınnefislerin türsel mahiyet bakımından ortaklığını kabul ederken Ebü’l-Berekât’ınbunu reddetmesinin neden ve sonuçları üzerinde durdum. Ayrıca her ikifilozofun teorisinde nefislerin bireyselleşmesine etki eden faktörlerin nelerolduğu burada üzerinde durulan diğer bir konu oldu.

INDIVIDUATION OF SOULS IN THE CONTEXT OF ABŪ AL-BARAKĀT ALBAGDĀDĪ AND IBN SĪNĀ

Aristotle, in the De Anima divided the soul into three types such as the nutritive soul, the sensible soul, and the rational soul. This classification was moved into Islamic thought and it accepted as it was. Muslim thinkers’ theories on the soul however considerably differentiate from Aristotle’s. The theory has not only been enriched in the Islamic Philosophy, but it has become indispensable reference point in the subjects such as knowledge, prophethood, hereafter in the studies of philosophers, theologians and sufis. Ibn Sīnā gave more importance to the soul than the previous Muslim Peripatetics. He did not accept that souls have an individual essence when they were originated. He acknowledges that souls in the beginning had only species essence as nutritive, sensible and rational. However, in that case, the question of how souls gain their personal identities or individualities emerges as a question. In this study, I tried to examine the issue according to Ibn Sīnā and Abū al-Barakāt al-Bagdādī who significantly differed from him. By doing so, I tried to determine the reasons and consequences of Abū al-Barakāt al-Bagdādī’s rejection the species essence of souls while Ibn Sīnā accepts it. Furthermore, what are the factors of having individual identities in both philosophers was the other issue addressed here.

PDF

___

Acar, Rahim (2003). “Intellect versus Active Intellect: Plotinus and Avicenna”. Before and After Avicenna: Proceedings of the First Conference of the Avicenna Study Group, ed. David Reisman ve Ahmed H. al-Rahim, Brill, Leiden. s. 69-87.
Akkanat, Hasan (2006). “Kadı Sırâceddin el-Urmevî ve Matâliu’l-Envâr; Tahkik, Çeviri, İnceleme”, (Doktora Tezi), Ankara Ünv. Sos. Bilm. Ens.
Aksu, İbrahim (2012). “İbn Sînâ Felsefesinde Mizac Kavramı ve Nefisle Olan İlişkisi”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Aristotle (1907). De Anima, with Translation, Introduction and Notes by R. D. Hicks, Cambridge: At the University Press.
Aristotle (1924). Metaphysics, Translated by W. D. Ross, Global Grey ebooks.
Aydın, Fatih (2006). “İbn Sînâ’nın Ruh ile İlgili Kasidesi ve Yorumları”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
Az, Mehmet Ata (2019). İbn Rüşd ve Thomas Aquinas’ta Akılların Birliği, Ankara: Fecr yay. 2019
Bedevi, Abdurrahman (1981). Dırâsâtu ve’n-nusûs fî’l-felsefeti ve’l-‘ulûm ‘inde’l-‘Arab, Beyrut: el-Müessesetü’l-Arabiyyetü li’d-Dırâsâti ve Neşr.
Druart, T. A. (2000). “The Human Soul’s Individuation and its Survial After the Body’s Death: Avicenna on the Casual Relation Between Body and Soul”, Arabic Science and Philosophy 10: 259-273.
el-Bağdâdî, Abdulkahir (2008). Mezhepler Arasındaki Farklar, ter., Ethem Ruhi Fığlalı, 5.bs. Ankara: Diyanet Vakfı yay.
el-Bağdâdî, Ebü’l-Berekât (1358). el-Kitâbü’l-Mu‘teber, II. Cilt, 1.bs., Haydarabad: Dâiretü'l-Maârifi'l-Osmaniyye.
er-Râzî, Ebû Bekir (2016). “Kitâbü’l-İlmi’l-İlâhî’den Alıntılar”. Felsefe Risâleleri ter. ve yayına haz. Mahmut Kaya, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı yay. s. 268-285.
er-Râzî, Fahrettin [t.y.]. Kitâbü’n-Nefsi ve’r-rûhi ve şerhu kuvvahumâ, thk. Muhammed Sagîr Hasan Ma‘sûmî, İslamâbâd: Ma‘hedü’l-Ebhâsi’lİslâmî.
er-Râzî, Fahrettin (1987). el-Matâlibu’l-‘âliyye, VII. Cilt, thk. Ahmet Hicâzî Sekâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘Arabî.
Eş‘arî, Ebü’l-Hasan (2005). Makâlâtü’l-İslâmiyyîn, çev. Mehmet Dalkılık, Ömer Aydın, 5.bs. İstanbul: Kabalcı yay.
Fazlur Rahman (1959). Avicenna’s De Anima (Arabic Text), Being the Psychological Part of Kitāb al-Shifā, ed. Fazlur Rahman, London: Oxford University Press.
Galen (1981). “min Makâleti li Câlînûs fî enne kuva’n-nefsi tevâbiu‘-li mizâci’l-beden”. Dırâsâtu ve’n-nusûs fî’l-felsefeti ve’l-‘ulûm ‘inde’l-‘Arab, nşr. Abdurrahman Bedevi, Beyrut: 1981, 183-6.
İbn Hazm (1996). el-Faslu fî’l-mileli ve’l-ehvâi ve’n-nihal, thk. Muhammed İbrâhim Nasr, Abdurrahman Umeyre, 2.bs. Beyrut, Dâru’l-Ceyl.
İbn Sînâ (1952). fî Ahvâli’n-nefs, thk. Ahmet Fuat Ehvânî, Paris: Dâru Bibliyûn. İbn Sînâ (1952). “Risâletü fî’n-nefsi ve bakâihe ve me‘âdihe”. fî Ahvâli’n-nefs, thk. Ahmet Fuat Ehvânî, Paris: Dâru Bibliyûn. 45-142.
İbn Sînâ (1952). “Risâletü fî Ma‘rifeti’n-nefsi’n-natıkati ve ahvâlihâ”, fî Ahvâli’n-nefs, thk. Ahmet Fuat Ehvânî, Paris: Dâru Bibliyûn.181-92.
İbn Sînâ (1952). “Mebhasü ‘ani’l-kuvva’n-nefsaniyyeti”, fî Ahvâli’n-nefs, thk. Ahmet Fuat Ehvânî, Paris: Dâru Bibliyûn. 147-178.
İbn Sînâ (1959). Avicenna’s De Anima (Arabic Text), Being the Psychological Part of Kitāb al-Shifā, ed. Fazlur Rahman, London: Oxford University Press.
İbn Sînâ (1984). el-Mebde’ü ve’l-me‘âd, Abdullah Nûrânî, (Tahran: Müessesei Mütalaat-ı İslami Danişgah-ı McGill Şube-i Tahran.
İbn Sînâ (2005). Kitâbu’ş-Şifâ: Metafizik, II. Cilt, ter., Ekrem Demirli, Ömer Türker, İstanbul: Litera yay.
İbn Sînâ (2008). Kitâbu’ş-Şifâ: Oluş ve Bozuluş, ter., Muammer İskenderoğlu, İstanbul: Litera yay.
İbn Sînâ (1982). Kitâbü’n-Necât, thk. Macit Fahri, Beyrut: Dâru’l-Ufuki’lCedîde.
Kâdî Abdulcebbâr (1963). el-Muğnî fî ebvâbi’tevhîd ve’l-adl, thk. Muhammed Ali en-Neccâr, Abdülhalim en-Neccâr, Kahire: ed-Darü’l-Mısriyye.
Kindî (1950). “fî Kemmiyyeti kütübi Aristûtâlîs ve mâ yahtâcu ileyhi fî tahsîli’l-felsefe”. Resâilü’l-Kindîyyi’l-felsefiyye, thk.
Muhammed Abdü’lHâdî Ebû Rîde, Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî. 363-385.
Kuşlu, Harun ve Aydın, Metin (2016). “Galen Düşüncesinde Mizacın Ahlâka Tesiri”. İslam Düşüncesinde Mizaç Teorileri, ed., M. Zahit Tiryaki, Kübra Bilgin Tiryaki, Ankara: Nobel yay. 9 -24.
Şehristânî (2009). el-Milelü ve’n-nihâl I. Cilt, thk. Ahmet Fehmi Muhammed, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. Tiryaki, M. Zahit ve Tiryaki, Kübra Bilgin”, İslam Düşüncesinde Mizaç Teorileri, Ankara: Nobel yay. 2016.
Urmevî, Kadı Sırâceddin (2006). Metâli‘u’l-envâr, haz. Hasan Akkanat, “Kadı Sırâceddin el-Urmevî ve Matâliu’l-Envar; Tahkik, Çeviri, İnceleme”, (Doktora Tezi), Ankara Ünv. Sos. Bilm. Ens.
Wan Abdullah, Wan S. (2007). “İbn Sīnā and Abū Al-Barakāt Al-Baghdādī on the Origination of the Soul (Hudūth al-nafs) and the Invalidation of its Transmigration (Ibtāl al-Tanāsukh)”, Islam and Science, 5 (2): 151-64.