FUAT SEZGİN`E GÖRE MÜSLÜMANLARIN BİLİMSEL BAŞARILARININ ARKASINDAKİ ETKENLER
Fuat Sezgin`e göre, Müslümanların bilimsel atılımlarının arkasında, hakikatsevgisi, başka kültürlere yönelik şaşırtıcı bir açıklık, kaynakları gizlemek şöyledursun, aşırı bir titizlikle tam olarak alıntılama alışkanlığı, adil bir eleştiri ahlâkı,deneyin bilimsel çalışmalarda sistematik olarak kullanılan bir yardımcı araçolarak görülmesi, yeni bilimsel terminolojiler yaratma ve olanı genişletmeçabası, kuram ile uygulama arasında denge prensibine riayet ve İslâmdünyasında kurulan rasathaneler yardımıyla yapılan, uzun yıllar sürenastronomik gözlemler, bilimler alanında bir ilerleme kanunun olduğuna ilişkinaçık bir anlayış ve bu şekliyle daha önce bilinmeyen bir hoca-talebe ilişkisininİslâm dünyasında doğmuş olması bulunur. Tüm bunlar İslâm medeniyetçevresinde bilginliğin karakteristik özellikleri olarak görülüyordu.Müslüman bilginler bu prensiplere uygun olarak, diğer kültür çevrelerindenaldıkları ilimleri çok kısa denilebilecek bir sürede özümsediler. Onlar bununla dakalmadılar, bir yüzyıl sonra yani milâdî 9. Yüzyılın ortalarında bilimlerin heralanında, yabancı kültür dünyalarından, özellikle Yunanlılardan alma veözümseme safhasının ötesinde yaratıcılık merhalesine ulaşmışlardı. Bu süreçdevamlı bir yükselişten sonra 15. Yüzyılda hızını kaybetmeye başladı ve 16.yüzyıldan 17. Yüzyıla geçişle birlikte duraklama çağına girildi.Fuat Sezgin`e göre, Müslümanların yaratıcılıklarını kaybetmelerinin nedeni,sıraladığımız çalışma prensiplerine uymayı bırakmalarıdır. Onlaryaratıcılıklarını geliştirmeye çalışmak yerine, çokluk başkalarından körü körünebir şeyler almakla yetindiler. Başka kültürlerden beslenmek gereklidir, fakat bu,aşağılık duygusuna kapılmadan, almanın mahiyetini bilerek ve bilinçli bir şekildeyapılmalıdır. Bu bağlamda, yol tayin etme vazifesi sıradan fertlere değiltoplumun fikir adamlarına düşmektedir. Diğerlerinin yapması gereken bu yoldayürümektir.
ACCORDING TO FUAT SEZGIN THE FACTORS BEHIND THE SCIENTIFIC ACHIEVEMENTS OF MUSLIMS
According to Fuat Sezgin, behind the scientific breakthroughs of Muslims, there are love of truth, surprising openness to other cultures, let alone concealing resources the habit of quoting precisely with utmost diligence, ethic of a fair critique, the experiment being seen as an auxiliary tool used systematically in scientific studies, the effort to create new scientific terminologies and expand the available ones, adhering to the principle of equilibrium between theory and practice, the astronomical observations made with the help of observatories established in the Islamic world, a clear understanding of the existence of a law of progress in the field of sciences and as it is an unknown relationship form between teacher and student is born in the Islamic world. All of these were seen as characteristic features of scholarship in the Islamic civilization environment. In accordance with these principles, Muslim scholars absorbed the knowledge they received from other cultural circles in a time that could be called short. They did not stay with it, a century later, in the middle of the 9th century BC, in all spheres of science, they had reached the stage of creativity beyond the stage of importing and assimilating from foreign cultural worlds, especially from the Greeks. This process began to lose its speed in the 15th century after a steady rise and it is entered the unproductive period with the transition from the 16th to the 17th century. According to Fuat Sezgin, the reason why Muslims lose their creativity is that they stop abiding by the working principles we listed. Instead of trying to develop their creativity, rather, they were content to take things blindly from others. It is necessary to be fed from other cultures, but it should be done in a conscious way without abandon oneself to the inferiority complex, by knowing the nature of the receiving. In this context, the task of determining the path falls on the intellectuals of the society, not ordinary individuals. What others have to do is to walk on this road.
___
- AYDIN, Mehmet S. İslâm`ın Evrenselliği. İstanbul: Ufuk Yayınları, 2000.
- Bakar, Osman. İslâm Bilim Tarihi ve Felsefesi. Çeviren Işık Yanar. İstanbul: İnsan Yayınları, 2012.
- BAYRAV, Süheylâ. Filolojinin Oluşumu. İstanbul: Multilingual, 1998.
- Burckhardt, Titus. İslam Sanatı: Dil ve Anlam. Çeviren Turan Koç. İstanbul: Klasik, 2005.
- CEMÂA, Bedruddin Sa`dullah İbn Cemâa. İslâm Geleneğinde ÖğretmenÖğrenci: Eğitim-Öğretim Adâbı. Çeviren Muhammed Şevki Aydın. İstanbul: Marifet Yayınları, 1998.
- ERSOY, Osman. “Kâğıt”. Içinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 24:163-66. İstanbul, 1996.
- İBN HALDUN. Mukaddime. Çeviren Zakir Kadirî Ugan. C. 3. 3 c. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1996.
- KENAN, Seyfi. “İslâm Dünyası`nın Duraklama Sebebleri Üzerine Ünlü İlimler Tarihçisi Fuat Sezgin`i Dinlemek”. Değer Eğitimi Dergisi 1, sy 4 (2003): 73-98.
- NASR, Seyyid Hüseyin. İslâm`da Bilim ve Medeniyet. Çeviren Nabi Avcı, Kasım Turhan, ve Ahmet Ünal. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
- NASR, Seyyid Hüseyi. İslâm ve Bilim: İslâm Medeniyetinde Pozitif Bilimlerin Tarihi ve Esasları. Çeviren İlhan Kutluer. İstanbul: İnsan Yayınları, 2006.
- ROSENTHAL, Franz. Knowledge Triumphant: The Concept of Knowledge in Medieval Islam. Leiden: Brill, 2007.
- SARTON, George. Bilim Tarihinde Yöntem. Editör Remzi Demir. Çeviren Remzi Demir, Melek Dosay, Yavuz Unat, ve Güldeniz Can. Ankara: Doruk, 1997.
- SERJEANT, R. B. İslâm Şehri. Çeviren Elif Topçugil. İstanbul: İz Yayıncılık, 1997.
- SEZGİN, Fuat. 1984 Yılından 2011 Yılına Kadar Arap-İslâm Bilimleri Tarihi Enstitüsü Yayınlarına Yazılan Avrupa Dillerindeki Önsözler. İstanbul: Timaş, 2014.
- SEZGİN, Fuat. Bilim Tarihi Sohbetleri. İstanbul: Timaş, 2015.
- SEZGİN, Fuat. Buhârî`nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar. İstanbul: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1956.
- SEZGİN, Fuat. İslam`da Bilim ve Teknik. Çeviren Abdurrahman Aliy. C. I. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2008.
- SEZGİN, Fuat. İslâm Bilim Tarihi Üzerine Konferanslar. İstanbul: Timaş, 2018.
- YAZIR, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur`an Dili. C. 1. 10 c. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
