VELÂYETNÂME-İ HACI BEKTÂŞ-I VELİ’DE XIII. YÜZYIL ANADOLUSUNDA İKTİSADİ YAŞAM HAKKINDA

Tarihçilerin kültür ya da medeniyetlerin geçmişlerine dair bilgilere ulaşırken kullandıkları en önemli çalışma yöntemi olan doküman analizi sayesinde elde edilenler, belirli bir çerçeve içerisinde ve birbiri ile ilişki kurularak ilgili kültür medeniyet hakkında bütünü gösteren bir resim elde edilmeye çalışılmaktadır. İşte bu çalışmada da konu dâhilinde örneklem olarak seçilen Vilâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Veli’den elde edilenlerle yola çıkarak; XIII. yüzyıl Anadolusu’nun iktisadi hayatına dair çıkarımlarda bulunulmaya çalışılmıştır. Menâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı Velî yahut Vilâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Veli adı ile de bilinen eser; XV. yüzyılın sonu XVI. yüzyılın başlarında Uzun Firdevsi’nin kaleme aldığı belirtilen bir nüsha olup, 1200’ler ile 1300’lerin ilk çeyreğinde yaşadığı bilinen Hacı Bektâş-ı Velî’yi anlatmaktadır. Hacı Bektâş-ı Velî’nin düşünce, yaşayış, uygulama ve etkinliklerinin propagandası maksadını güden, XIII. yüzyıl Anadolusunun en tanınmış, en çok nüshası olan ve bu sayede en çok okunma imkânı bulunan menâkıbnâmelerden biri olan Vilâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Veli ışığında; hem siyasi, hem ekonomik hem de dini olarak sancılı bir dönem geçirdiğini gördüğümüz Anadolu coğrafyasının siyasi, dini, ekonomik ve sosyo-kültürel alanlardaki toplum hayatı hakkında çıkarımların yer aldığı bu çalışma; metin kapsamında ele alınan konu hakkında amaç, yöntem, ana problem ve alt problemlerin verildiği bir giriş, XIII. yüzyıl Anadolusunun siyasi panoramasının verildiği birinci bölüm, Hacı Bektâş-ı Veli’nin ve eserinin ele alındığı ikinci bölüm ve eserden elde edilen ekonomik yaşama dair bulguların verildiği üçüncü bölüm ile birlikte çalışmanın bulgular ışığında genel bir değerlendirmesinin yapıldığı sonuç bölümlerinden oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Anadolu, Ekonomik Hayat, Hacı Bektâş-ı Veli, Velâyetnâme

PDF

___

Akdağ, Mustafa. 1995. Türkiye’nin İktisadi ve İctimai Tarihi I. 1243-1453, İstanbul.
Ateş, Ahmet. 1972. Menâkıb, İA. VII, İstanbul: MEB Yay., 701-708.
Ayönü, Yusuf. 2014. Selçuklular ve Bizans. Ankara: TTK Yay.
Baskıcı, M. Murat. 2009. Bizans Döneminde Anadolu: İktisadi ve Sosyal Yapı 900- 1261. Ankara.
Baykara, Tuncer. Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Anadolu’nun İdari Taksimatı. İstanbul.
Bayram, M. 2003. Türkiye Selçukluları Üzerine Araştırmalar, Konya, 2003, s
Cahen, Claude. 1994. Osmanlı’dan Önce Anadolu’da İlk Türkler. İstanbul.
Cahen, Claude. 2016. 13. Yüzyılın Başlarında Anadolu’da Ticaret. Çev. Aykut Derman, Cogito, 29, İstanbul, 132-143.
Cahen, Calude. 2007. Osmanlılardan Önce Anadolu, Çev. Erol Üyepazarcı, İstanbul.
Çavdarlı, Rıza. 1944. Bektaşi Sırrı Çözüldü: Hacı Bektaş-ı Velî'nin Hayatı-Faaliyeti. İstanbul.
Devellioğlu, Ferit. 2012. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara, Aydın Kitabevi, 2012.
Emecen, M. Feridûn. 2001. İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikler Dünyası. İstanbul.
Erdem, İlhan. 2003. Türkiye Selçuklu – İlhanlı İktisadi ve Ticari İlişkileri ve Sonuçları. Tarih Araştırmaları Dergisi. C. 33, 49-67.
Faroqhi, S. 1997. Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, Ankara: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Gölpınarlı, Abdülbâkî. 1958. Vilâyet-Nâme: Menâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı Veli. İstanbul.
İbn Bibi 1996. El Evamürü’l Alaiye Fil Umurü’l Alaiye Selçukname II. Haz. Mürsel Öztürk, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
İbrahim Kafesoğlu 1992. Selçuklu Tarihi. İstanbul: MEB Yay.
Kelley, Emily – Turner, Cynthia. 2019. Camp, Saints as Intercessors between the Wealthy and the Divine: Art and Hagiography among the Medieval Merchant Classes. London: Routledge.
Koca, Salim. 1996. Türkiye Selçuklularında Ekonomik Politika. Erdem, 8/23, Ankara, 465-484.
Köprülü, M. Fuad. 1928. Anadolu Beylikleri Tarihine Ait Notlar. Tarih Mecmuası. C. II, 1-32.
Köprülü, M. Fuad. 1943. Anadolu Selçuklu Tarihi’nin Yerli Kaynakları. Belleten, C. VII, S. 27, 379-522.
Köprülü, M. Fuad. 1984. Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu. Ankara.
Köprülü, M. Fuad. 2005. Anadolu’da İslamiyet. Ankara: Akçağ Yay.
Lindner, R.P. 2000. Ortaçağ Anadolusunda Göçebeler ve Osmanlılar, Çev. M. Günay, Ankara;
Merçil, Erdoğan. 1985. Müslüman Türk Devletleri Tarihi. İstanbul.
Mevlânâ. 2000. Divan-ı Kebir / Seçmeler, I-II. Haz. Şefik Can, İstanbul.
Noyan, Bedri. 1987. Bektaşilik ve Alevîlik Nedir? Ankara.
Ocak, Ahmet Yaşar. 1980. XIII. Yüzyılda Anadolu’da Babaîler İsyanı. İstanbul.
Ocak, Ahmet Yaşar. 1996. Hacı Bektâş Vilayetnâmesi. DİA. XIV, TDV Yay., 455-458.
Ocak, Ahmet Yaşar. 1997. Kültür Tarih Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler: Metodolojik Bir Yaklaşım. Ankara: TTK Yay.
Öztürk, Mürsel. 1988. Ahmed Yesevi, Hacı Bektâs-ı Velî ve Yunus Emre. Ankara: Atatürk Kültür, Dil, Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Nesri.
Purgstall, Baron Joseph Van Hammer. 1989. Büyük Osmanlı Tarihi, I, İstanbul.
Rıdvanoglu. 2005. Hacı Bektâş-ı Velî Hayatı- Velayetname- Bektâsîlik ve Makâlat. İstanbul.
S. Polat, m. Said. 2002. Selçuklu Türkiyesinde Ticaret. Türkler. VII, Ankara, 375-385.
Sami, Şemseddin. 2007. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Sevim, Ali- Merçil, Erdoğan. 2014. Selçuklu Devletleri Tarihi: Siyaset, Teşkilat ve Kültür. Ankara: TTK Yay.
Sevim, Ali. 1993. Anadolu’nun Fethi: Selçuklular Dönemi. Ankara.
Sevim, Ali-Yücel, Yaşar. 1995. Türkiye Tarihi: Fetihten Osmanlıya Kadar, I. Ankara: TTK Yay.
Sümer, Faruk. 1969. Anadolu’da Moğollar. Selçuklu Araştırmaları Dergisi. C. I, Konya, 24-47.
Togan, Zeki Velidî. 1931. Moğollar Devrinde Anadolu’nun İktisadî Vaziyeti. Türk Hukuk ve İktisat Tarihi Mecmuası. C. I, İstanbul, 1-42.
Togan, Zeki Velidî. 1953. Yeseviliğe dair Bazı Yeni Malumat. 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuat Köprülü Armağanı. İstanbul: DTCF Neşriyat, 523-529.
Turan, Osman. 1946. Selçuklu Kervansarayları. C. X, Belleten. Ankara, 471-496.
Turan, Osman. 1960. Selçuk Türkiyesi ve Dünya Ticareti. Türk Yurdu, 50/10, Ankara, 4-10.
Turan, Osman. 2013. Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti. İstanbul.
Turan, Osman. 2018. Selçuklular ve İslamiyet. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Uluçay, Çağatay. 1977. İlk Müslüman Türk Devletleri Tarihi. İstanbul: 1977.
Uludağ, Süleyman. 2012. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul, 213.
Yalçın, Aziz. 2007. Hacı Bektâs-ı Velî ve Bektâsî Alevîlik. İstanbul: Derin Yay.
Yılmaz, Ali- Akkuş, Mehmet. 2007. Hünkâr Hacı Bektas-ı Veli, Makâlât: Alevi Bektasi Klasikleri, İstanbul: TDV Yay.
Yuvalı, Abdülkadir. 2000. İlhanlılar. DİA. XII, TDV Yay., 102-105