TÜRKMENİSTANDAKİ YER ADLARINI TEMATİK SINIFLANDIRMA ÇALIŞMASI

Öz Toplumların kültür hazineleri içerisinde önemli bir paya sahip olan yer adları, ait oldukları toplumların hafızalarını canlı tutar ve kültürün geçmiĢten geleceğe aktarılmasında önemli rol oynar. Etrafımızda gördüğümüz her bir dağ, dere, nehir, köprü, çeĢme, kale vb. adı ile tanınır ve bu adla da tarihde yaĢar. Ülkede egemen olan toplulukların etkisyle kimi zaman adları değiĢen Buyapılar,halkın zihnȋ ve kültürel hafızasından izler taĢıyan isimlerle adlandırılırlar. Türk toplulukları, göçebeliktan baĢlayarak yerleĢik hayata geçene kadar ve geçtikten sonra da göç yolları da dâhil geçtikleri ve yerleĢtikleri yerlere anlamlı isimler vermiĢlerdir. Türkmenistan‟ın tarihi geçmiĢi, Türkmenlerin menĢei, Türkmenistan‟da yaĢayan kabile ve boy adlarını tespit etmede yer adları oldukça önemli bir iĢleve sahiptir. Türkmenistan‟daki yer adları, Türkmenistan‟ın sosyo-kültürel, ekonomik, tarihȋ, siyasȋve coğrafȋ özelliklerinin ortaya konulması bakımından önemlidir. Toponimler coğrafȋ yer adları çalıĢmalarını konu alan bir bilim dalıdır. Diğer bir deyiĢle toponimi dile ait bir çalıĢma alanıdır. Toponimi çalıĢmaları bize artzamanlı ve eĢzamanlı dilbilim çalıĢmaları konusunda konusunda fayda sağlar. Türk dünyasına ait coğrafyalarda yer adları çalıĢması yapılması hem Türk kültürüne hem de Türk diline katkı sağlayacaktır. Bu çalıĢmada Türkmenistandaki yer adları tematik olarak sınıflandırılmaya çalıĢılacaktır. Türkmenistan coğrafyasında yer adları ile ilgili yapılacak çalıĢmalarda Oğuz boyuna ait önemli tarihi ve kültürel vesikalar ortaya çıkacaktır. Bu sınıflandırma çalıĢması Türkmenistan‟da yayınlanan toponimi sözlükleri, coğrafya atlasları ve Türkmenlerden alınan bilgiler yardımıyla yapılacaktır. Türkmenistada yer adlarıyla yapılan çalıĢaların eksikliği bizi bu çalıĢmayı yapmaya teĢvik etmiĢtir.

Anahtar Kelimeler:

Türkmenistan, yer adları, Türkmen Türkçesi

PDF

___

AKAR, Ali, (2006),“Renge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Örneği”,Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I, 20:51-63.
AKSAN, Doğan, (1984),“Türk Yer Adları Konusunda Bir Proje Önerisi”,Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri,(11-13 Eylül 1984), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 275-278.
ALAGÖZ, A.C., (1984),“Türk Yer Adları Üzerine Bazı Düşünceler”,Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Yay., No:60, Ankara, 11.
ATANİYAZOV, S. (1970),Türkmenistanıň Toponimik Sözlügi, Aşgabat:Ilım.
BALTA, Nevin, (2010), Gaziantep Yer Adları Üzerine Bir İnceleme, Gaziantep: Gaziantep Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
EREN, Hasan, (1965), Yer Adlarımızın Dili, Ankara:TDK Yayınları.
ERÖZ Mehmet (1984).“Sosyolojik yönden Türk yer adları, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri”,No:60, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları,60:43-53.
GÜLENSOY, Tuncer (1995), Türkçe Yer Adları Klavuzu,Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları.
GÜLENSOY, Tuncer (1998),“Anadolu Yer Adlarına Genel Bir Bakış”, Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı,Ankara:Diyanet Vakfı Yayınları, 41-48.
GÜLTEKİN, Galibe, (2003), Güney Azerbaycan‟ın Doğusundaki Yer Adları, (Çeviren: Enver Uzun), İstanbul:Doğu Yayınları.
KARAKUİ, İdris (2006),“Türk Kültüründe At ve Ad Biliminde At Adı”, Prof. Dr. Sadık Tural Armağanı, Ankara: Can Reklamevi Basın Yayınları, 107-116.
MEMMEDOV, Yunus, (2005),“Onomastik Birimlerle Lügat Birimleri Arasında LeksikSemantik Alaka”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, II, 5:401-406.
SAKAOĞLU, Salim, (2001), Türk Ad Bilimi, Ankara:TDK Yayınları.
SARIYEV, Berdi, (2017),“Türkmen Adbiliminin Botanik Gücü”,Türkmen Türkçesi ve Kültürü Üzerine Makaleler, (Hazırlayan: Emrah Yılmaz ve Tuğba Yılmaz), Ankra:Akçağ Yayınları,105-113.
ŞAHİN, İbrahim, (2007),“Türkçe Yer Adlarının Yapısı Üzerine”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi,32:1-14.
ŞEN, Serkan, (2008),“Türkiye‟de Meyvelerden Yararlanılarak Verilmiş Yer Adları”,Turkish Studies, III, 5:401-419.
ŞENEL, Mustafa, (2003), Elazığ İli Yer Adları Üzerine Bir İnceleme, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
TUNCEL, H., (2000), Türkiye‟de İsmi Değiştirilen Köyler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,II,10:23-34.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin, (1984),“Türkiye‟de Yer Adı Verme Usulleri”Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, 11-13 Eylül 1984, Ankara, Ankara:Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
YILDIRIM, Dursun, (1998),“Coğrafyadan Vatana Geçiş ve Vatan ile Göç Ediş Problemi”,Türk Bitiği, Ankara: Akçağ Yayınları, 134-148.
ZÜLFİKAR, Hamza ,(2006),“Meslek Mensuplarının Adlarından Yapılmış Yer Adları”,Prof. Dr. Sadık Tural Armağanı, Ankara: Can Reklamevi Basın Yayın, 81-86.