Kutadgu Bilig, 6645 beyit 3000’e yakın sözcük çeşidiyle İslamiyet sonrasıTürkçesinin ilk ve en zengin edebî eserdir. Eserde, bu zengin söz varlığını büyük ölçüdeTürkçe sözcükler oluşturmaktadır. Bu yazıda, Kutadgu Bilig’de “pek, çok” anlamındakullanılan sözcükler ele alınacaktır. Türkiye Türkçesinde “pek, çok” sözcükleri kullanımyerine göre sıfat ve zarf görevindedir. Zarfın bir çeşidi olarak azlık çokluk zarfı, sıfatın birçeşidi olarak ise belirsizlik sıfatıdır. Azlık çokluk zarfı bir sıfatta, bir zarfta, bir oluş veyakılışta azlık çokluk gösteren miktar ve derece bildiren zarflardır. Belirsizlik sıfatı isekişileri, nesneleri ve diğer kavramları karşılayan adları; sayı, miktar vb. bakımlardankabataslak gösteren sıfattır. Kutadgu Bilig’in söz hazinesindeki çeşitlilik çalışmanınkonusunu oluşturan sözcüklerin kullanımında da etkilidir: iđi, keđ, öküş, köp, artuķ, telim,çoķ gibi. Çok, eserde hapax legomenon (tek kullanımlık) dur. Makalede eserdeki “pek,çok” anlamlı sözcüklerin hangi sözcük ve sözcük gruplarıyla ne şekilde kalıplaştığı (iđiyaķşı aymış, iđi eđgü, iđi keđ; kerek keđ…keđ kerek; öküş ögdi, öküş söz, öküş neng;telim beg, telim türlüg …) çoğu yan yana olacak şekilde aynı dizelerde (iđi keđ, iđi ököküş, iđi ök telim, iđi artuķ; keđ artuķ, artuķ telim, artuķ öküş…) nasıl hendiadyoinoluşturduğu hususları ile anlam ortaklığına rağmen ayrı dizelerdeki (iđi/keđ, iđi(ök)/öküş,iđi/telim, iđi(ök)/artuķ; artuķ/iđi(ök), artuķ/keđ; köp/çoķ, köp/öküş; telim/öküş; öküş/telim,öküş/artuķ, öküş/keđ; iđi (ök) öküş/keđ, öküş/artuķ telim) sözcük çeşitliliği ve kullanımözelliklerine dikkat çekilecektir.

Kutadgu Bilig consisting of 6645 couplets with almost 3000 different kinds of words is the first and richest work of Post-Islamic Turkish. Turkish words constitute wide range of vocabulary to a great extent. The focus of the study is the words meaning “much, many” in Kutadgu Bilig. The words “pek, çok” have the function of adjective and adverb depending on the context. As a kind of adverb they function as adverbs of quantity, and as a kind of adjective they function as indefinite adjective. Adverbs of quantity refer to the quantity and degree adverbs revealing scarcity or abudance as to adjectives, adverbs or actions. Indefinite adjectives reveal subjects, objects and other concepts in terms of number, quantity etc. rougly. The diversity of the vocabulary of Kutadgu Bilig is also effective for the words which are focus of the study such as iđi, keđ, öküş, köp, artuķ, telim, çoķ. Çoķ is a hapax legomenon in the work. How and with which words and phrases the words meaning “pek, çok” are stereotyped (iđi yaķşı aymış, iđi eđgü, iđi keđ; kerek keđ…keđ kerek; öküş ögdi, öküş söz, öküş neng; telim beg, telim türlüg …), how they formed hendiadys by being used one after another in the same verse (iđi keđ, iđi ök öküş, iđi ök telim, iđi artuķ; keđ artuķ, artuķ telim, artuķ öküş…,) and the diversity of vocabulary in different verses despite the identity of the meanings (iđi/keđ, iđi(ök)/öküş, iđi/telim, iđi(ök)/artuķ; artuķ/iđi(ök), artuķ/keđ; köp/çoķ, köp/öküş; telim/öküş; öküş/telim, öküş/artuķ, öküş/keđ; iđi (ök) öküş/keđ, öküş/artuķ telim) and their usage peculiarities have been analyzed in the article.