Dudu Duygu GÜNDÜZ, Mevlüt GÜNDÜZ, Hüseyin MERTOL, Ömer ÇELİKKOL

TARİH ÖĞRETMENLERİNİN ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNE ‘VATANSEVERLİK’ DEĞERİNİ ÖĞRETİRKEN KULLANDIKLARI DEĞER YAKLAŞIMLARININ TESPİT EDİLMESİ

Öz Vatanseverlik ile ilgili yapılan araştırmalara ve tanımlara bakıldığında pek çok tanım ortaya konmakla birlikte vatanseverliğin milli gurur, milli kimlik, vatan sevgisi, millet sevgisi kavramlarıyla ilişkili olduğu görülür. Kişinin duygusal bağla olumlu bir kimlik hissi oluşturması durumunu niteleyen vatanseverlik, modern dünyada en önemli grup bağlılığı çeşitlerinden biridir. Vatan aşkı, millet sevgisi, vatansever olmak, saygılı olmak, dürüst olmak ve adil olmak gibi değerler, okulların duyuşsal hedefleri arasında yer alır. Bu hedefler, okulların okul programında açık olarak belirtilen veya belirtilmeyen değerleri öğretmek; öğrencilerin ahlakî gelişimine katkıda bulunmak ve karakterini olumlu yönde etkilemek yönünde şekillenmiştir. Bu araştırmanın amacı, tarih öğretmenlerinin ortaöğretim öğrencilerine "vatanseverlik değerini öğretirken kullandıkları değer yaklaşımlarını tespit etmek ve vatanseverlik olgusuna yeni bir bakış açısı getirmeye çalışmaktır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerine uygun olarak tasarlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden ise durum çalışmasına (Case Study) yer verilmiştir. Bu araştırma, 2017-2018 öğretim yılında, Isparta il merkezinde görev yapan toplam 20 tarih öğretmeninin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada verilerinin tamamı, araştırmacılar tarafından geliştirilen ve açık uçlu sorulardan oluşan “Yarı Yapılandırılmış Görüşme” ile elde edilmiştir. Araştırmanın güvenirliğini artırmak için kullanılan stratejinin nasıl kullanıldığı belirgin halde verilmiş ve bu şekilde diğer araştırmacıların da bu stratejiyi benzer bir biçimde kullanabilmesine olanak tanıması öngörülmüştür. Araştırmada verilerin analizinde nitel analiz tekniklerinden hem betimsel hem de içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Yapılan bu araştırmada, Tarih öğretmenlerinin çoğu vatanseverlik algısı, vatanseverliği öğretme şekli ve materyal seçimi konusunda hemen hemen benzer görüşlere sahiptir. Ancak vatanseverlik değerini öğrettikten sonra, bu değeri öğrencinin kazanıp kazanmadığına yönelik görüşlerinde farklılık çıkmıştır. Sonuç olarak bu araştırma göstermiştir ki tarih öğretmenlerinin görüşlerine göre, vatanseverlik değerini öğretmek için öğrenci merkezli yöntemler ve etkili materyaller kullanmak gerekir. Eylem öğrenme ve değer analizi yöntemi de bu görüşü desteklemektedir. Öğretmenlerin bu değeri öğretirken, belgesel ve film izletme gibi görsel ve çok sayıda duyu organlarına hitap eden materyalleri de kullanmaları da bu anlamda önemlidir. Ancak tarih öğretmenleri, vatanseverlik değerini öğrettikten sonra bu değerin kazanılıp kazanılmadığına yönelik ise kısa sürede dönüt almanın çok kolay olmadığını ve uzun bir süreç gerektiğini belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Değer, Değer Eğitimi, Vatanseverlik Değeri, Değer Öğretim Yaklaşımları, Tarih Öğretmenleri

PDF

___

ADA Sefer, BAYSAL Z Nurdan ve KORUCU, Serap, (2005), “Sınıf öğretmenlerinin sınıf içi olumsuz davranışlara gösterdikleri tepkilerin karakter eğitimi ve 2005 ilköğretim programı açısından değerlendirilmesi”, Değerler Eğitimi Dergisi, C. III, S.10: s. 7-18.
AKBAŞ, Oktay, (2008), “Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış”, Değerler Eğitimi Dergisi, C.VI, S.16: s.9-27.
ALTINTAŞ, İrem Namlı & KOZANER Çiğdem, (2016), “Sınıf Öğretmenliği ve Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Adaylarının Aktif Vatandaşlık Değerleri Açısından Karşılaştırılması”, The Journal of Academic Social Science, C.34, s.505-518.
ALTINTAŞ, İrem Namlı, (2016), Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Aktif Vatandaşlık Kazanımları: Eylem Araştırması, (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
AVCI, Ali Ahmet, (2015), Sosyal Bilgiler dersinde vatanseverlik değerinin kazandırılmasına yönelik öğretmen ve öğrenci görüşleri, (Yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu
AVCI, Emine Karasu & İBRET Bilgin Ünal, (2016), “Vatanseverlik Değerine İlişkin Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Görüşlerinin İncelenmesi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, C. 24, S.5: s.2501- 2518.
CRESWELL, W John, (2007), Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches, SAGE Publications, USA
ÇANCI, Haldun, (2008), “Değişmeyen Boyutları Bağlamında Milliyetçiliğe Teorik Ve Kavramsal Bir Bakış”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.13, S.2: s.105-116.
ÇELİKKAYA, Tekin ve ÖZTÜRK DEMİRBAŞ, Çağrı, (2013), “Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler öğretim programındaki değerlere ilişkin görüşleri”, The Journal of Academic Social Science Studies, C.VI, S.5: s.527- 556.
DEMİRCİOĞLU, İsmail, (2007), "Tarih Öğretiminde Filmlerin Yeri ve Önemi", Bilig Sosyal Bilimler Türk Dünyası Dergisi, C.42, s.77-93.
EKİZ, Durmuş, (2003), Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş, Anı Yayıncılık: Ankara.
ERSOY, Arife Figen ve ÖZTÜRK, Fatih, (2015), “Bir vatandaşlık değeri olarak yurtseverlik: sosyal bilgiler öğretmen adaylarının algısı”, İlköğretim Online, C.14, S.3: s.974- 992.
GERRİNG, John, (2007), Case study research: Principles and practices, Cambridge University Press: New York
GÖKALP, Ziya, (1973), Türkçülüğün Esasları, Varlık Yayınları, İstanbul
GÜLBAHAR, Yasemin ve ALPER, Ayfer, (2009), “Öğretim teknolojileri alanında yapılan araştırmalar”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C.42, S.2: s.93-111.
GÜMÜŞ, Oğuzhan, (2016), İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Türk Büyüklerine Saygı, Aile Birliğine Önem Verme ve Vatanseverlik Değerlerinin Karma Yaklaşıma Dayalı Etkinliklerle Öğretimi, (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2016.
GÜNDÜZ, Mevlüt, (2014), İlköğretim 3. sınıf hayat bilgisi dersinde “sorumluluk” değerinin proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile öğretiminin akademik başarı ve tutuma etkisi, (Doktora tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2014.
GÜNDÜZ, Mevlüt, (2015), “Sınıf Öğretmenlerinin Değerlerin Nasıl Öğretilebileceğine Dair Görüşleri”, International Online Journal of Educational Sciences, C.VII, S.3: s.203
GÜNDÜZ, Mevlüt; AKTEPE, Vedat; TAŞ, Mahmut; BÜYÜKKARCI, Ayşegül & GÜNDÜZ, Dudu Duygu, (2017), Okul Öncesi Dönemindeki Çocuklara Vatanseverlik Değerini Kazandırırken Öğretmenlerin Kullandıkları Etkinliklerin Tespit Edilmesi, II. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, Alaaddin Keykubat Üniversitesi, 18-20 Mayıs 2017.
GÜNDÜZ, Mevlüt; KEÇE, Murat ve GÜNDÜZ Dudu Duygu, (2016), “Türk Olma” Değerine Yönelik Algıların Tespit Edilmesi, IV. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 01-03 Eylül 2016.
HUDDY, Leonie and KHATİB, Nadia, (2007), “American Patriotism, National Identity and Political Involvement”, American Journal of Political Science, C.51, S.1: s. 63– 77.
KAPLAN, Mehmet, (1999), Kültür ve Dil, Dergâh Yayınları: İstanbul
KÖSTÜKLÜ Nuri, (1999), Sosyal Bilimler ve Tarih Öğretimi, Günay Matba: Konya
KURT, Tamer, (2007), Öğretmenlerin Demokrasi, Vatandaşlık Ve Vatanseverlik Algılarının Nitel Olarak İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
MALHOTRA, K. Naresh, (2004), Marketing Research an Applied Orientation, Pearson Prentice Hall: New Jersey
MERRİAM, B. Sharan, (2013), Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Çeviri Editörü: S. Turan), Nobel Yayın Dağıtım: Ankara
MİLES, B Matthew and MİCHAEL, Huberman, (1994), Qualitative data analysis, Thousand Oaks, CA: Sage
ORUÇ, Şahin, (2006), “Ders kitaplarında savaş olgusu”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.X, S.3: s.9–29.
ÖZSOY, Sema, (2007), “Değerlere dayalı bir ortam yaratmak eşittir daha iyi bir dünya yaratmak”, İlk Öğretmen Dergisi, C.14, s.30–34.
RAPOPORT, Anatoli, (2009), “Lonely Business or Mutual Concern: The Role of Comparative Education in the Cosmopolitan Citisenship Debates”, Current Issues in Comparative Education, C.12, S.1: s.23-32.
SUNGU, İhsan ve ATA, Bahri, (2002), "Tarih Öğretimi Hakkında”, Milli Eğitim Dergisi, S.153-154: s.52-59.
TÜRNÜKLÜ, Abbas, (2001), “Eğitimbilim Alanında Aynı Araştırma Sorusunu Yanıtlamak için Farklı Araştırma Tekniklerinin Birlikte Kullanılması”, Eğitim ve Bilim, C.26, S.120: s.8-13.
ÜNVER, Gülsen, BÜMEN T, Nilay ve BAŞBAY, Makbule, (2010), “Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Derslerine Öğretim Elemanı Bakışı: Ege Üniversitesi Örneği”, Eğitim ve Bilim Dergisi, C.155, S.5: s.63- 77.
ÜNVEREN KAPANADZE, Dilek (2018), “Dil ve Kültür Aktarımında İşlevsel Bir Araç Olarak Ders Kitapları: Türkçe Ders Kitapları Örneği”, Turkish Studies Educational Sciences Dergisi, C.13, S.27: s.1575-1592.
YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan, (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınları: Ankara
YILDIZ, Recep, (2018), Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Vatanseverlik Ve Sosyal Bilgiler Derslerinde Vatanseverlik Eğitimi Hakkındaki Görüşleri, (Yüksek Lisans Tezi), Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya