ARNOLD JOSEPH TOYNBEE: HAYATI VE OSMANLI MODERNLEŞMESİ ÜZERİNE GÖRÜŞLERİ

Bu çalışmada İngiliz tarihçi Arnold Joseph Toynbee’nin yaşamı ve tarihsel süreç içerisinde Türkler, İslamiyet ve Osmanlı Devleti hakkındaki görüşleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı Toynbee’nin eserlerinden ve düşüncelerinden yola çıkarak Osmanlı modernleşmesini, devletin iç dinamikleri, politikaları ve çağdaşı devletlerle olan ilişkileri bağlamında ele almaktır. Aynı zamanda, Toynbee’ye göre modernleşmenin ne anlama geldiği ve gerçekleşmesi için hangi gelişmelerin sağlanması gerektiği ifade edilmiştir. Makalede Osmanlı Devleti’nin modernleşme süreci incelenmiş ve Toynbee’ye göre başarısız olmasının sebeplerine yer verilmiştir. Batılılaşma, çağdaşlaşma ve kalkınma gibi kavramların tanımı yapılmıştır. Osmanlı modernleşmesi konusunda çalışmaları olan yazarların düşüncelerine yer verilerek bir analiz yapılması hedeflenmiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan tarihsel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise döküman analizi tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın sonucuna göre Toynbee, Osmanlı Devleti’nin, Batı tarzı bir modernleşmeyi başaramadığını düşünmektedir. Yazara göre bu başarısızlıkta devlet yöneticilerinin payı olduğu kadar Batı dünyasının da payı bulunmaktadır. Yine de bu başarısızlık, olumlu bir sonuç doğurmuş, yeni bir devletin temellerinin atılmasına imkân sağlamıştır.

___

  • Amin, Samir. 2006. Avrupa Merkezcilik. Çiviyazıları Yayınevi.
  • Bein, Amit. 2013. Osmanlı Uleması ve Türkiye Cumhuriyeti, Değişimin Failleri ve Geleneğin Muhafızları. İstanbul: Kitap Yayınevi.
  • Berkes, Niyazi. 1982, Atatürk ve Devrimler, İstanbul: Adam Yayıncılık. Cumhuriyet, 19 Kasım 1948.
  • Cumhuriyet, 28 Ekim 1948.
  • Findley, Carter V. 2012. Modern Türkiye Tarihi, İslam, Milliyetçilik ve Modernlik 1789- 2007. İstanbul: Timaş Yayınları.
  • Georgeon, François. 2006. Osmanlı Türk Modernleşmesi.
  • İnalcık, Halil. 1965, “Sosyal Değişme, Gökalp ve Toynbee”, Türk Kültürü, Sayı 31, Yıl III.
  • Kabakcı, Enes, 2012, “Toynbee, Arnold J”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.41, İstanbul.
  • Kireççi, Mehmet Akif. 2002, “Toynbee ve Gökalp'te Medeniyet Değiştirme Sorunsalı ve Osmanlı Devleti'nin Çöküşüne Bakışlar”, Türkler Ansiklopedisi, C.14, Yeni Türkiye Yayınları.
  • Lewis, Bernard. 1993. Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: TTK.
  • Mccarthy, Justin. 2014, Ölüm ve Sürgün, Osmanlı Müslümanlarının Etnik Kıyımı (1821- 1922), Ankara: TTK.
  • McNeill, William. 2008. Avrupa’nın Oluşumu. Külliyat Yayınları.
  • Ortaylı, İlber. 1987. İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. Hil Yayınları.
  • Özdemir, Hikmet. 2005, Arnold Toynbee’nin Ermeni Sorununa Bakışı, Türkiye Bilimler Akademisi Forumu, Ankara.
  • Said, Edward W. 2013. Şarkiyatçılık, Batı’nın Şark Anlayışları. İstanbul: Metis Yayınları.
  • Telli, Rüya ve Yılmaz, Ayşenur. 2020. “Geç Dönem Osmanlı Modernleşmesine Genel Bir Bakış”, Liberal Düşünce Dergisi, ss. 9-35.
  • Toynbee, Arnold Joseph. 2006, “Osmanlı İmparatorluğunun Dünya Tarihindeki Yeri”, Osmanlı ve Dünya, Hazırlayan Kemal H. Karpat, İstanbul: Ufuk Kitap.
  • Toynbee, Arnold Joseph. 1978, Tarih Bilinci, İstanbul: Bateş Yayınları.
  • Toynbee, Arnold Joseph. 1999, Türkiye Bir Devletin Yeniden Doğuşu (I-II-III), (Çev. Kasım Yargıcı), İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık.
  • Toynbee, Arnold Joseph. 2007, Türkiye’de ve Yunanistan’da Batı Meselesi, (Çev. Kadri Mustafa Orağlı), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
  • Toynbee, Arnold Joseph. 2016, Uygarlık Yargılanıyor, İstanbul: Örgün Yayınevi.
  • Tunaya, Tarık Zafer. 1960. Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri. İstanbul: Yedigün Matbaası.
  • Turhan, Mümtaz. 1965. Atatürk İlkeleri ve Kalkınma, İstanbul, Şehir Matbaası.
  • Turhan, Mümtaz. 2018, Garplılaşmanın Neresindeyiz? Ankara: Altınordu Yayıncılık, 2018.
  • Yeni Sabah, 24 Ekim 1951.
  • Yuca, İrşad Sami, 2016, “Tarihçi Arnold Toynbee’nin 1948 Türkiye Seyahati ve Yeni Türkiye Hakkında İzlenimleri”, AsiaMinor Studies International Journal of Sciences, C.4, Sayı 7.
  • Zürcher, Eric Jan, 2005, Savaş Devrim ve Uluslaşma, Türkiye Tarihinde Geçiş Dönemi (1908-1928), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.