KARŞILAŞTIRMALI EDEBİYATTA VARYASYON KURAMI: BİR UYGULAMA DENEMESİ VE ÜLKEMİZDEKİ ÇALIŞMALARA KATKISI

Bu çalışmada karşılaştırmalı edebiyat biliminde son dönemlerde ortaya atılan Varyasyon kuramından bahsedilerek, Türk edebiyatından incelenecek bir metinle kuramın uygulaması yapılacak ve kuramın ülkemizde yapılacak karşılaştırmalı edebiyat çalışmalarına muhtemel katkılarına değinilecektir. Varyasyon kuramı 2000 sonrasında Çin’de karşılaştırmalı edebiyat bilimci Shunqing Cao tarafından ortaya atılan ve karşılaştırmalı edebiyatın başat ekolleri olan Fransız ve Amerikan ekollerini eleştiren ve yine bu iki ekolün sentezini gerçekleştirmek amacını taşıyan bir yaklaşımdır. Temel olarak karşılaştırmalı edebiyat çalışmalarında benzerlikler kadar farklılıkların da karşılaştırılabilir olduğu iddiasını taşıyan ve karşılaştırmalı çalışmalarda söz konusu farklılıkların nedenleri üzerinde durulması gerektiğini savunan kuram, henüz geliştirilme sürecinde olduğu için ülkemizdeki karşılaştırmalı edebiyat araştırmacıları tarafından tam anlamıyla bilinmemektedir. Bu çalışmayla birlikte kuramın bilinirliğini ve uygulamasını arttırmak da hedeflenmiştir. Çalışmada, Varyasyon kuramının uygulaması olarak, edebiyatımızda pek bilinmeyen fakat Türk sinemasının ilk korku filmi örneklerine arasında sayılan Drakula İstanbul’da filminin senaryosunu da oluşturan Alirıza Seyfi’nin yazdığı adıyla Kazıklı Voyvoda, sonraki adıyla Drakula İstanbul’da romanı incelenmiştir. Seyfi’nin bu romanı, İrlandalı yazar Bram Stoker’ın Dracula adlı romanından esinlenerek oluşturulmuşsa da bu eserden bariz farklılıklarla ayrılmaktadır. İki eser arasındaki farklılıkların dayandığı temeller Varyasyon kuramının vurgu yaptığı ve araştırdığı alanlar olduğundan çalışma, sonraki muhtemel çalışmalara öncülük etme gayreti taşımaktadır. Bu incelemeyle kuramın ülkemizdeki karşılaştırmalı edebiyat bilimi alanına uygun olup olmadığı da tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler:

Karşılaştırmalı edebiyat, Varyasyon kuramı, medeniyetler arası varyasyon, Dracula

PDF

___

Beresford, M. 2008. From Demons to Dracula The Creation of the Modern Vampire Myth, London: Reaktion Books.
Butler, E. 2010. Metamorphoses of the Vampire in Literature and Film Cultural Transformations in Europe 1732-1933, America: Camden House Publishing.
Cao, S.2013. The Variation Theory of Comparative Literature, Berlin: Springer Verlag.
Cao, S. ve HAN, Z. 2017. “The Theoretical Basis and Framework of Variation Theory”, CLCWeb: Comparative Literature and Culture. Vol:19, cilt:5.
Cao, S. ve WEITAO, L. 2006. “A Research on the Variation Study in the discipline of Comparative Literature”, Journal of Fu Dan University. s. 79-83.
Cao, S. ve ZHUANG, P. 2014. “On Research and Application of Variation Theory of Comparative Literature in China”, Cross-Cultural Communication, Vol: 10, Iss:4. ss:51- 57. DOI:10.3968/4805.
Dede, K. 2017. “Erken Cumhuriyet Döneminde Ulus İnşası ve Tarihî Romanlar: Savaşçı, Medeni ve Millî Kahraman”, Kebikeç, sayı:44, ss. 91-112.
Florescu, R. – T.MCNALLY, R.2000. Drakula ya da Kazıklı Voyvoda çev. Ali Cevat Akkoyunlu, İstanbul: Doğan Kitap.
Kılıç, R. 2015. Din ve Kültür İlişkisi Üzerine, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Korlaelçi, M. 1993 “Din – Kültür İlişkisi”, Felsefe Dünyası, Sayı:8, ss: 35-47.
Okumuş, E. 2016. “Toplum Bağlamında Din-Kültür Etkileşimi”, Turkish Studies, Sayı:11, cilt:7, ss: 269-292.
Pasin Er, G. 2013. Vampirin Kültür Tarihi, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Pütz, S. 1992. Vampire und ihre Opfer: Der Blutsauger als literarische Figur, Bielefeld: Aisthesis Verlag.
Sage, V. 1988. Horror Fiction in the Protestant Tradition, Basingstoke: Macmillan Publishing.
Scognamillo, G. 2014. Korkunun ve Dehşetin Kapıları, İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
Seyfi, A.1997. Drakula İstanbul’da, İstanbul: Kamer Yayınları.
Shıssler, A.H. 2005. İki İmparatorluk Arasında –Adalet Ağaoğlu ve Yeni Türkiye, çev. Taciser Ulaş Belge, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Stoker, B.2019. Dracula, çev: Zeynep Bilge,İstanbul: Can Yayınları.
Şakrak, B.E. 2019. “Vampir Figürünün Sinema ve Dizi Filmlerde Uyarlanması Türkiye Örneği: Yaşamayanlar”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, c:12, s:26. s: 406-425. DOI: 10.12981/mahder.546943.
Wang, P. 2016. “Positivism and Variation: Literary Communication and Propagation at Heterogeneous Cultural Context”, Journal of Literature and Art Studies. Vol:6, S.9. s: 1105-1111. DOI:10.17265/2159-5836/2016.09.013.
Yang, Q. 2018. “Mulan in China and America: From Premodern to Modern”, Comparative Literature: East&West, Vol:2, S.1. s: 45-59. DOI: 10.1080/25723618.2018.1482681.
Yıldız, O. 2002. “Ali Rıza Seyfi Seyfioğlu”, Türklük Bilimi Araştırmaları, sayı:12, 2002- Güz, ss: 89-109.