Bitki Genetik Mühendisliği ve Ekonomik Öneme Sahip Bazı Bitkilerde Genetik Mühendisliği Uygulamaları / Plant Genetic Engineering and Its Applications on Economically Important Plants
ÖZET: Yaklaşık 100 yıl önce başlayan ıslah çalışmaları sayesinde, bitkilerde verim, kalite ile birlikte birçok hastalık ve zararlılara dayanıklılık gibi konularda önemli gelişmeler sağlanmıştır. Otuz yıl öncesine kadar, bitki çeşitleri klasik ıslah metotları uygulanarak geliştirilmekteydi. Ancak, bu gelişme hızı bitkilerde mevcut genetik varyasyonun daralması nedeniyle oldukça yavaşlamıştır. Daha ileri başarılar için, bitki ıslahçıları uygun yeni teknikleri almak ve bunu eldeki mevcut tekniklere adapte etmek zorundadırlar. Son yıllarda gelişen “Bitki Moleküler Biyolojisi”, analitik prosedürler ve yeni teknolojiler sayesinde, yeni bitki çeşitlerinin ıslahı yönünde ümitvar gelişmeler olmuştur. Agrobacterium ve direkt gen transfer sistemleri, değişik bitki türlerine gen transferinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu uygulamalar sonucu, hastalık ve zararlılara dayanıklı bitkilerin elde edilmesi, erkek kısır bitkilerin elde edilmesi, bitkilerde yaprak sararmasının geciktirilmesi, karbon metabolizmasının modifikasyonu, antisens RNA teknolojisi, yağ asidi içeriğinin modifikasyonu, değişik renk ve özellikte çiçeklerin üretimi, patateslerde depolama süresinin uzatılması ve besin değerinin artırılması, stres faktörlerine (kuraklık, don vs.) dayanıklılığın artırılması mümkün olmuştur. Transgenik bitkilerin geniş alanlarda ticari olarak tarımı yapılmadan önce, bu bitkilerin ve ürünlerinin çevre ve diğer organizmalarla olan interaksiyonlarının test edilmesi ve tüketici tercihlerinin de mutlaka göz önüne alınması gerekmektedir.Anahtar kelimeler: Bitki gentik mühendisliği ve uygulamalarıPlant Genetic Engineering and Its Applications on Economically Important Plants ABSTRACT: Plant breeding programs which began nearly a century ago, have made steady improvements in productivity, quality and adequate resistance to numerous diseases and insect pests. Until three decade ago, plant varieties have been developed using conventional methods. However, the rate of this program have slowed down drastically due to the narrowed genetic variation of the crops. In order to be successful, breeders must adapt and incorporate suitable techniques as they become available. The improvement in plant molecular biology, analytical procedures, instrumentation and computation that have occurred during the last decade promise to speed up greatly the development of new cultivars. Agrobacterium and direct gene transfer systems are now used widely to introduce foreign genes into large number of plant species. The availability of these gene transfer systems and successful strategies in plant genetic engineering resulted in the production of pest and disease resistant plants, male sterile plants, delaying of leaf senescence, modification of carbon metabolism, antisense RNA technology, modification of fatty acid composition, production of different colored and patterned flowers, development of storage characteristics and quality of potato tubers, production of stress resistant plants. Before transgenic plants are commercially grown, interactions of transgenic crops and their products with environment and with other organisms should be tested and consumer preference should also be taken account.Key words: Plant Genetic Engineering and Its Application
