12071

Selmân-ı Sâvecî’nin Gül Redifli Gazelinde Gülün Ele Alınışı

Öz Klasik Fars şiirinde neredeyse tüm şairler şiirlerinde tabiattaki güzellik unsuru olan çiçeklere bazen edebi sanatlar bünyesinde bazen de redif görevinde çokça yer vermişlerdir. Kuşkusuz bunlar arasında en çok kullanılan ve Peygamberin terinden doğduğu inancıyla ayrı bir öneme ve değere sahip olan çiçek gül olmuştur. Klasik Fars edebiyatında gül deyince genel olarak kırmızı gül anlatılmak istenmiştir. Kırmızı gül rengi, şekli, kokusu ve güzelliği bakımından çeşitli şeylere benzetilmiştir. Mesela kırmızı rengi yönüyle sevgilinin yüzüne ve yanağına ya da kana, şaraba, yakuta; şekli bakımından kadehe, lambaya, muma benzetilmiş; bazen de bizzat sevgili olmuştur. Çiçekler arasında gül, bahçenin sultanı kabul edilmiştir. Güle şiirlerinde yer veren şairlerden biri de Selmân-ı Sâvecî’dir. Hicri sekizinci yüzyılın önemli kaside şairleri arasında yer alan ve dönemin ileri gelenlerine söylediği kasidelerle ün kazanan Selmân, Divân’ında bazen edebi sanatlar vasıtasıyla bazen de redif olarak gülü kullanmıştır. Çalışmamızda Selmân-ı Sâvecî’nin “gül” redifli bir gazeli Farsçadan Türkçeye çevrilmiş ve gazelde “gül” kelimesiyle oluşturulan tamlamalar ve bunlara yüklenen anlamlar açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Selmân-ı Sâvecî, gazel, gül

PDF

___

Şuşterî, K. Nûrullâh. (1377 hş). Mecâlisu’l-mu’minûn. Tahran.
Şemîsâ, S. (1386 hş). Ferheng-i İşârât. Tahran.
Servet, M. (1364 hş). Ferheng-i Kinâyât. Tahran.
Sâvecî, S. (1376 hş). Külliyât-ı Selmân-ı Sâvecî (Tsh.: Abbâs ‘Ali-yi Vefâî). Tahran.
Safâ, Z. (1374 hş). Genc-i Sohen. Tahran.
Safâ, Z. (1386 hş). Târîh-i Edebiyât der İrân. Tahran.
Rengçî, Gulâmhuseyn. Gul u Giyâh Der Edebiyyât-i Manzûm-i Fârsî. Tahran: Mutâlaât ve Tahkîkât-i Ferhengî, 1372 hş.
Râzî, E. A. (1389 hş). Heft İklîm (Tsh.: Muhammed Rızâ Tâhirî). Tahran.
Nu‘mânî, Ş. (1339 hş). Şi‘ru’l-Acem (Çev.: Seyyid Muhammed Takî Fahr Dâî-yi Gîlânî). Tahran.
Niyâumrân, A. Z. (1390 hş). “Mukâyese-i Muhtevâî-yi Leylî vu Mecnûn-i Nizâmî ve Firâknâme-i Selmân-i Sâvecî”, Mecmua-yi Pijûhişnâme-i Edeb-i Ganâî, (9/16), 99114.
Nefîsî, S. (1363hş). Târîh-i Nazm u Nesr der Îrân ve der Zebân-i Fârsî. Tahran.
Muzafferiyân, Veliyullah. Ferheng-i Nâmhâ-yi Giyâhân-i İrân. Tahran: Ferheng-i Muâsır, 1375 hş.
Kerîmî, Hâdi. Esâmî-yi Giyâhân-i İrân. Tahran: Merkez-i Neşr-i Dânişgâhî, 1374 hş.
Karaismailoğlu, A. (2009). Selmân-ı Sâvecî, DİA, (XXXVI, 446-447), İstanbul.
İsmâilpûr, Mehbîz. “Giyâhân Der Edeb-i Fârsî”. Dânişnâme-yi Edebî-yi Fârsî. 2: 11811204. Tahran: İntişârât-i Vezârât-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, 1381 hş.
Hidâyet, R. K. (1339 hş). Mecmâu’l-fusehâ (Tsh.: Muzâhir-i Musaffâ). Tahran.
Hâtıf. H. (1390 hş). “Remz-i Gul Der Edebiyyât-i Fârsî”. Kitâb-i Mâh-i Edebiyyât. (48), 4-12.
Gerâmî, Behrâm. Gul u Giyâh Der Hezâr Sâl-i Şi‘r-i Fârsî. Tahran: İntişârât-i Sohen, 1389 hş.
Enverî, H. (1383 hş). Ferheng-i Kinâyât-i Sohen. Tahran.
Dihhudâ, ‘A. E. (1346 hş). Lugatnâme. Tahran.
Devletşâh-ı Semekandî. (1382 hş.) Tezkiretu’ş-şu‘arâ (Tsh.: E.G. Browne). Tahran.
Değirmençay, V. (2014). Fünûn-i Belâgat ve Sınâât-ı Edebî. Ankara.
Değirmençay, V. (1999). Selmân-ı Sâvecî’nin Masnu‘ Kasidesi Bedâyiu’l-eshâr. Erzurum.
Browne, E. G. (1956). A Literary History of Persia. Cabridge.
Ali Şîr Nevâî. (1363 hş). Mecâlisu’n-nefâyis (Nşr.: ‘Alî Asgar-i Hikmet), Tahran.
Afîfî, R. (1372 hş). Ferhengnâme-i Şi‘rî. Tahran.