Kara Çelebi-Zâde Abdülaziz Efendi’nin Tarihçiliği ile Devlet Adamlarına ve Olaylara Bakışı

Öz Öz: Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi’nin tarihçiliğinin yanı sıra edebiyat, tefsir, fıkıh ve siyer gibi çeşitli mevzularda eserler vermesi, inşa ve belâgate verdiği önem Ravzatü’l Ebrar eserine de aksetmiştir. Ayrıca bu eser, devlet hizmetinde almış olduğu görevler dolayısıyla hadiseleri yakinen müşahede imkânına sahip olduğu dönemler için tenkitçiliği ve olaylara farklı bakışı kendisinden sonra gelen müverrihlerce kaynak olarak kullanılmasına vesile olmuştur. Türkçe, Arapça ve Farsça lisanlarına hâkimiyetinden dolayı eserinde serpiştirdiği Âyet-i kerime ve Hadîs-i şeriflerin yanı sıra Türkçe, Arapça ve Farsça deyim ve şiirlerin de büyük yer verdiği yer aldığı görülmektedir. Takdim edilen çalışma, tarihi olayların vukuunun tespit, tasvir ve değerlendirilmesinde tarihçi açısından, kaynak değerlerini gösteren tahlil incelemelerine ışık tutmuştur. Bu tür çalışmalar bilhassa Osmanlı tarih telifleri için büyük bir önem arz eder. Kara Çelebi-zade Abdülaziz Efendi, tarihimizde önemli olayların yaşandığı dönemleri eleştirel bir yaklaşımla incelemiş, hem başarıyı hem de başarısızlığı çeşitli yönleriyle ait oldukları döneme göre değerlendirmiştir. Bu hadiselere çalışmamızda geniş yer verilmiştir.

___

  • Uzunçarşılı, H, İ. (1988). Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı, Ankara.
  • Tekindağ, Ş. (1971). “Osmanlı Tarih Yazıcılığı”, Belleten XXXV/140, Ankara.
  • Özcan, A. (1995). Haz. Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekâyiât, Ankara.
  • Tarih-i Nâimâ, Neşr: Mehmet İpşirli, Ankara 2007. Yılmazer, Z. (1996).İsa-zâde, İsazâde Tarihi, Neş., İstanbul.
  • Na‘imâ Mustafa, Na’îmâ Tarihi, Çev. Zuhuri Danışman, İstanbul (1969).
  • Köprülü, O. Fuat, (1947). “Şeyhülislâm Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi ve Müftü Suyu”, Belleten, XI, (41), 136–142, Ankara.
  • Kaya, N. (2001). “Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi”, DİA, C. 24, İstanbul, 381–383.
  • Kaya, N. (2003). Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi Ravzat’ül Ebrar Zeyli. Ankara.
  • Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi (1649). Ravzat’ül Ebrar.
  • Bursalı Mehmed Tâhir, (1342).Osmanlı Müellifleri 3, İstanbul.
  • Babinger, F. (1950). “Abdulaziz Efendi, Kara Çelebi-zâde”, İA, C.1, İstanbul 64–65.
  • Altınsu, A. (1972). Osmanlı Şeyhülislamları, Ankara.
  • Altınay, R, A (1980). Alimler ve Sanatkârlar, Ankara.
  • Abdurrahman Abdi Paşa. (2008).Vakâyi‘name, Haz. Fahri Ç. Derin, İstanbul.
  • Abdurrahman Abdi Paşa. (2008). Vakâyi‘name, Hekimoğlu ktp, nr. 701.İstanbul.