NURİ BİLGE CEYLAN SİNEMASININ ULUSLARARASI BASINDAKİ ELEŞTİRİLERİ ÜZERİNE BİR SÖYLEM ANALİZİ: BİR ZAMANLAR ANADOLU’DA ÖRNEĞİ

Nuri Bilge Ceylan gerek Türkiye’de gerekse dünya çapında sinema çevrelerinin yakından takip ettiği yönetmenlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu ilginin nedenleri arasında yönetmenin sunduğu içeriğin evrensel dili olabildiği gibi bunda sanatın evrenselliği de belirleyici olabilmektedir. Yeni Türk Sineması içinde dünya sineması ile edebiyatını yakından takip eden bir Türk yönetmen olarak Nuri Bilge Ceylan, filmlerinde yerel ile evrenseli buluşturmaktadır. Anadoluluk olgusunu incelediği Bir Zamanlar Anadolu’da filmi gerek Türkiye’de gerekse yurtdışında oldukça ilgi ile karşılanmıştır. Filminde bürokrasi, taşralılık, kadın-erkek ilişkileri, ataerkillik ve atalet fikirlerinin işlendiği gözlenen yönetmenin filmi yurt dışı basınında birçok eleştiri ve haberin konusu olmuştur. Bu makale yönetmenin belirtilen filminin dünya basınındaki yansımalarına film eleştirisi başlığı altında bakmaktadır. Bu sebeple filmin basın arşivinde yer alan yazılar arasından İngilizce ve Fransızca basında yazan dokuz farklı ulustan eleştirmenin kaleme aldığı eleştiri yazılarını söylem analizi yöntemi kullanılarak çözümlemekte ve küresel modern kültürün etkisindeki eleştirmenlerin Anadolu gibi bir yerelliği eleştirme biçimlerine bakmaktadır. Araştırmanın sonucunda dokuz farklı ulustan eleştirmen modernizm ortak paydasında belirtilen filmi eleştirmiş, kendi kültürleri ile Anadoluluk arasında ilişki kurmak yerine Batı literatürünün kavram haritası olan feminizm, bürokrasi, Hristiyanlık, realizm, sembolizm, güvenlik, rekabet ve minimalizm gibi kavramları referans alarak Anadolu’ya bakmayı tercih etmişlerdir. Bu durum yapılan eleştirilerin bir ölçüde tek tipleşerek standartlaşmasını beraberinde getirmiş, Anadolu’ya ilişkin özgün fikir ve deneyimlerin eleştirilerin içinde yer almaması ile sonuçlanmıştır. Tüm bu veriler küreselleşen dünyanın kültürünün Batı merkezli bir okuma içinde olduğunu da göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Bir Zamanlar Anadolu’da, Türk Sineması, Uluslararası Basın, Film Eleştirisi, Nuri Bilge Ceylan, Film Eleştirisi

A DISCOURSE ANALYSE ON NURI BILGE CEYLAN’S FILM ON INTERNATIONAL PRESS’ CRITIQUES: ONCE UPON A TIME IN ANATOLIA

Nuri Bilge Ceylan is one of the reputable film director as known in Turkey and in the World. In this sense the reason of being known can be about universal language of the content or universalism of art. Nuri Bilge Ceylan is called a director of the New Turkish Cinema who agglomerate the things of local and universal in his films in the context of world literature and world cinema. So world press were interested about the film which contains the topics of bureaucracy, provincialism, female-male relations, patriarchy and inertia. This study aims to search for cultural reflexes of film critics from nine different nationalities on Ceylan’s film. The notion of Anatolianism was analysed according to comments of critics who are in the effects of global modernism by discourse analyse method. Review articles selected on the press releases of the film were found on the official web page of the director. In the conclusion critics criticized the film within context of western terminology as like feminism, bureaucracy, Christianity, realism, symbolism, security, competition and minimalism. None of them has visited Anatolia and at least never mentioned about their own experiences or original sources related to Anatolia as like a local poet, national writer, historical byword, ethnic stich, other films, Turkish history etc. Every of the critic has acted to criticizes the film according to sub terms o of modernism as a standardized behaviour. So all these details showed the film criticism is under the effect of westernized modernism which excludes local/national/experimental comments.

Keywords:

Once Upon a Time in Anatolia, Nuri Bilge Ceylan, Turkish Cinema, International Press, Film Critique,

PDF

___

Abakan, A. (2008) Nuri Bilge Ceylan'la 2008 yılında Londra'da yapılmış bir söyleşi. https://www.youtube.com/watch?v=AZ8PIJtqTH4 Erişim Tarihi: 05.07.2018
Andrew, G. (2011) Once Upon A Time in Anatolia - Sight&Sound Interview with Nuri Bilge Ceylan(English). https://www.youtube.com/watch?v=ltZ2GJ8u4ZY&list=PLBQlYUdtKNdfsX-PvD1SA5ne0EbNC-Ws Erişim Tarihi: 05.07.2018
Andrew, G. (2011) Sight & Sound interview with Nuri Bilge Ceylan. http://www.bfi.org.uk/films-tv-people/4fc75e71635bc Erişim Tarihi: 05.07.2018
Baripoğlu, S. ve Burkovik, Y. (2018) Agorafobi nedir?. https://www.e-psikiyatri.com/agorafobi-nedir-1897 Erişim Tarihi: 05.07.2018
Bilgin, Nuri. (2006) Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar, Ankara: Siyasal Kitabevi
Bauman, Zygmunt. (2006) Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları. (Çev. Abdullah Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı)
Ceran, S. (2011) Türkiye Üzerine Bir Biyopsi Çalışması Bir Zamanlar Anadolu’da Kaynak: Türkiye Üzerine Bir Biyopsi Çalışması Bir Zamanlar Anadolu’da. http://www.haksozhaber.net/turkiye-uzerine-bir-biyopsi-calismasi-bir-zamanlar-anadoluda-23527yy.htm Erişim Tarihi: 25.07.2018
Ceylan, B.N. (2018) Biyografi. http://www.nuribilgeceylan.com/bio-turkish.php Erişim Tarihi: 05.07.2018
Chang, J. (2011) Once Upon a Time in Anatolia. https://variety.com/2011/film/markets-festivals/once-upon-a-time-in-anatolia-1117945281/ Erişim Tarihi: 06.07.2018
Cnn (2016) Nuri Bilge Ceylan'ın yeni filmi "Ahlat Ağacı"nın çekimleri başladı. https://www.cnnturk.com/video/kultur-sanat/sinema/nuri-bilge-ceylanin-yeni-filmi-ahlat-agacinin-cekimleri-basladi Erişim Tarihi: 05.07.2018
Dargis, M. (2011) Inquiry Into a Haunting Land Could Grab Palme d’Or. https://artsbeat.blogs.nytimes.com/2011/05/21/inquiry-into-a-haunting-land-could-grab-palme-dor/?scp=1&sq=bilge%20ceylan&st=cse Erişim Tarihi: 05.07.2018
Domenach, É. (2011) Il était une fois en Anatolie, Cherchez la femme. http://www.nbcfilm.com/anatolia/press-positifelise.pdf Erişim Tarihi: 19.07.2018
Domenach, É. (2011) Il était une fois en Anatolie, Cherchez la femme. http://www.revue-positif.net/n609.html Erişim Tarihi: 19.07.2018
Douin, J.L. (2011) Nuri Bilge Ceylan sonde les âmes dans la nuit. http://www.nbcfilm.com/anatolia/press-lemonde.php Erişim Tarihi: 10.07.2018
Eralp, F.S. (2015) Fehmi Serdar Eralp’ın Nuri Bilge Ceylan TRT söyleşisi https://www.youtube.com/watch?v=hq-OG7vIQbk&list=PLBQlYUdtKNdc3BOZlIWz27cl6q4oEU0wG Erişim Tarihi: 05.07.2018
Fainaru, D. (2011). Once Upon A Time in Anatolia Screen Daily. https://www.screendaily.com/reviews/latest-reviews/once-upon-a-time-in-anatolia/5027955.article Erişim Tarihi: 19.07.2018
Fujishima, K. (2011) New York Film Festival 2011: Sleeping Sickness and Once Upon a Time in Anatolia. https://www.slantmagazine.com/house/article/new-york-film-festival-2011-sleeping-sickness-and-once-upon-a-time-in-anatolia Erişim Tarihi: 19.07.2018
Hammond, W. (2012) Once Upon a Time in Anatolia. http://www.nbcfilm.com/anatolia/press-sightandsoundreview.pdf Erişim Tarihi: 19.07.2018
Hazar, Nedim (2010). Türk Sinemasında Yerel Arayışların Kısa Tarihçesi (Editör: Abdurrahman Şen). Türk Sinemasında Yerli Arayışlar. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı, 171-238.
Holden, S. (2011) Will World End Before or After Festival Does? https://www.nytimes.com/2011/10/05/movies/new-york-film-festival-with-bela-tarr-and-nuri-bilge-ceylan.html?_r=1 Erişim Tarihi: 05.07.2018
Hollingworth, A. (2012) The Comedy Critic – Once Upon a Time in Anatolia. (Or, How I Learned to Stop Worrying and Hate Humanity). https://www.flickeringmyth.com/2012/03/comedy-critic-once-upon-time-in/#.T4ORhjs2-ws.twitter Erişim Tarihi: 06.07.2018
Karaoghlanian, A. (2012) Anatolia plays with foreboding tones. http://dailytrojan.com/2012/01/10/anatolia-plays-with-foreboding-tones/ Erişim Tarihi: 19.07.2018
Khan, M. A (2012). Once Upon a Time in Anatolia (2011): Turkish Film-Maker Nuri Bilge Ceylan's Police Procedural Highlighting Complexities of the Human Psyche. http://www.apotpourriofvestiges.com/2012/01/once-upon-time-in-anatolia-2011-turkish.html Erişim Tarihi: 19.07.2018
Kozak, O. E. (2012). Fuck Nuri Bilge Ceylan. https://oktayegekozak.wordpress.com/2012/09/13/fuck-nuri-bilge-ceylan Erişim Tarihi: 19.07.2018
Köksal, Ö. (2011) Where the Truth Lies. http://www.jadaliyya.com/Details/24578/Where-the-Truth-Lies Erişim Tarihi: 06.07.2018
Moore, O. P.L. (2012). The Doctor Will See You Now. http://www.popcornreel.com/htm/anatoliarev.html Erişim Tarihi: 19.07.2018
Ntv (1999) Mayıs Sıkıntısı - Kritik Programı (NTV, 1999). https://www.youtube.com/watch?v=OryA_k76nIM Erişim Tarihi: 05.07.2018
Ntv (2011) Cannes Film Festivali - Nuri Bilge Ceylan - NTV 2011. https://www.youtube.com/watch?v=c7oNE8nN9tI Erişim Tarihi: 05.07.2018
Ritzer, George (2011). Toplumun McDonaldlaştırılması: Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme (2. b.). (Çev. İ. Ç. Kaya) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sight and Sound (2012) Poll 2012: Nuri Bilge Ceylan. http://www.bfi.org.uk/films-tv-people/sightandsoundpoll2012/voter/1095 Erişim Tarihi: 05.07.2018
Taubin, A. (2012) Unkown Unknows. Art Forum. http://www.nbcfilm.com/anatolia/press-artforum.pdf Erişim Tarihi: 19.07.2018
Tezcan, Gülcan (2010). Yeşilçam’da Milli Bakışın Mimarı: Yücel Çakmaklı. (Editör: Abdurrahman Şen). Türk Sinemasında Yerli Arayışlar. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı, 325-334.
Wikipedia (2018) Johannes Vermeer. https://tr.wikipedia.org/wiki/Johannes_Vermeer#cite_note-1 Erişim Tarihi: 10.07.2018