Edebiyat Müzeleriyle Ankara’yı Bir Yazınsal BellekMekânı Olarak Algılamak

Yazınsal bellek mekânları, bir toplumun yazınsal geçmişi ve onu içinde barındıran her türlü anlam örüntüsünü kapsamaktadır.Yazınsal bellek mekânlarının işlevi, yazınsal her türlü ürünün ve onu meydana getirenlerin unutulmasını engellemek amacıyla,durumlarını tespit etmek, korumak ve ölümsüzleştirmektir. Örneğin bir yazarın eserleri, onları üretim süreci ve bu süreçte yaşamınadâhil olan her türlü olay, kişi, vb. unsur bu sınırlar içerisine girebilir. Ankara, bu kenti konu alan yazınsal eserlerin yanı sırabu kentte kaleme alınan eserler ve bu kentte yaşayan edebiyatçılarla bir yazınsal bellek mekânı olarak tanımlanabilir. Ankara’da,edebiyat eğitiminin amaç ve kapsamına uygun etkileşimli çalışmaların yapılabileceği altı edebiyat müzesi bulunmaktadır. Edebiyatmüzelerinde yapılan sanatsal ya da eğitsel pek çok etkileşimli çalışma, edebiyat eğitiminin okul dışı ortamlarda gerçekleşerekyaygınlaşmasını kolaylaştırır. Edebiyat müzeleri, edebiyat eğitimini desteklemenin yanı sıra kentin yazın kültürünü aktararakAnkara’nın yazınsal bir mekân olduğuna ilişkin kolektif bir algının oluşmasını da sağlamaktadır.Çalışma, Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının, Ankara edebiyat müzelerinde gerçekleştirilen yaratıcı drama temellietkinliklerle, Ankara’yı yazınsal bellek mekânı olarak algılamalarını ve edebiyat müzelerine ilişkin farkındalıklarını geliştirmeyiamaçlamaktadır. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden biri olan vaka çalışması deseninde tasarlanmıştır. Çalışmada amaçlıörnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri; yarı yapılandırılmış görüşme formu, öğrenci günlükleri ve süreçdeğerlendirme notları/ürünleri aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın verilerinin çözümlenmesi ve yorumlanmasında betimselanaliz kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Ankara’daki edebiyat müzelerinde yapılan çalışmaların Ankara’nın yazınsal bellekmekânı olarak algılanmasına doğrudan katkısının bulunduğu, bir kentin yazınsal belleğinin o kentte bulunan edebiyat müzeleri veyaratıcı drama gibi etkileşimli yöntemlerle daha da geliştirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Perceiving Ankara as a Place of Literary Memory Through Literary Museums

Places of literary memory include the literary past of a society and all kinds of meaning patterns. The function of literary memoryplaces is to determine the state of all sorts of literary products and their creators, protect and immortalize them in order to preventthem from being forgotten. For example, the works of an author, the production process she/he underwent, and all events, people, etc.involved in her/his life during this process may fall within this scope. Ankara, as the subject of literary works, as the place where literary works were written, and as the home of authors living in it, can be defined as a place of literary memory. There are six literary museumsin Ankara, where interactive activities can be conducted in line with the purpose and scope of literature education. Many educationalor artistic interactive activities in literary museums facilitate the spread of literature education because they are implemented outsideof school settings. In addition to supporting literature education, literary museums provide a collective perception of Ankara as aliterary place through conveying the literary culture of the city.The purpose of this study is to encourage prospective Turkish language and literature teachers to perceive Ankara as a place of literarymemory, as well as to raise their awareness in literary museums through the use of creative drama-based activities held in literarymuseums. The study was designed as a case study –a qualitative research design. Purposeful sampling method was used in the study.Data was collected through a semi-structured interview form, student diaries, and process evaluation notes/products. Descriptiveanalysis was used to analyze and interpret the data. The study concludes that the activities conducted in the literary museums inAnkara directly contributed to Ankara’s perception as a literary memory place, and that the literary memory of a city could be furtherdeveloped with literary museums in that city as well as through interactive activities such as creative drama.

PDF

___

Adıgüzel, Ö. (2006). Yaratıcı drama kavramı, bileşenleri ve aşamaları. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1), 17-29.
Atagök, T. (1982). Çağdaş müzecilik kavramı doğrultusunda Türk sanat müzelerinin kültürel etkinliklerinin saptanması. Yeterlilik tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Baxter, S. ve Grimes, A. (2019). Literary places (InspiredTraveller’sGuides). White Lion Publishing
Bellek. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
Burgul Adıgüzel, F. (2017). Edebiyat müzeleri ve müzede edebiyat eğitimi. Millî Eğitim Dergisi, 46(214), 85-104.
Demiryürek, M. (2018). Çorum’da edebiyat, edebiyatta Çorum. Çorum: Hazar Yayınları.
Dural Tasouji, C. (2013). Bir hafıza mekânı olarak müze: Ankara Etnografya Müzesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 129-143.
Dursun, İ ve Korkut, C. (2017). Ankara’da okuyan üniversite öğrencilerinin Ankara algısı. M.A. Kireçci ve D. Çağlar (Ed.). Ankara özelinde kentleşme, kimlik ve göç içinde (ss. 111-132). Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi.
Dursun, İ., Aydın, R. ve Tekin H. (2016). Üniversite öğrencilerinin şehir ve güvenlik algısı: Ankara örneği. Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 18(2), 20-37.
Hooper-Greenhill, E. (1999) Müze ve galeri eğitimi. (Çev.: E. Gülkapçı, B. Onur (Ed.). Ankara: Ankara Üniversitesi ÇOKAUM Yayınları.
ICOM International Committee for Literary Museums (ICLM), (2010). What is a literary museum? http://network.icom. museum/iclm/what-we-do/what-is-a-literary-museum/ adresinden erişildi.
Keskin, N. (2014). Kentlerde yeni bellek mekânları: kent müzeleri. CIU Folklor/edebiyat, 20(79), 25-39.
Kırpık, G., Erdoğan, A., Kılcı, H., Çam, A. (2015). Şehri-i Kadim Ankara. C3. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi Yay.
Kurtoğlu, M. (2015). Mehmet Âkif Ersoy Kültür Evi. Vakıflar Dergisi, 44, 131-144.
Kreitner, R. (2019). Booked: A traveler’s guide to literary locations around the world. New York: Black Dog & Leventhal.
Merriam, S. B. (2013) Nitel araştırma desen ve uygulamalar için rehber (Çev.: S. Turan). Ankara: Nobel Yayınları.
Nora, P. (2006). Hafıza mekânları. Ankara: Dost Kitabevi.
Schmidt, S. Mc., Rendon, J. (2017). Novel destinations: A travel guide to literary landmarks from Jane Austen’s Bathto Ernest Hemingway’s key west. Washington D.C.: National Geographic.
Tonga, N. (2019). Bir edebî muhit olarak Ankara. Ankara: Çolpan.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.