Ankara’nın Azizi Martir Platon

Hristiyanlığın ilk dönemlerinden itibaren martirlik ve azizlikle ilgili inanç ve dinî pratikler oluşmaya başlamıştır. ÖzellikleErken Hristiyanlık döneminin şartları bu ritüelleri belirlemiş ve tetiklemiştir. Hristiyanlığın ilk dönemlerinde inananlara karşıgerçekleştirilen zulümler onları çeşitli zorluklara ve işkencelere maruz bırakmıştır. Hristiyanlık karşıtlarının en büyük kolu olanpagan inancını sürdüren Roma İmparatorluğu mensupları, Paganizme karşı tüm dinî hareketleri şiddetle bastırmaya çalışmıştır.Baskılar ise Hristiyanların direncini artırmış ve Hristiyanlığın yayılmasına zemin hazırlamıştır. Ancak Hristiyanlar bu zulümkarşısında inançlarını korumak için büyük fedakârlıklar yapmışlardır. Bununla birlikte bu şiddet ortamı dinî kahramanlar yaratmışve söz konusu kahramanlar kendilerini Tanrı yolunda kurban ederek Tanrı kutsallığına şahitlik / martirlik etmişlerdir. İnananlarkutsal saymaya başladıkları martirlerin hatıralarını yaşatmak için geride bıraktıklarını da kutsal sayarak yüceltmişlerdir. Bu çalışmanın konusu olan Erken Hristiyanlık döneminde yaşamış ve kültü yüzyıllarca yaşatılmış Galatia’nın en önemli azizlerindenAziz Martir Platon’dur. Aziz Platon yaşadığı dönemde zulümlere maruz kalmış ve daha sonra martirlik mertebesine ulaşmıştır.Çalışmada Aziz Platon’un hagiografik ve dönem kaynaklarındaki yeri ve Bizans resim sanatındaki örnekleri incelenmiştir. AzizPlaton’un 6. yüzyılın sonundan 14. yüzyıla kadar ikona, röliker, duvar resimleri ve el yazmalarında tasvirleri olduğu tespit edilmiştir.Sonuç olarak temsillerinin çok fazla olmamasına karşın, var olan örneklerde hagiografik ve dönem kaynaklarının izlenmesinin yanısıra dönem ve bölgeye ait üslup özelliklerinin de bulunduğu görülür.

Saint Plato, the Martyr of Ankara

Beliefs and religious practices related to martyrdom and sainthood have existed since the first periods of Christianity, and the nature ofthese practices was formed by the conditions of the Early Christian period in which believers were persecuted and subject to hardshipand torture. During this time, the practicioners of Paganism, which was the most prevalent religion of the Roman Empire, violentlysuppressed all other religious movements. However, this repression only increased the resolve of these early Christians, who often madegreat sacrifices to protect their faith in the face of persecution, and thus paved the way for the subsequent spread of Christianity.Furthermore, this environment of persecution facilitated the creation of martyrs who sacrificed themselves for whom they saw to be theone true and holy God. The items left behind by these martyrs became sacred relics for believers who glorified in their lives and stroveto keep their memories alive.The subject of this study is Saint Plato, one of the most important saints of Galatia, who the lived in the Early Christian period and whosecult endured for centuries. Saint Plato was subjected to persecution during his life and reached the level of martyrdom upon his death.This study considers the role of Saint Plato in hagiographic sources and examines how he was depicted in Byzantine paintings. Although there are not many examples of such representation, which include icons, relics, murals and manuscripts from the end of the 6th centuryto the 14th century, consideration of the hagiographic sources demonstrates clear differences in the style of depiction according to theperiod and the region.

PDF

___

Ammianus, M. (1812-1891). The Roman history of Ammianus Marcellinus, during the reigns of the emperors Constantius, Julian, Jovianus, Valentinian, and Valens. (Yonge, & C. Duke) London; New York: G. Bell.
Art, T. M. (2012). The Metropolitan Museum of Art Guide. New Haven, CT: Yale University Press.
Aydın, A. (2009). Hristiyan dinindeki Martir-Aziz ve Rölik kültünün Kilikya-Isaurya Bölgesi Hristiyanlığına yansımaları. Olba, 17, 53 - 82.
Aydın, A. (2011). Lahit Formlu Rölikerler. Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü.
Balfour, D. (1983). Extended notions of martyrdom in the Byzantine ascetical tradition. Sobornost, 5, 20-35.
Barut, F. (2012). Bizans Dönemi Kapadokya kiliseleri duvar resimlerinde Koimesis: Meryem’in Uykusu tasvirleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Bordier, H. L. (1883). Description des peintures et autres ornements contenus dans les manuscrits grecs de la Bibliothèque nationale. Paris: H. Champion.
Cameniata, I., Magister, S. ve Monachus, G. (1838). Theophanes continuatus. Bonnae: Weber.
Cave, J. A. (1984). The Byzantine wall paintings of Kılıçlar Kilise aspects of monumental decoration in Cappadocia. Unpublished Ph. D. Thesis, Pennsylvania State University: Ann Arbor, MI : University Microfilms International.
Coşkuner, B. (2002). Göreme Kılıçlar Kilisesi duvar resimlerinin ikonografisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Dalton, O. M. (1912). Byzantine Enamels in Mr. Pierpont Morgan’s Collection. The Burlington Magazine for Connoisseurs 21(110), 65-69.
Delehaye, H. (1902). Synaxarium ecclesia Constantinopolitanum e codice Sirmondiano nunc Berolinensi. Brussels: Socios Bollandianos.
Delehaye, H. (1933). Les origines du culte des martyr. Brussels: Soc. d. Bollandistes.
Διονυσίου, Φ. (1909). Διονυσίου του εκ Φουρνά, Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης. (Π. Α Παπαδοπούλου–Κεραμέως) St Petersburg.
Δωρή, Ε. Δ. (1982). Ιστορημένα χειρόγραφα του Μηνολογίου του Συμεών του μεταφραστή: ταξινόμηση των χειρογράφων-εκδόσεις του Μηνολογίου. Αρχική Σελίδα Τόμ. 1, 275-313.
Dionysios, o. Fourna ve Hetherington, P. (1996). The Painter’s manual of Dionysius of Fourna: An English translation [from the Greek] with commentary of cod. gr. 708 in the Saltykov-Shchedrin State Public Library. (P. H. trans.) Torrance, Calif.: Oakwood Publications.
Dümmler, B. (2000). Theodosius, Archidiakon. In W. Kasper (Ed.) Lexikon für Theologie und Kirche, (s. 142). Wien: Verlag Herder.
Duygu, Z. (2017). Hristiyanlık ve İmparatorluk: Geç Antikçağ’da kilise-devlet ilişkileri ve kristoloji paradigmaları. İstanbul: Divan Yayınları.
DVL (DIGIVATLIB). (2020). The digitization project of the Vatican Library, DVL (DIGIVATLIB) web sitesinden erişildi: https://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.gr.1613
Ehrhard, A. (1937-1952). Überlieferung und Bestand der hagiographischen und homiletischen Literatur der griechischen Kirche von den Anfängen bis zum Ende des 16. Jahrhunderts (II). Leipzig: J. C. Hinrichs.
Eusebius, C. (1890). Church History. From Nicene and PostNicene Fathers (McGiffert, A. C. Çev.). Second Series, Vol. 1. NY: Christian Literature Publishing Co.
Eyice, S. (2011). Bizans döneminde Ankara. Anadolu Araştırmaları, 14, 243-264.
Foss, C. (1977). Late antique and Byzantine Ankara. Dumbarton Oaks papers, 27-87.
Γεδεών, Μ. Ι. (1899). Βυζαντινόν εορτολόγιον: Μνήμαι των από του Δ΄ μέχρι του ΙΕ΄ αιώνος εορταζομένων αγίων εν Κωνσταντινουπόλει / υπό Μανουήλ Ιω. Γεδεών Σύγγραμμα συστηθέν δια πατριαρχικής και συνοδικής εγκυκλίου επιστολής τοις σεβαμιωτάτοις αρχιερεύσι και ταις ιεραίς μοναίς . Εν Κωνσταντινουπόλει: χ.ε.
Georgius, M. ve Festugière, A. J. (1970). Vie de Théodore de Sykéôn. Bruxelles: Société des Bollandistes.
Gerstinger, H. (1926). Die Griechische buchmalerei. Textband und tafelband. Wien: Druck und Verlag der ÖsterreichischeStaatsdruckerei.
Gregory, T. E. (2011). Bizans tarihi. (Çev. E. Ermert) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Harnack, A. (1924). Die Mission und Ausbreitung des Christentums in den ersten drei Jahrhunderten II. Leipzig: J. C. Hinrichs.
Hefele, C. J., ve Leclerq, H. (1907). Histoire des conciles d’après les documents originaux I. Paris: Letouzey.
Itin.Theod. (1898). Itinera hierosolymitana saecvli IIII-VIII. (P. Geyer). Vindobonae: F. Tempsky.
Jerphanion, G. d. (1925-1942). Une nouvelle province de l’art Byzantin, Les eglises rupestres de Cappadoce (Tome I). Paris: Librairie Orientaliste Paul Geuthner.
Kazhdan, A. (1991a). Hagiographical illustrations. Washington, D.C.: Oxford University Press.
Kazhdan, A. (1991b). Theophanes Continuatus. Oxford Dictionary of Byzantium (ss. 2061–2062). Oxford: Oxford University Press.
Kazhdan, A. ve Sevčenko, N. P. (1991). Martyr. New York and Oxford: Oxford University Press.
Khanenko Museum. (2020). Khanenko Museum web sitesinden erişildi: https://khanenkomuseum.kiev.ua/en/collection/ highlights
Lampros, S. P. (1895-1900). Catalogue of the Greek manuscripts on Mount Athos. Cambridge: University Press.
Libanius. (1921-1922). Epistulae. Leipzig: Teubner Mackeprang, M. ve Madsen, V. (1921). Greek and Latin illuminated manuscripts, X-XIII centuries, in Danish collections. Copenhagen: A. Marcus.
Maguire, H. (1988). The art of comparing in Byzantium. Art Bulletin 70, 88-103.
Mango, C. (1986). The art of the Byzantine Empire 312-1453: Sources and documents. Toronto-Buffalo-London: University of Toronto Press.
Markovič, M. (1989). Dečani i vizantijska umetnost sredinom XIV veka : međunarodni naučni skup povodom 650 godina manastira Dečana. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti.
Miller, K. (1916). Itineraria Romana: Römische reisewege an der hand der Tabula peutingeriana. Stuttgart: Strecker & Schroder.
Miller, K. (1916). Itineraria Romana: Römische Reisewege an der Hand der Tabula Peutingeriana. Stuttgart: Strecker und Schröder.
Nersessian, S. (1940-1941). Remarks on the date of the Menologium and the Psalter written for Basil II. Byzantion, 15 104-125.
Omont, H. A. (1929). Miniatures des plus anciens manuscripts Grecs de la Bibliotheque Nationale du VIe au XIVe siecle. Paris: Librairie Ancienne Honore Champion.
Opitz, H.-G. (1934). Athanasius Werke III Band. Erster Teil: Urkunden zur Geschichte des arianischen Streites 318–328 (Lfg. 1 und 2). Berlin/Leipzig: Walter de Gruyter & Co.
PG:114. (1903). Patrologiae Cursus Completus, Series Graeca (vol. 114). (J. P. Migne) Paris.
PG:115. (1899). Patrologiae Cursus Completus, Series Graeca (vol. 115). (J. P. Migne) Paris.
PG:79. (1865). Patrologiae Cursus Completus, Series Graeca (vol. 79). (J. P. Migne) Paris.
Procopius. (1940). On buildings. General Index. (Çev.: G. D. H. B. Dewing) Cambridge, MA: Harvard University Press.
Ramsay, W. M. (1897). St. Paul the traveler and the Roman citizen. New York, London: G. P. Putnam’s Sons.
Ramsay, W. M. (1900). The Church in the Roman Empire before A.D. 170. London: Hodder and Stoughton.
Ristic, S. K., & Vojvodic, D. (1995). Menologion. В. Ј. Ђурић (Ed.) Mural painting of monastery of Dečani (Book 22) içinde (DCXXXII, ss. 376-434). Belgrаd: SASA Monogrphs.
Schultze, V. (1926). Altchristliche Städte und Landschaften. (2. Kleinasien: 2. Gütersloh). C. Bertelsmann.
Schwemer, A. M. (1999). Prophet, Zeuge und Märtyrer: zur Entstehung des Märtyrerbegriffs im frühesten Christentum. Zeitschrift Für Theologie Und Kirche, 96(3), 320-350.
Serin, U. (2014). Bizans Ankara‘sı ve kaybolan bir kültür mirası: ‘St.Clement’ Kilisesi. METU Journal of the Faculty of Architecture, 31(2), 65-92.
Ševčenko, I. (1962). The illuminators of the Menologium of Basil II. Dumbarton Oaks Papers, 243-276.
Ševčenko, N. P. (1991). Menologion. Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford: Oxford University Press.
Sollier, J.-B. D., Pinius, J., Cuperus, G. ve Boschius, P. (1867). Acta Sanctorum Julii 5. Paris: J. Camandet.
Spatharakis, I. (1981). Corpus of dated illuminated Greek manuscripts to the year 1453 I. Leiden: E. J. Brill.
Strickland, E. (2006). Christian leadership in Late Antique Ancyra (284-450). Unpublished doctoral dissertation. The Catholic University o f America, Washington, D.C. US.
The Fieschi Morgan Staurotheke. (Early 9th century). The Metropolitan Museum of Art. https://www.metmuseum. org/:%20https://www.metmuseum.org/art/collection/ search/472562 adresinden erişildi.
Trites, A. A. (1973). Μάρτυς and Martyrdom in the Apocalypse: A semantic study. Novum Testamentum 15(1), 72-80.
Ünver, T. (2012). Lactantius ve De Mortibus Persecutorum. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Visoki Dečani Monastery (2020). Visoki Dečani Monastery, Dečani web sitesinden 12 Ağustos 2020 tarihinde erişildi: https://www.decani.org/images/igallery/ resized/48401-48500/menolog_rsz_090-48455-1920-1250- 80.jpg
Weitzmann, K. (1978). The icon: holy images--sixth to fourteenth century. New York: George Braziller.
Woodfin, W. T. (2006). An Officer and a Gentleman: Transformations in the Iconography of a Warrior Saint. Dumbarton Oaks Papers 60, 111-143.