Ankara (Tiftik) Keçilerinin Yitiriliş ÖyküsündenBir Kesit

Osmanlı Devleti, yetişmesi için en uygun coğrafi şartları Anadolu’da, Ankara ve çevresinde bulan Ankara (tiftik) keçisiyetiştiriciliğinde yaklaşık 500 yıl rakipsiz konumda bulunmuştur. Ancak Ankara keçilerinin çeşitli yollarla ülke dışına çıkarılarakGüney Afrika ve Amerika’da da yüksek verimle yetiştirilmeleri ile bu konumunu giderek kaybetmiştir. Bu çalışmada, Ankarakeçilerinin yitiriliş öyküsünden bir kesit olarak Nisan 1908’de Avusturya hükûmetinin, Osmanlı hükûmetinden Bosna ve Hersek’teyetiştirilmek üzere Ankara keçisi satın almayı talep etmesi ve bunun yol açtığı gelişmeler ele alınmaktadır. Çalışma, Avusturya hükûmetinin söz konusu talebine ve bu talebe Osmanlı hükûmetinin verdiği karşılığa ışık tutarken, bu vesile ile Ankara keçilerinindolayısıyla tiftik ticaretinin Osmanlı Devleti için önemine ve tiftik tüccarının tepkileri ile Osmanlı Mebusan ve Ayan meclislerindebu hususta dile getirilen düşüncelere dikkat çekmesi bakımından önem arz etmektedir.

A Section from the Story of Losing the Angora Goats

The breeding of Angora goats in Ankara, the area with the most suitable geographical conditions in Anatolia, meant that the OttomanEmpire was unrivaled for around 500 years in the breeding of these animals. However, after Angora goats had been taken out of thecountry and successfully raised in South Africa and America, the Ottoman Empire began to lose its superior position. In this study, anextract from the story about the disappearance of Angora goats, the Austrian government’s request to the Ottoman government in April1908 to purchase Angora goats to breed in Bosnia and Herzegovina, and the subsequent developments of the request are investigated.The study is also significant because it highlights the importance of Angora goats and the mohair trade for the Ottoman Empire, and thereactions of both mohair merchants and members of the Ottoman parliament.

PDF

___

Anderegg, F. (1897, 16 Haziran). Die Versuche der Acclimatisation der Angora- und Kaschmir-Ziege. Wiener Landwirtschaftliche Zeitung, 48, s. 2-3.
Angoraziege und Bock eingeführt aus Karahissar im Vilajet Angora, Kleinasien. (1900, 20 Ocak). Wiener Landwirtschaftliche Zeitung, 6, s. 42.
Angoraziegen für den Kaiser. (1896, 31 Temmuz). Salzburger Chronik, 173, s. 3.
Angoraziegen für eine kaiserliche Domäne. (1896, 30 Temmuz). Reichspost, 188, s. 5.
Ankara keçisi, tiftik ve sof. (2018). Ankara: Ankara Kalkınma Ajansı.
Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. (3 Nisan 1324 [Rumi]). (Dosya No: 3293, Gömlek No: 246951), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. (31 Mayıs 1324 [Rumi]). (Dosya No: 3335, Gömlek No: 250110), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. (3 Ağustos 1325 [Rumi]). (Dosya No: 3621, Gömlek No: 271575), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. (11 Ağustos 1325 [Rumi]). (Dosya No: 3630, Gömlek No: 272181), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. (15 Ağustos 1325 [Rumi]). (Dosya No: 3630, Gömlek No: 272181), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. (16 Ağustos 1325 [Rumi]). (Dosya No: 3630, Gömlek No: 272181), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. (18 Ağustos 1325 [Rumi]). (Dosya No: 3630, Gömlek No: 272181), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. (31 Ağustos 1325 [Rumi]). (Dosya No: 3638, Gömlek No: 272833), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Bâb-ı Âlî Evrak Odası [BEO]. (5 Eylül 1325 [Rumi]). (Dosya No: 3638, Gömlek No: 272833), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Bock, Ziege und Lamm der Angorarace. (1898, 8 Ekim). Wiener Landwirtschaftliche Zeitung, 81, s. 4.
Bock, Ziege und Lamm des weiß-und schwarz-gefleckten bosnischen Ziegenschlages aus der Gegend von Livno. (1898, 8 Ekim). Wiener Landwirtschaftliche Zeitung, 81, s. 4.
Dahiliye Nezareti, İdare Evrakı [DH.İD.]. (26 Ağustos 1325 [Rumi]). (Dosya No: 104-1, Gömlek No: 1), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Dahiliye Nezareti, Mektubi Kalemi [DH.MKT.]. (8 Ağustos 1320[Rumi]). (Dosya No: 882, Gömlek No: 42), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Dahiliye Nezareti, Mektubi Kalemi [DH.MKT.]. (5 Ağustos 1325[Rumi]). (Dosya No: 2909, Gömlek No: 3), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Dahiliye Nezareti, Mektubi Kalemi [DH.MKT.]. (15 Ağustos 1325[Rumi]). (Dosya No: 2914, Gömlek No: 2), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Damızlık Keçi. (1909, 25 Ağustos). Tanin, 350, s. 3.
Die Wollen der Erde nach ihrem Preise auf dem englischen Weltwollmarkte, Allgemeine land- und forstwirthschaftliche Zeitung, 1863, s. 998-1000.
Düstûr (Tertib-i Sâni). (1928). C. X, İstanbul: Evkaf Matbaası. Ein Geschenk des Sultans für den kaiserlichen Thiergarten in Schönbrunn. (1899, 25 Mart). Neue Warte am Inn, 67, s. 6.
Falsche Haare. (1910, 7 Ocak). Neues Wiener Journal, 5822, s. 7. Gönenç, S. (2019). Osmanlı-Avusturya Macaristan İmparatorluğu ilişkileri (1908-1914) ve ders kitaplarına yansımaları. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Hariciye Nezareti, Tercüme Odası Evrakı [HR.TO.]. (14 Temmuz 1881 [Miladi]). (Dosya No: 260, Gömlek No: 13), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
İrade Dahiliye [İ.DH.]. (22 Ağustos 1908 [Miladi]). (Dosya No: 1476, Gömlek No: 43), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
İrade Dahiliye [İ.DH.]. (28 Ağustos 1324 [Rumi]). (Dosya No: 1476, Gömlek No: 43), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Meclis-i Âyan Zabıt Cerideleri [MAZC.]. (1990). (Devre: III, İctima Senesi: IV C. I). Ankara: TBMM Basımevi
Meclis-i Mebusan Zabıt Cerideleri [MMZC.]. (1985). (Devre: I, İctima Senesi: II C. I). Ankara: TBMM Basımevi.
Meclis-i Mebusan Zabıt Cerideleri [MMZC.]. (1991). (Devre: III, İctima Senesi: III, C. III). Ankara: TBMM Basımevi.
Meclis-i Mebusan Zabıt Cerideleri [MMZC.]. (1990). (Devre: III, İctima Senesi: IV, C. I). Ankara: TBMM Basımevi.
Miscellenfür Land und Hauswirthschaft. (1903, 25 Nisan). Neue Freie Presse, 13887, s. 19.
Rüdiger, R. (1888, 14 Kasım). Angoraziege. Wiener Landwirtschaftliche Zeitung, 91, s. 687.
Sanal, Ş., Menteş, G. A.ve Erler, M. Y. (2019). Yitirilen bir servet: Tiftik keçisi. Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 25(6), 763-768.
Stjepanović, L. (1909a, 18 Ağustos). Die Angoraziege in Bosnien und der Herzegowina. Wiener Landwirtschaftliche Zeitung, 66, s. 3.
Stjepanović, L. (1909b, 18 Ağustos). Ein Teppich aus Ziegenhaar. Wiener Landwirtschaftliche Zeitung, 66, s. 4.
Stjepanović, L. (1909c, 18 Ağustos). Eine Angoraziegenherde aus der Privatzuchtstation des Mujaga Svrzo in Sarajevo. Wiener Landwirtschaftliche Zeitung, 66, s. 3.
Şahin, G. (2013a). Coğrafi bir simge olarak Ankara keçisinin Türkiye’deki mevcut durumu. Millî Folklor, 97, 195-209.
Şahin, G. (2013b). Türkiye’de Ankara keçisi (Capra Hircus Ancryrensis) yetiştiriciliğinin dünü bugünü ve yarını. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 338-352.
Tamur, E. (2003). Ankara keçisi ve Ankara tiftik dokumacılığı. Tükenen bir zenginliğin ve çöken bir sanayinin tarihsel öyküsünden kesitler. Ankara: ATO.
Wirtschaftliche Verhältnisse in Transkaukasien. (1907, Aralık). Österreichische Monatsschrift für den Orient, 12, s. 142.
Yanar, A. ve Akpınarlı, F. (2016). Geleneksel Ankara sof dokumaları. Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(2), 170-179.
Yıldız Perakende Evrakı, Elçilik Şehbenderlik ve Ataşemiliterlik [Y.PRK.EŞA.]. (28 Haziran 1324 [Rumi]). (Dosya No: 52, Gömlek No: 86), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.