Türkiye'de bölgesel gelir dağılımının iller düzeyinde analizi: 1990-2006

Bu çalışmada, Türkiye’de bölgesel gelir dağılımının 1990-2006 dönemindeki gelişimi il düzeyinde Kişi Başına Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (KBGSYH) ve Kişi Başına Milli Gelir (KBMG) rakamları kullanılarak, neoklasik yakınsama hipotezi açısından analiz edilmiş ve bölgesel gelir farklılıklarının nedenleri incelenmiştir. Bölgesel eşitsizlik ölçütleri, Türkiye’de KBMG’in, KBGSYH’ya göre daha dengeli dağıldığını göstermiştir. Bölgesel gelir eşitsizlikleri 1990-2001 döneminde azalmıştır. Bölgesel eşitsizliklerdeki azalma eğilimi KBMG için devam etse de KBGSY düzeyindeki eşitsizlikler 2001-2006 döneminde artmaya başlamıştır. Yatay kesit analizi sonuçları KBGSYH’nın illerin sermaye stoku, işgücü, insan sermayesi ve hizmet sektörünün verimliliği ve kentleşme oranı değişkenleri tarafından açıklandığını göstermiştir. KBMG, yeniden dağılım politikaları tarafından belirlenmekte ve kamuda istihdam, siyasi temsil ve kalkınmada öncelikli yöreler tarafından açıklanmaktadır. Çalışmanın bulguları Türkiye’de bölgeler arasındaki ekonomik eşitliğin sağlanması için bölgesel politikaların gerekli olduğunu göstermiştir.

Provinces-level analysis of the regional income distribution in Turkey: 1990-2006

In this study, regional income distribution in Turkey during 1990-2006 period are analyzed in terms of neoclassic convergence hypothesis by using provinces level Per Capita Gross Domestic Production (PCGDP) and Per Capita Income (PCI) and the reasons of regional income gaps are examined. Regional inequality measures indicated that the PCI distribution is more equal than the PCGDP distribution. Regional income disparities decreased during 1990-2001. Although the tendency of decrease in regional disparity continues for the PCI, disparities for the PCGDP started to increase during 2001-2006. The results of the cross-section analysis denote that the PCGDP is explained by the variables of province’s capital stock, work force, human capital, service sector productivity and urbanization ratio. The PCI is determined by the redistribution policies and explained by the variables such as employment in public sector, political representation and priority provinces for development. Findings of the study reveal that regional policies are required for the economic equality between regions in Turkey.

PDF

___

Akdede, S. H. ve Erdal, F. (2004). Public Capital in Regional Growth Convergence: a Developing Country Test, Open Minds Conference, -Europe in Global World-Blending Differences, Lodz,Poland.
Atalık, G. (2002). Some Effects of Regional Differantiation on Integration in the European Community, Regional Development Reconsidered, Ed. by, G. Atalık ve M. Fischer, Springer:187-196.
Altınbaş, S., Doğruel, F. ve Güneş,M. (2002). Türkiye’de Bölgesel Yakınsama: Kalkınmada Öncelikli İller Politikası Başarılı Mı?, METU/ERC International Conference in Economics, Ankara,Turkey, September 2002.
Berber, M.,Yamak, R. ve Artan, S. (2000). Türkiye’de Yakınlaşma Hipotezinin Bölgeler Bazında Geçerliliği Üzerine Ampirik Bir Çalışma: 1975-1997, 9. Ulusal Bölge Bilimi Kongresi-Bildiriler Kitabı, Trabzon.
Cashin, P. ve Strappazzon, L. (1998). Disparities in Australian Regional Incomes: Are They Qidening or Narrowing?, The Australian Economic Review, 31(1): 3-26.
Chakravorty, S. (1996). A Measurement of Spatial Disparity: The Case of Income Inequality, Urban Studies, 33(9): 1671-1686.
Coulombo, S. ve Lee, F. C. (1995). Convergence Across Canadian Provinces, 1961 to 1991, The Canadian Journal of Economics, 28(4): 886-898.
Courchene, T.J. (1970). Interprovincial Migration and Economic Adjustment, Canadian Journal of Economics, 4: 550-576.
Dinler, Z. (2008). Bölgesel İktisat -Genel Olarak ve Türkiye’de Bölgeler Arası Gelişmişlik Farklarının Ortaya Çıkışı ve Azaltılmasına Yönelik Politikalar-, Ekin Kitabevi, 8. Basım, Bursa.
Doğruel, F. ve Doğruel, S. (2007). Türkiye’de Bölgesel Gelir Farklılıkları ve Büyüme, Der: A. H. Köse, F. Şenses, ve E. Yeldan, Küresel Düzen: Birikim, Devlet ve Sınıflar, Korkut Boratav’a Armağan, İletişim Yayınları, 912, Armağan Kitaplar, 3, 4. Baskı, İstanbul.
DPT, (2008). Dokuzuncu Kalkınma Planı, Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayın No: DPT: 2766, ÖİK: 702, Ankara,
Erk, N. veAteş, Ş. ve Direkçi, T. (2000). Convergence and Growth within GAP Region (South Eastern Anatolia Project) and overall Turkey’s Regions, IV. ODTÜ Uluslarası Ekonomi Kongresi,13–16 Eylül, Ankara: 1–30.
Erlat, H. (2005). Türkiye’de Bölgesel Yakınsama Sorununa Zaman Dizisi Yaklaşımı, Bölgesel Gelişme Stratiejileri ve Akdeniz Ekonomisi, (Ed. Haluk ERLAT), Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara.
Filiztekin, A. (2004). Bölgesel Büyüme, Eş-hareketlilik ve Sektörel Yapı, Süleyman Demirel Üniversitesi 12. Ulusal İktisat Sempozyumu.
Filiztekin, A. (2008). Türkiye’de Bölgesel Farklar ve Politikalar, TÜSİAD, Yayın No: TÜSİADT/ 2008-09/471.
Gezici, F. (2006). New Regional Definition and Spatial Analysis of Regional Inequalities in Turkey Related to The Regional Policies of EU, Australasian Journal of Regional Studies, Vol: 12, No:1: 103-124.
Gezici, F. ve Hewings, G. J. D. (2004). New Regional Definition and Spatial Analysis of Regional Inequalities in Turkey Related to the Regional Policies of EU, 44. Paper Presented at the Congress of ERSA, Porto: 25-29 August.
Gezici, F. ve Hewings, G. J. D. (2007). Spatial Analysis of Regional Inequalities in Turkey, European Planning Studies, 15(3): 383-403.
Güven,A. (2007). Türkiye’de İllerArası Gelir Eşitsizliğinde Teşvik Politikalarının Rolü: BirAyrıştırma Analizi, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 14: 20-38.
Hansen, N. (1995). Addressing Regional Disparity and Equity Objectives Through Regional Policies: A Sceptical Perspective, Papers in Regional Science, 74: 220-236.
Kara, M. (2008). Bölgesel Rekabet Edebilirlik Kavramı ve Bölgesel Kalkınma Politikalarına Yansımaları, DPT Uzmanlık Tezi, Ekonomik Modeller ve Stratejik Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Yayın No: DPT: 2774.
Karaalp, H.S. ve Erdal, F. (2009). Türkiye'de İller ve Bölgeler Arasında Gelir Farklılıkları: Sigma Yakınsama Analizi, International Davraz Congress, Social and Economic Issues Shaping The World's Future: New Global Dialog, Süleyman Demirel University, 24-27 September 2009,Isparta/ Turkey.
Karaca, O. (2004). Türkiye’de BölgelerArası Gelir Farklılıkları: Yakınsama Var mı?, Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni, 2004/7.
Kızıltan, A. ve Ersungur, Ş. M. (2007). Türkiye’de İller ve Bölgelerin Ekonomik Gelişme Düzeyleri Arasındaki Uzun Dönemli İlişkiler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2): 269-286.
Kim, J. (2004). Growth of Regional Economy and Income Inequality: Country-Level Evidence From Florida, USA, Applied Economics, 36: 173-183.
Krueger, A. O. (1968). Factor Endowments and Per Capita Income Differences Among Countries, The Economic Journal, 78(311): 641-659.
Mankiw, N. G., Romer D. veWeil, D.N. (1992).AContribution To The Emprics of Economic Growth, The Quarterly Journal of Economics, 107(2):407-437.
Mutlu, S. (2008). Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Deneyimleri: Eleştirel Bir Yaklaşım, 3. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, 27-28 Kasım 2008, Mersin.
Obstfelt, M. ve Peri, G. (1998). Regional Non-Adjustment and Fiscal Policy, Economic Policy: A European Forum (April): 205-247.
Önder Ö.A., Karadağ M. ve Deliktaş, E. (2004). Seçilmiş İllerde Kamu Sermaye Stokunun Özel Sektör İmalat Sanayii Üretim Etkinliği Üzerine Etkisi, Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu, Cilt II, DPT ve Pamukkale Üniversitesi Yayını.
Özer, Y.E. (2008). Küresel Rekabet Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye, Review of Social, Economic&Business Studies, 9-10: 389-408.
Öztürk, L. (2003). Bölgelerarası Gelir Eşitsizliği: Coğrafi Bölgeler Üzerine Tanımlayıcı Bir Analiz 1965-2001, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXII (2): 13-33.
Öztürk, L. (2005). Bölgelerarası Gelir Eşitsizliği: İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması’na (İBSS) Göre Eşitsizlik İndeksleri İle Bir Analiz, 1965-2001, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 10: 95-110.
Shankar, R. ve Shah, A. (2003). Bridging the Economic Divide Within Countries: A Scorecard on the Performance of Regional Policies in Reducing Regional Income Disparities, World Development,31(8): 1421-1441.
Song, S., Chu, G. Ve Cao R. (2000). Intercity Regional Disparity in China, China Economic Review, 11: 246-261.
Şenesen, Ü. (2002). Türkiye’de Bölgesel Gelir Dağılımında Son Gelişmeler, 10. Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi, 17-18 Ekim 2002, ITÜ, İstanbul.
Tekeli, İ. (1972). Bölge Planlama Üzerine, İTÜ, MF Yayını, No: 51, İstanbul.
Tekeli, İ. (2004). Bir Bölge Plancısının Çözmeye Çalıştığı Sorunun Büyüklüğü Karşısında Yaşadığı İç Huzursuzlukları, DPT, Kentsel ve Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu, Cilt II: 244-262.
Tezel, Y.S. (1994). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Türkiye Araştırmaları No:10, İstanbul.
Vanneste, O. (1971). The Growth Pole Concept and The Regional Economic Policy, Collage of Europe, Brugge.
Yamanoğlu, K. B. (2009). Türkiye’de İller Arası Mali Yakınsama, Anadolu International Conference in Economics, June 17-19, 2009, Eskişehir, Turkey.
Yavan, N. ve Kara, H. (2003). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Dağılışı, Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(1): 19-42.
Yıldırım, J. (2005). Regional Policy and Economic Convergence in Turkey: a Spatial Data Analysis, 18th European Advanced Studies, Institute in Regional Science.
Yıldırım, J. ve Öcal, N. (2006). Income Inequality and Economic Convergence in Turkey, Transition Studies Review, 13(3): 559-568.