Orta Öğretim Fen Lisesi Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji Okuryazarlık Durumları

Çalışmada amaç, fen lisesi öğrencilerinin kimya dersi ile ilgili fen teknoloji okuryazarlık durumlarının belirlenmesidir. Bu amaçla fen lisesinde eğitim gören 9, 10, 11 ve 12. sınıf öğrencilerine kimya dersi ile ilgili düşünceleri metaforlar yoluyla sorulmuştur. Öğrencilerin kimya dersi ile ilgili geliştirdikleri düşünceleri, olumlu, olumsuz ve objektif bakış açıları cinsiyet ve sınıf değişkenleri açısından incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmış ve elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenerek değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda öğrencilerin % 88.5’i fen ve teknoloji okuryazarlık becerisini kullanarak düşünce geliştirebilmiş, % 11.48’i ise fen ve teknoloji okuryazarı olarak düşünce geliştirememiştir. Fen ve teknoloji okuryazarı olarak kimya dersi ile ilgili düşünce geliştirip geliştirmeme konusunda kız ve erkek öğrenciler arasında kayda değer bir farklılık olmadığı anlaşılmıştır. Sınıf değişkenine göre ise 9. sınıflar % 97.36, 10. sınıflar % 92.1, 11. sınıflar % 80.76 ve 12. sınıflar ise % 80.3 oranında düşünce geliştirmişlerdir. Bu sonuca bakıldığında sınıf seviyesine göre fen ve teknoloji okuryazarlığı düzeylerinin yükselmesi beklenen öğrencilerin bu beklentinin aksi yönünde değişim gösterdikleri görülmüştür.

The aim of the study is to determine the science and technology literacy status of science high school students related to the course of chemistry. For this purpose, 9th, 10th, 11th and 12th grade students in science high schools were asked their opinions about the chemistry course through metaphors. The opinions of the students about the chemistry course, their positive, negative and objective perspectives were examined in terms of gender and class variables. Case study, one of the qualitative research methods, was used in the study, and the obtained data were analyzed by content analysis. As a result of the study, 88.5% of the students were able to develop ideas by using science and technology literacy skills, and 11.48% could not develop ideas as science and technology literate. As a science and technology literate, it was understood that there was no significant difference between male and female students in terms of whether or not to develop an idea about the chemistry course. According to the grade variable, 9th grade students developed 97.36%, 10th grade 92.1%, 11th grade 80.76% and 12th grade 80.3%. Considering this result, it was seen that the students whose science and technology literacy levels were expected to increase according to the grade level changed in the opposite direction of this expectation.

PDF

___

Akgün, Ş. (2001). Fen Bilgisi Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık. (S: 84- 85). Çepni, S. (2005). Fen ve Teknoloji Öğretimi. (Editör: Salih Çepni)Ankara: Pegem Yayıncılık.

Bıyıklı, Ç, Başbay, M, Başbay, A. (2014). Secondary and High School Students’ Metaphors about the Concept of Science. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 413-43.

Gücüm, B. Kaptan, F. (1992). Dünden bugüne fen bilgisi programları ve öğretim. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 249-258.

Güneş, T., Dilek, N. Ş., Demir, E. S., Hoplan, M. & Çelikoğlu, M. (2010). Öğretmenlerin kavram öğretimi, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmaları üzerine nitel bir araştırma. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11(13), 936-944.

Günhan, E. (2004). Lise Düzeyi Kimya Kitaplarının Elektrokimya Kısımlarının, Fen Okuryazarlığı, Yanlış Kavramlar ve Okunabilirlik Yönünden Analizi. Yüksek Lisans Tezi.Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.

Eroğlu, S., & Bektaş, O. (2016). STEM eğitimi almış fen bilimleri öğretmenlerinin stem temelli ders etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 4(3), 43-67. [Online] www.enadonline.com DOI :10.14689/issn.2148- 2624.1.4c3s3m

Kalaycı, S. (2018). İlkokul Öğrencilerinin “Bilim” ve “Fen Bilimleri Dersi” Kavramlarına Yönelik Algılarının Metafor Yoluyla Belirlenmesi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt 5, Sayı 9, ss.1-21, DOI:10.20860/ijoses.351611

Kaptan, F. (1998). Fen Bilgisi Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.

Karakoç Alatlı, B. (2020). Öğrencilerin Fen Okuryazarlığı Performanslarının Aşamalı Doğrusal Modelleme ile İncelenmesi: PISA 2015 Türkiye ve Singapur Karşılaştırması. Eğitim ve Bilim, Cilt 45 (2020) Sayı 202 17-49, DOI: 10.15390/EB.2020.8188

Kavak, N. Tufan, Y. ve Demirelli, H. (2006). Fen-Teknoloji okur yazarlığı ve informal fen eğitimi: gazetelerin potansiyel rolü, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 17-28.

Kaya, V. (2017). Okuma Becerilerinin Fen Bilimleri Okuryazarlığına Etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 46 (215), 193-207.

Kesik, C. (2016). İlkokul Üçüncü Sınıf Öğrencilerinin Fen Okuryazarlık Düzeyleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 2016, 12(6), 1139-1159.

Keskin, H, Tezel, Ö, Acat, M. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Fen Bilimleri Dersine İlişkin Bilimsel İçerik Bilgi Seviyeleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 1 (1), 19-38.

Kıryak, Z., Candaş, B., Çalık, M. ve Zeybek, Ö. (2020). Öğrencilerin fen bilimleri dersine yönelik zihinsel imajlarının belirlenmesi: bir sınıflar arası karşılaştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 468-490.doi: 10.9779/pauefd.536358

Kocabaş, Ö. (2004). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarına Fen Teknoloji Toplum Dersinin Etkisi ve Öğretmen Adaylarının Derse Karşı Tutumları. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi . Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.

Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. Çev. Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: İthaki Yayınları.

Li, Y., Wang, K., Xiao, Y. et al. Research and trends in STEM education: a systematic review of journal publications. IJ STEM Ed 7, 11 (2020). https://doi.org/10.1186/s40594-020-00207-6

MEB, (2016). STEM Eğitim Raporu. Ankara. https://yegitek.meb.gov.tr/STEM_Egitimi_Raporu.pdf

MEB, (2018). Orta Öğretim Kimya dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara.

MEB. (2005). Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (6,7 ve 8.sınıflar) Öğretim Programı. www.ttkb.meb.gov.tr/ogretmen

Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı (2004). Fen ve teknoloji Dersi Müfredatı Taslak, İlköğretim 4. ve 5. Sınıflar, 10 Mayıs 2004, Ankara.

National Research Council, 1996. National science education standards. National Academy Press. Volume I, Washington DC.

Özdemir, Z. (2006). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bazı Biyoloji Konularındaki Alan Bilgilerinin Değerlendirilmesi.Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.

Pırasa, N., Şadoğlu, G. P., & Kuvvet, Z. (2018). 2005-2017 Yılları Arasında Türkiye’de Matematik ve Fen Bilimleri Eğitiminde Yapılan Metafor Çalışmalarının İncelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 8(4), 687- 702.

Reid-Griffin, A. (2019). Mentoring: Helping youth make a difference in STEM. Journal of Education in Science, Environment and Health (JESEH), 5(1), 1-11. DOI:10.21891/jeseh.478308

Saban, A, Ersoy, A., (2017). Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri. Ankara, Anı Yayınları.

Saraçoğlu, S, Başaran Uğur, A. (2019). Fen Bilgisi ve Sınıf Öğretmen Adaylarının Fen Bilimleri Algılarının Renkler Aracılığıyla Belirlenmesine Yönelik Sinektik Uygulaması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5 (3) , 426-446.

Soylu, H. (2004). Fen Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar: Keşif Yoluyla Öğrenme. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

Şahin, B. (2014). Metodolojil. Abdurrahman Tanrıdöğen (Edt.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (S.111-130), Ankara, Anı Yayıncılık.

Tan, M. Temiz B.K. (2003). Fen öğretiminde Bilimsel Süreç Becerilerinin Yeri ve Önemi. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, Sayı:13 S.89-101.

Timur, S., Kesgin, D., Timur, B. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Bilime, Bilim İnsanına, Fen Bilimleri Dersine ve Fen Deneylerine Yönelik Algısının İncelenmesi. Turkish Studies Educational Sciences, Volume 14 Issue 4, 2019, p. 1743-1759 DOI: 10.29228/TurkishStudies.22998.

Tomak, M. (2006). Türkiye’de Fen Eğitimi. VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi,. Ankara.

Yadigaroğlu, Y, Demircioğlu, D, Demircioğlu, D. (2017). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Kimya Bilgilerini Günlük Hayatla İlişkilendirebilme Düzeyleri. Ege Eğitim Dergisi, 18 (2), 795-812 . DOI: 10.12984/egeefd.310426.

Yavuz, S. & Akça, E. (2020). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersindeki kimya kavramlarına yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 85–115.

Yetişir, M, Batı, K, Kahyaoğlu, M, Bı rel, F. (2018). Dezavantajlı Öğrencilerin Fen Okuryazarlık Performanslarının Duyuşsal Özellikleriyle İlişkisinin İncelenmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 51 (1), 143-158. DOI: 10.30964/auebfd.405014.