Bölgesel Kümelenme Örneği Olarak Ahilik Teşkilatı

Ahilik, XIII. yüzyılda Anadolu'da ortaya çıkmış ve yüzyıllarca varlığını sürdürmüş olan kültürel, eğitsel, dini, idari, askeri ve ekonomik bir teşkilattır. Ahilik teşkilatının ekonomik anlamda mesleki birliktelikler olarak teşkilatlandığı görülmektedir. Kümelenmeler ise birbiriyle bağlantılı olan işletmeler ve kurumların, belirli yerlerde, coğrafi olarak yoğunlaşmalarıdır. Bu yoğunlaşmalar, genellikle hammaddenin yoğun, pazarın büyük veya talebin çok olduğu durumlarda oluşmaktadır. Sayılan bu özellikler, ahilik teşkilatı meslek birliklerinin şehirlerdeki oluşumlarında da rol oynamaktadır. Ahilik teşkilatının mesleki birlikler olarak teşkilatlanmış olmakla, günümüz kümelenmeleriyle benzerlik gösterdiği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, bu benzerliği araştırmak, ahilik teşkilatının bir kümelenme örneği olarak nitelenmesinin mümkün olup olmadığını teorik çerçevede tespit etmeye çalışmaktır. Bu amaçla çalışmada, nitel veri toplama yöntemlerinden yazılı doküman incelemesinden faydalanılarak veriler toplanmıştır. Kümelenme kavramı özellikleri ele alınmış, bu kapsamda daha önceki toplumlarda oluşmuş olan ve kümelenme özellikleri gösteren ahilik teşkilatı incelenmiş, benzerlikler tespit edilmiş ve aynı zamanda günümüz toplumlarının oluşturmuş olduğu kümelenmelerle karşılaştırılmıştır. Çalışma boyunca devam eden karşılaştırmalı analizler neticesinde, ahilik teşkilatının, kümelenme özelliklerini taşıdığı ve bölgesel bir kümelenme modeli olarak ele alınabileceği belirtilmiştir.

Ahi Organizations As a Regional Clustering Example

Ahi organizations (akhism), is a cultural, educational, religious, administrative, military and economic organizations that has emerged in Anatolia in the 13th century and maintained its exictence for centuries. On the economic framework it is seen that Ahi organizations has organized as professional association. Clusterings, on the other hand, are geographical concentrations of interconnected businesses and institutions. This concentrations generally consists in the conditions that the raw material is intensive, the market is large and demand is high. It is understood that these features also play a role in the formation of ahi organizations’ professional associations’ in cities. It is thought that the ahi organizations, being organized as professional associations, has similar characteristics to today’s clusterings. The aim of this study is to investigate this similarity and try to determine whether it is possible to describe the ahi organizations as a clustering example in the theoretical framework. For this purpose, the data were collected by written document analysis, which is one of the qualitative data collection methods. The features of cluster concept are discussed. In this context, the organization of Akhism, which was formed in previous societies and has cluster characteristics, was examined, similarities were determined and at the same time compared with the clusters formed by today's societies. Therefore, in this article, it is examined in the light of the comparative analysis, that Akhism is a regional cluster example.

PDF

___

Ahiler Kalkınma Ajansı. (t.y.). Yerel Ekonomik Kalkınma ve Kümelenme Rehberi. http://ahika.gov.tr/assets/ilgilidosyalar/Kumelenme-Rehberi.pdf adresinden 02.12.2016 tarihinde erişilmiştir.
Akdağ, M. (2014). Türkiye’nin iktisadi ve içtimai tarihi (2. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi.
Akdağ, R., Mete, M. ve Emhan, A. (2014). Diyarbakır tekstil ve hazır giyim sektörünün elmas modeli ile kümelenme analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 323-431.
Alcazar, J.C., Deseda, C.A., Kelchev, A. and Navarro, F. (2011). Internet based services cluster in Silicon Valley, Microeconomics of Competitiveness Final Report, Harvard Business School, Boston.
Alsaç, F. (2010). Bölgesel gelişme aracı olarak kümelenme yaklaşımı ve Türkiye için kümelenme destek modeli önerisi. Planlama Uzmanlığı Tezi, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Ankara.
Aslan, E. (2014). Ahi örgütlerinden Urfa sıra gecesine uzanan bir kültür geleneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 5-15.
Aydoğan, E. ve Delibaş, M. B. (2017). Ahilik kurumu ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52(1), 1-18.
Aziz, K. and Norhashim, M. (2008). Cluster-based policy making: Assessing performance and sustaining competitiveness. Review of Policy Research, 25(4), 349-375.
Bayram, M. (1991). Ahi Evran ve Ahi Teşkilatının kuruluşu. Konya: Damla.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2012). Türkiye seramik sektörü strateji belgesi ve eylem planı (2012-2016). Ankara: Sanayi Genel Müdürlüğü.
Bostan, İ. (2003). Osmanlı Bahriye Teşkilatı: XVII. Yüzyılda Tersane-i Amire (2. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Bostan, İ. (2015). Beylikten imparatorluğa Osmanlı denizciliği (7. Baskı). İstanbul: Kitap.
Bulut, M. (2014). Osmanlı dünyasında vakıflar ve finans. İçinde Kurtoğlu, M. (Ed.), Vakıf ve iktisat sempozyum (ss. 33-35). Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü.
Celil, F. (2011). Ahilik Tarikatının Azerbaycan’da izleri. İçinde Güleç, E., Köksal, F., Işıksalan, S.N. ve Gündüz, A. (Ed.), 1. Uluslararası ahilik kültürü ve Kırşehir sempozyumu, I (ss. 233-239). Kırşehir: SFN.
Çağatay, N. (1988). Anadolu Türklerinin ekonomik yaşamları üzerine gözlemler (Bu alanda ahiliğin etkileri). Belleten, LII(203), 485-500.
Çağatay, N. (1989). Bir Türk kurumu olan ahilik. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Çoban, M. (2018). Değerler eğitimi ve ahilik ilkeleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 87-102. doi: 10.31592/aeusbed.337602
Doğru, H. (1991). XVI. yüzyılda Sultanönü sancağında ahiler ve ahi zaviyeleri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
Eraslan, İ. H. ve Güngören, M. (2013). Endüstriyel kümelenmelerin iktisadi tarihi ve gelişim süreci. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 171-197.
Gülerman, A. ve Taştekil, S. (1993). Ahi teşkilatının Türk toplumunun sosyal ve ekonomik yapısı üzerindeki etkileri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
Güllülü, S. (1977). Sosyoloji açısından ahi birlikleri. İstanbul: Ötüken.
İmer, H. (2015). Türkiye imalat sanayiinde sektörel kümelenme ve rekabet gücü: Seçilmiş bölgeler için bir analiz. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
John, C. H. and Pouder, R. W. (2006). Technology clusters versus industry clusters: Resources, networks, and regional advantages. Growth and Change, 37(2), 141-171.
Kala, A. (2012). Debbağlıktan dericiliğe: İstanbul merkezli deri sektörünün doğuşu ve gelişimi. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür.
Kaya, D.S. (2016). Seramik sektörü. https://ekonomi.isbank.com.tr/ContentManagement/Documents/sr201607_seramiksektoru.pdf adresinden 09.12.2016 tarihinde erişilmiştir.
Kazıcı, Z. (1988). Ahilik. İçinde TDV İslam Ansiklopedisi (Cilt. 1, 540-542). https://islamansiklopedisi.org.tr/ahilik adresinden 10.11.2016 tarihinde erişilmiştir.
Köksal, M. F., Kurtoğlu, O., Karaköse, H. ve Şenödeyici, Ö. (2008). Kırşehir Müzesi’ndeki ahilik belgeleri: Ahi şecerenameleri, beratlar, vakfiyeler. Kırşehir: Kırşehir Valiliği.
Köprülü, M. F. (2015). Osmanlı İmparatorluğunun kuruluşu. İstanbul: Alfa.
Kunt, İ. V. (2010). Kobi’lerin rekabetçi avantaj sağlamalarında kümelenme stratejisinin rolü ve bir uygulama.Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Küçükdağ, Y. (2016). Ahilik (Osmanlı dönemi). İçinde Ahilik Ansiklopedisi (2. Baskı, Cilt I, 223- 227). Ankara: CTA.
Mercan, B., Halıcı, N. S. ve Baltacı, N. (2004, Kasım). Küresel ve bölgesel rekabet avantajı sağlayıcısı olarak sanayi odaklarının (clusters) oluşumu ve gelişimi. 3. Ulusal Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kongresi’nde sunulan bildiri, Eskişehir.
Morosini, P. (2004). Industrial clusters, knowledge integration and performance. World Development, 32(2), 305-326.
Mueller, R.A.E. and Sumner, D. A. (2005, July). Clusters of grapes and wine. Annual Meeting of the American Agricultural Economics Association, Providence. http://www.unikiel.de/Agraroekonomie/Abteilungen/II/PDFs/wineclustersaaea.pdf adresinden 13.12.2016 tarihinde erişilmiştir.
Nurdan, S. (2012). Osmanlının son döneminde Ankara tiftik keçisinin yok oluşuna karşı Beypazarı’nda yapılan bazı mücadeleler. İçinde Kurt, Y. ve Ünlü, E. (Ed.), Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu Bildiriler (ss. 749-759). Ankara: A.Ü. DTCF.
Odabaşı, Z. (2008). Bir ahi dostu: Franz Taeschner hayatı ve eserleri. Ankara: A.E.Ü. Ahilik Kültürünü Araştırma Merkezi.
Oral, M. (2014). Kümelenme yaklaşımının firma performansına etkisi: Ankara OSTİM örneği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ortaylı, İ. (2010). Türkiye teşkilat ve idare tarihi. Ankara: Cedit Neşriyat.
OSTİM Savunma ve Havacılık Kümelenmesi. Küme hakkında. http://www.ostimsavunma.org/tr/content/kume-hakkinda/281 adresinden 10.12.2016 tarihinde erişilmiştir.
Özdemir, R. (2012). Ankara’da sof ve şal üretimi (1770-1850). İçinde Kurt, Y. ve Ünlü, E. (Ed.), Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu Bildiriler (ss. 729-735). Ankara: A.Ü. DTCF.
Porter, M. E. (1990a). The competitive advantage of nations. Harvard Business Review, 73-91.
Porter, M. E. (1990b). The competitive advantage of nations. London: The Macmillan.
Porter, M. E. (1998a, September). The Adam Smith address: Location, clusters, and the “new” microeconomics of competition. 39th Annual Meeting of National Association for Business Economics, New Orleans.
Porter, M. E. (1998b). Clusters and the new economics of competition. Harvard Business Review, 77- 90.
Porter, M. E. (2000). Location, competition, and economic development: Local clusters in a global economy. Economic Development Quarterly, 14(1), 15-34.
Rosenfeld, S. A. (2003). Expanding opportunities: Cluster strategies that reach more people and more places. 1. European Planning Studies, 11(4), 359-377.
Savunma Sanayi Müsteşarlığı. (2012). Savunma Sanayi Gündemi Dergisi, 2(19). Ankara: Art.
Soykut, R. H. (1980). İnsanlık bilimi ahilik. Ankara: Halk Bankası.
Şeker, M. (2001). İbn Batuta’ya göre Anadolu’nun sosyal-kültürel ve iktisadi hayatı ile ahilik. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
Şenyurt, A. (2014). Osmanlı tersanelerinin gelişiminde Ahi Evren’in ahi kümelenme modeli. Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi, 5, 181-198.
Şimşek, M. (2002). Ahilik: TKY ve tarihteki bir uygulaması. İstanbul: Hayat.
Taş, H. (2014). Ankara’nın bütüncül tarihine katkı: XVII. yüzyılda Ankara (2. Baskı). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı. (t.y.). Yerel Paydaşlar İçin Kümelenme Kılavuzu. http://www.smenetworking.gov.tr/userfiles/pdf/belgeler/ekonomiBakanligi/1_yerel_paydaslar. pdf adresinden 04.12.2016 tarihinde erişilmiştir.
Turan, K. (1996). Ahilikten günümüze mesleki ve teknik eğitimin tarihi gelişimi. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı.
Yıldız, S. ve Alp, S. (2014). Bir kümelenme örneği olarak Kars kaşar peyniri endüstri kümesi. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 249-272.
Yılmaz, C. (2015). Onuncu kalkınma planı (2014-2018) seramik çalışma grubu raporu. Ankara: Kalkınma Bakanlığı.