TOPLUMSAL BARIŞIN KUR'ÂNÎ TEMELLERİ

İnsan, bu dünyaya tek başına gelen, fakat diğer insanlarla birlikte yaşayan sosyal bir varlıktır. Toplum içerisinde birlikte yaşayan insanların farklı inanç, iş ve görevleri olduğu gibi, farklı ırk, renk, dil, cinsiyet ve kabilelere sahiptirler. Farklı inanç, ahlak ve davranışlara sahip insanların aynı toplumda yaşaması, tarihi insanlık tarihiyle yaşıt toplumsal bir olgudur. Farklı özelliklere sahip insanların yaşadığı toplumda, bir arada yaşamanın getirdiği bir takım vazifeler ve sorumluluklar bulunmaktadır. Farklı inanç, ahlak ve davranışlara sahip insanların aynı toplumda huzur ve barış içerisinde yaşaması, güvene dayalı bir toplum oluşturulması için birtakım ilkelerin temelde kabul edilmesi gerekmektedir. İslam dininin temel metni olan Kur'ân'da teârüf kavramı ekseninde, toplumsal barışın temel ilkeleri olarak can ve mal güvenliği, inanç özgürlüğü, adalet ve eşitlik, aile mahremiyeti, ırkların ve lisanların farklılığı gibi birçok hususa temas edilmektedir. Bu çalışmada teârüf ve inanç özgürlüğü noktasında âyetleri ve hadisleri inceleyeceğiz. Bu anlamda konumuz açısından merkezi öneme sahip olan "Dinde zorlama yoktur..." (Bakara, 2/256) ve "Ey İnsanlar Sizleri bir erkek ve bir dişiden yarattık ve 'tanışasınız' diye sizleri milletlere ve kabilelere ayırdık." (Hucurât, 49/13) şeklindeki iki âyeti ele alacağız.

THE QURANIC FOUNDATIONS OF SOCIAL PEACE

The human is a social being comes into this world alone, but lives together with other human beings. These beings belong to various race, colour, language, gender and tribes, as well as they have various beliefs, careers and duties. The fact that the human beings having different beliefs, morals and behaviours live in the same society is a fact existed as earlier as the humanity. There are some duties and responsibilities which result from living in a society where people with different properties live together. Some principals should be accepted as basics in order to live together in the same society in peace and quietness and to build a society based on confidence. The holy Quran, the basic sacred text of Islam, deals with the main principals of social peace, like safety of lives and properties, freedom of belief, justice and equality, family privacy and the difference of races and languages on the concept of "tearuf". I will examine the verses and traditions on "tearuf" and freedom of belief during this study. In this context, I will focus on two verses of the Quran, which they have a central importance about this subject: "There shall be no compulsion in the religion..." (Bakarah, 2/256); "O mankind, indeed We have created you from male and female and made you peoples and tribes that you may know one another." (Hujurah, 49/13).

PDF

___

Ahmed b. Hanbel. (1413/1992). Müsned, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Âlûsî, M. (ts.). Rûhu'l-Me'ânî fî Tefsîri'l-Kur'âni'l-Azîm ve's-Seb'il-Mesânî, Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî,
Ammara, M. (1991). İslâm Devleti, Çev. Ahmet Karababa-Salih Barlak, İstanbul: Endülüs Yayınları.
Aron, R. (1986). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, Çev. Alemdar Korkmaz, Ankara: Kültür Yayınları.
Atalay, O. (2009). "İslâm Düşüncesinde Birlikte Yaşamanın Dinî Temelleri", İslam Medeniyetinde Bir Arada Yaşama Tecrübesi, 2008 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu, (ss.70-97) Ankara: DİB Yayınları.
Atalay, O. (2015). İslam Toplum I (Çoğulculuk ve Özgürlük), İstanbul: İşaret Yayınları.
Bardakoğlu, A. (2010). XXI. Yüzyıl Türkiye'sinde Din ve Diyanet, Der. Ömer Menekşe, Ankara: DİB Yayınları.
Berger, L. P. (1993). Dinin Sosyal Gerçekliği, çev. Ali Coşkun, İstanbul: İnsan Yayınları.
Buhârî, M. İ. (1981). Câmiu's-Sahîh, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Çağrıcı M. (2006). İslâm Düşüncesinde Ahlâk, İstanbul: Dem Yayınları.
Çağrıcı, M. (2009). "İslam Medeniyetinde Kuşatıcı ve Kucaklayıcı Örnekler", İslam Medeniyetinde Bir Arada Yaşama Tecrübesi, 2008 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu, (ss. 48-51) Ankara: DİB Yayınları.
Çetiner, B. (2007), "Hz. Muhammed (sa)'in Mesajının Evrenselliği Bağlamında Dinler Arası Diyalog", Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu, Yay. Haz. Mahfuz Söylemez, Ankara: İslamî İlimler Dergisi Yayınları.
Davudoğlu, A. (1996). "İslam Düşünce Geleneğinin Temelleri, Oluşum Süreci ev Yeniden Yorumlanması", Dîvân Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi, (ss.1- 44) ISSN: 1300-9648, Yıl 1, Sayı 1. İstanbul: Bilim Sanat Vakfı Yayınları.
Duman, M. Z. (1996). Nüzulünden Günümüze Kur'ân ve Müslümanlar, Ankara: Fecr Yayınları.
Ebû Dâvûd, S. (ts). Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Elmalı, A. (1997). "Kur'ân-ı Kerîm'de Adâlet (ADL) Kavramı", Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. III. Şanlıurfa
Eroğlu, A. (2002). Kur'ân Tarihi ve Kur'ân İlimleri Üzerine, Erzurum: EKEV Yayınları. Fayda, M. (1993). "Cahiliyye" DİA, İstanbul: TDV Yayınları.
Hamidullah, M. (1389/1969). Mecmuâtu'l-Vesâiki's-Siyâsiyye, Beyrut: Dâru'l-İrşâd.
Hamidullah, M. (1980). İslâm Peygamberi. çev. Tuğ S. İstanbul: İrfan Yayınevi.
Hamidullah, M. (1981). İslâm Müesseselerine Giriş, çev. Sırma, İ. S. İstanbul: Düşünce Yayınları.
Heyet, (1986). Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, İstanbul: Çağ Yayınları.
Hodgson, M. G. S. (1993). İslâm'ın Serüveni, İstanbul: İz Yayınları.
İbn-i Arabi, E. (1387/1967). Ahkâmu'l-Kur'ân, (Th. Ali Muhammed), Halep:
İbn-i Cinnî, O. (1406/1982). el-Muhteseb fî Tebyîni Vücûhi Şevâzi'l-Kıraât, (Th. Nasıf A. N.-İsmail A.) İstanbul: Dâr'u Sezgin.
İbn-i Hişâm, M. (1396/1971). Siretü'n-Nebeviyye, Beyrut: Dâru't-Turâsi'l-Arabiyye.
İbn-i Kesîr, E. F. (1388/1961). Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm, Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'lArabî.
İbn-i Manzûr, C. M. (1388/1968). Lisânu'l-Arab, Beyrut: Dâru Sâdr.
İsfehani, R. (1986). el-Müfredât fî Ğaribi'l-Kur'ân, İstanbul: Kahraman Yayınları.
İzzeti, E. F. (1989). İslâm'ın Yayılış Tarihine Giriş, çev. Koytak, C. İstanbul: İnsan Yayınları.
Karagöz, İ. (2009). "Birlikte Yaşamanın Hukuki Arka Planı", İslam Medeniyetinde Bir Arada Yaşama Tecrübesi, 2008 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu, (ss. 33-45). Ankara: DİB Yayınları.
Karasakal, Ş. (2010). "Kur'ân'a Göre Güven Ahlakı (Müsâleme)" Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2008/14, (ss. 182-226). Van: Baranoğlu Matbaa.
Kasımî, M. (1376/1957). Tefsîru'l-Kâsımî, (Mehâsinu't-Te'vîl), Şam: Dâru İhyâi'lKütübi'l-Arabiyye.
Keskioğlu, O. (1993). Nüzulünden İtibaren Kur'ân-ı Kerim Bilgileri(Ulûm-ı Kur'ân), Ankara: TDV Yayınları.
Kırca, C. (1996). Kur'ân ve Bilim, İstanbul: Marifet Yayınları.
Kırca, C. (1998). "Kur'ân'ı Anlamada Dil Problemi", Kur'an Mesajı İlmi Araştırmalar Dergisi, İstanbul:
Kırca, C. (2000). "Kur'ân ve Tabiî Bilimler", Kur'ân ve Tefsir Araştırmaları I, İSAV. İstanbul: Ensar Neşriyat.
Kurtubî, M. A. (1408/1988). el-Câmiu li Ahkâmi'l-Kur'ân, Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l- İlmiyye.
Le Bon, G. (1339). Cihan Muvazenesinin Bozulması, Osmanlıca çev.: Reşat A.-Ata G. İstanbul: Kanaat Matbaası.
Masdûsi, A. (1981). Yaşayan Dünya Dinleri, çev. Sadık M., İstanbul: Kalem Yayınları.
Merağî, M. (1373/1953). Tefsîru'l-Merâğî, Mısır: Şirketu Mektebeti Mustafa el-Bâbî. Müslim, H. K. (1981), Sahih, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Nietzsche, F. (ts). Zerdüşt Böyle Dedi, çev. Irmak S. İstanbul: İkbal Kitabevi.
Önkal A. (1993) "Civar " DİA, İstanbul: TDV. Yayınları
Özler, M. (1997). İslâm Düşüncesinde İnsan Hürriyeti, İstanbul: Nun Yayınları.
Râzî, F. (ts). et-Tefsîru'l-Kebîr, Mısır:
Sandıkçı, K. (2009). "Peygamber'imiz Hz Muhammed'in Kuşatıcı Mesajı", İslam Medeniyetinde Bir Arada Yaşama Tecrübesi, 2008 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu. (ss.24-31). Ankara: DİB. Yayınları.
Selçuk, S. (1999). Demokrasiye Doğru, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Serinsu, A. N. (1996). Kur'ân Nedir? İstanbul: Şule Yayınları.
Sibâî, M. (1408/1988) Hazâ Huve'l-İslâm, Beyrut: Kütübü'l-İslâmiyye.
Şimşek, M. S. (1995). Günümüz Tefsir Problemleri, Konya: Esra Yayınları.
Tabatabai, M. H. (1393/1973). el-Mizan fi Tefsiri'l Kur'ân, Tahran:
Tantavi, C. (ts). el-Cevâhir fî Tefsîri'l-Kur'âni'l-Kerîm, Mısır:
Taplamacıoğlu, M. (1983). Din Sosyolojisi, Ankara: AÜİF. Yayınları.
Tirmizî, M. (1981). Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Toynbee, A. (1988). Medeniyet Yargılanıyor, çev. Uyan U. İstanbul: İşaret Yayınları.
Vahidi, A. A. (1411/1991). Esbâbü-Nüzûli'l-Kur'ân, Beyrut: Dâru'l-Kutubul-İlmiyye.
Wensinck, A. J.(1988). Mu'cemu'l-Müfehres li elfâzı'l-hadîs en-Nebevî, İstanbul:
Yazır, E. M. H. (ts). Hak Dîni Kuran Dili, ysz: Eser Neşriyat.
Yıldırım, S. (1987). Kur'ân'da Ulûhiyet, İstanbul: Kayıhan Yayınları.
Zemâhşerî, C. (ts). el-Keşşâf 'an Hakâiki't-Tenzîl ve 'Uyûni'l-Ekâvîl fî Vucûhi't-Te'vîl, Beyrut:
Zeyd, M. (1408/1987). en-Nesh fi'l-Kur'âni'l- Kerim, Mansûre: Dâru'l-Vefâ,
Zuhayli, V.( 1401/1981). Asâru'l-Harb fi'l-Fıkhil İslâmî, Dımeşk: Dâru'l-Fikr.