8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN DEMOKRASİ KAVRAMINA İLİŞKİN BİLİŞSEL YAPILARI

Demokrasi ile ilişkili kavramların bilinmesi ve bu kavramların günlük yaşam ile ilişkilendirilmesi demokrasi eğitimi için önemlidir. Dolayısıyla öğrencilerin demokrasi kavramına ilişkin var olan bilişsel yapılarını ortaya çıkarmak demokrasi eğitimi için bir başlangıç noktası olacaktır. Bu çalışmanın amacı da 8. sınıf öğrencilerinin kelime ilişkilendirme testi ile demokrasi kavramına ilişkin bilişsel yapılarını tespit etmektir. Bu amaca ulaşmak için 2014-2015 eğitim-öğretim bahar döneminde Türkiye'nin her coğrafi bölgesinden seçilmiş ikişer ilde öğrenim gören 420 8. sınıf öğrencisine demokrasi anahtar kavramı ile ilgili bir kelime ilişkilendirme testi uygulanmıştır. Öğrencilerin demokrasi anahtar kavramına verdikleri cevaplar doğrultusunda kavram ağları oluşturulmuş ve öğrencilerin bilişsel yapıları ortaya çıkarılmıştır. Araştırmanın sonucunda öğrencilerin zihinlerinde demokrasi kavramıyla ilişkili hiyerarşik bir yapının olduğu ve demokrasiyi daha çok insan hakları, devlet yönetimi, hukuk ve devletle ilişkilendirdikleri tespit edilmiştir. Öğrenciler değer, Atatürk ve ilkeleri ve vatandaşlık kategorileriyle ise demokrasiyi daha az ilişkilendirmişlerdir. Bu araştırmanın önemli sonuçlarından birisi de demokrasi kavramının öğrencilerin bilişsel yapılarındaki durumunun bölgelere ve illere göre farklılaşmasıdır. Araştırmaya katılan 420 öğrenciden sadece 200'ünün demokrasi ile ilgili bilimsel bilgi içeren bir cümle kurabilmesi demokrasi kavramının öğrencilerin bilişsel yapılarında yüzeysel bir yer işgal ettiğini de göstermektedir.

THE COGNİTİVE SCHEMA OF 8TH GRADE STUDENTS ABOUT DEMOCRACY

Knowing the concepts associated with democracy and the association of these concepts with daily life is important for the democracy education. Therefore, revealing the existing cognitive structures of the students about the concept of democracy will be a good starting point for democracy education. The purpose of this study is determining cognitive structure of 8th grade students about the concept of democracy using a word association test. In order to achieve this goal, the word association test, which was associated with democracy key concept, has been applied to 420 8th grade students, who were attending the school in the cities selected from each geographic region of Turkey, during spring semester of 2014-2015 academic years. Concept networks have been created and students' cognitive structures were revealed according to the answers that students gave to democracy key concept. As a result of the research, it has been found that students have a hierarchical structure in their minds about the concept of democracy and they associate democracy mostly with human rights, government, law, and state. Students associate democracy less with the following categories; values, Ataturk and his principles and citizenship. One of the significant outcomes of this research is that the status of the concept of democracy in students' cognitive structure differentiates according to geographical region and city. In addition, only 200 of 420 students who participated in the research were able to form sentence about democracy, containing scientific information, which shows that the concept of democracy occupy a shallow place on students' cognitive structure.

PDF

___

Açıkgöz, K. (1988). Katılmanın Kuramsal Temelleri ve Katılma Araştırmaları, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 20 (1-2), 21-28.
Ateş, T. (1994). Demokrasi, Kavram- Tarihi Süreç-İlkeler, Ankara: Ümit Yayıncılık. Bahar, M. (2003). Biyoloji Eğitiminde Kavram Yanılgıları ve Kavram Değişim Stratejileri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice, 3 (1), 27-64.
Bahar, M. ve Kılıç, F. (Haziran, 2001). Kelime İletişim Testi Yöntemi ile Atatürk İlkeleri Arasındaki Kavramsal Bağların Araştırılması, IX. Eğitim Bilimleri Kongresi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
Barth, J. L. ve Demirtaş, A. (1997). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi Kaynak Üniteler, Ankara: YÖK/Dünya Bankası.
Beetham, D. & Boyle, K. (2005). Demokrasinin Temelleri, Aslıhan Zeynep Kopuzlu (Çev). Ankara: Adres Yayınları.
Bakır, K. (2011). Demokratik Eğitim-John Dewey'in Eğitim Felsefesi Üzerine, Ankara: Pegem Akademi.
Bozkurt, V. (2011). Değişen Dünyada Sosyoloji, Bursa: Ekin Yayınevi. Büyükkaragöz, S. Ve Kesici, Ş. (1996). Öğretmenlerin Hoşgörü ve Demokratik Tutumları, Eğitim Yönetimi, 3, 353-365.
Büyükkasap, E., Düzgün, B., Ertuğrul, E. ve Samancı, O. (1998). Bilgisayar Destekli Fen Öğretiminin Kavram Yanılgıları Üzerine Etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 6, 59-66.
Çukurçayır, M. A. (2006). Siyasal Katılma ve Yerel Demokrasi Küreselleşme Sürecinde Yurttaş, Yönetim, Siyaset, Konya: Çizgi Kitabevi.
Demirtaş, H. (2008). İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi, Eğitişim Dergisi, 20, 1-10. Deveci, H., Köse-Çengelci, T. ve Bayır-Gürdoğan, Ö. (2014) Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapıları: Kelime İlişkilendirme Testi Uygulaması, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (16), 101-124.
Dewey, J. (2010). Günümüz Dünyasında Demokrasi ve Eğitim, Hüseyin Çalışkan (Çev.), Günümüzde Eğitim, (Çeviri Editörleri: Bahri Ata ve Talip Öztürk), Ankara: Pegem Akademi. Doğan, İ. (2004). Toplum ve Eğitim Sorunları Üzerinde Felsefi ve Sosyolojik Tahliller, Ankara Pegem A Yayıncılık.
Doğanay, A. (2005). Sosyal Bilgiler Öğretimi, C. Öztürk ve D. Dilek ((Ed.), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Doğanay, A. (2005). Öğretimde Kavram ve Genellemelerin Geliştirilmesi, C. Öztürk ve D. Dilek (Ed.), Hayat ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Ercan, F., Taşdere, A. ve Ercan N. (2010). Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Bilişsel Yapının ve Kavramsal Değişimin Gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi (TÜFED), 7 (2), 136-154.
Erkal, M. E., Baloğlu, B. ve Baloğlu, F.(1997). Ansiklopedik Sosyoloji Sözlüğü, İstanbul: Der Yayınları.
Glaeser, E. L., Ponzetto, G. A. M. & Shleifer, A. (2007). Why does democracy need education, J Econ Growth, 12, 77-99.
Gömleksiz, M. N. ve Çetintaş, S. (2011). Öğretmen Adaylarının Demokratik Tutumları, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 1-14.
Gürbüz, G. (2006). İlköğretim 7. ve 8. Sınıflarda Vatandaşlık Bilgisi Dersinde Demokrasi Eğitimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Gülmez, M. (1994). İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi, Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
Işıklı, M., Taşdere, A. ve Göz, N. L. (2011). Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Öğretmen Adaylarının Atatürk İlkelerine Yönelik Bilişsel Yapılarının İncelenmesi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 50-72.
İçli, G. (2011). Sosyolojiye Giriş, Ankara: Anı Yayıncılık.
Kaldırım, E. (2005).İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Demokrasi Algıları, GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (3), 143-162.
Karahan, M. (2009). Tarih Derslerinde Demokrasi İle İlgili Kavramların Anlaşılma Düzeyi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınları.
Karatekin, K., Merey, Z. ve Kuş, Z. (2013). Öğretmen Adayları ve Öğretmenlerin Demokratik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 21 (2), 561-574. Köseoğlu, F. ve Bayır, E. (2011).
Kelime İlişkilendirme Test Yöntemiyle Kimya Öğretmen Adaylarının Gravimetrik Analize İlişkin Bilişsel Yapılarının İncelenmesi, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,1 (1), 107-125.
Kuş, Z. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kurt, T. (2007). Öğretmenlerin Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatanseverlik Algılarının Nitel Olarak İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Mackay, J. L. (1940). The Teaching of Democracy, Journal of Educational Sociology, 14 (3), 139-150.
Marshall, G. (2009). Sosyoloji Sözlüğü, Osman Akınhay ve Derya Kömürcü (Çevirenler), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Miser, R. (1991). Demokrasi Eğitimi ya da Eğitim İçin Demokrasi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24, s. 50-53.
Okutan, M. (2010). Türk Eğitim Sisteminde Demokrasi Eğitimi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (1), 938-946.
Özdemir, G. (2013). Farklılıkların Kesiştiği Coğrafyalar İçin Bir Öneri: Radikal Demokrasi, Yönetim ve Ekonomi, 20 (1), 73-93.
Özüerman, T. (1998). Türkiye'nin Batılılaşma ve Demokratikleşme Açmazı, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
Platten, L. (1995).Talking geography: an investigation into young children's understanding of geographical terms part-2. International Journal of Early Years Education, 3(3), 69-84.
Polat, G. (2013). 9. Sınıf Öğrencilerinin Çevreye İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Test Tekniği ile Tespiti, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED) 7 (1), 97-120.
Sadık, F. ve Sarı, M. (2012). Çocuk ve Demokrasi: İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algılarının Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi, Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1 (1), 48-62.
Schmitter, P. C. & Karl, T.L. (1995). Demokrasi Nedir.....Ne Değildir, Levent Gönenç (Çev.), Demokrasinin Küresel Yükselişi, Derleyenler: Larry Diamond ve Marc Plattner, Ankara: Yetkin Yayınları. Senemoğlu, N. (2009), Gelisim Öğrenme ve Öğretim (Kuramdan Uygulamaya), 15. baskı, Ankara: Pegem Akademi.
Soydaş, S. (2010). Öğrencilerin Hayat Bilgisi Dersinde Edindikleri Demokrasi ve Demokratik Yaşamla İlgili Kavramlara İlişkin Oluşturdukları Metaforların Hermeneutic Yaklaşımla İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Şirin, H. (2009). Okul ve Özellikleri, (Editör: Servet Özdemir), Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Tezcan, M. (1999). Eğitim Sosyolojisi, Ankara.
Tolan, B. (1978). Toplum Bilimlerine Giriş, Ankara: Kalite Matbaası. Toper, T. (2007). İlköğretim İkinci Kademede Demokrasi Eğitimi: İkinci Kademe Öğretmenlerinin Demokratik Tutum ve Davranışları Sergileme Düzeyleri (Kars İli Örneği), Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
Uçak, N. Ö. ve Güzeldere, Ş. O. (2006). Bilişsel Yapının ve İşlemlerin Bilgi Arama Davranışı Üzerine Etkisi, Türk Kütüphaneciliği, 20 (1), 7-28.
Üste, B. (2007). İnsan Hakları Eğitimi ve İlköğretimdeki Önemi, Ege Akademik Bakış, 7 (1), 295-310.
Yeşil, R. (2004). İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitiminde Yöntem, GÜ Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 35-41.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
URL 1. http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72, Erişim Tarihi: 09.02.2015