Trabzon Ayasofya Camii'nin Mülkiyet Hakkı Üzerine Bir İnceleme

Mülkiyeti mazbut Fatih Sultan Mehmet Vakfına yönetim ve temsili 5737 sayılı Vakıflar Kanunuile Vakıflar Genel Müdürlüğüne (VGM) ait Trabzon Merkez Fatih Mahallesinde çeşmesi olanbahçeli kargir cami vasıflı, 6.951,75 m2 miktarlı vakıf taşınmaz, vakıf taşınmaz mallar kütük- lerinde mazbut hayrat olarak tescillidir. Bu vakıf taşınmaz aynı zamanda 2863 sayılı Kültür veTabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı olaraktescilli olup 1.derece arkeolojik sit alanında bulunmaktadır. Taşınmazı VII. Osmanlı Padişahı Fa- tih Sultan Mehmetin Trabzonu 1461 yılında fethetmesi ile kendi kurduğu vakfına alarak camiyedönüştürüp vakfettiği bilinmektedir. Uzun süre VGM rızası dışında müze olarak kullanılan butaşınmazın vakıf hukukuna uygun olarak tekrar cami vasfında kullanımı tartışılmıştır. Bu çalışmakapsamında Cumhuriyetten sonra taşınmazın mülkiyet hakkı kavramı çerçevesindeki hukukîdurumu ülkemizin de tanıdığı uluslararası beyanname, sözleşme ve protokoller ile Anayasa,Medeni Kanun, Vakıflar Kanunu, Kadastro Kanunu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanu- nu ve Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun çerçevesinde irdelenerek, taşınmazın konu olduğuidarî kararlar ve yargı kararları da özetlenerek taşınmaz özelinde değerlendirmeler yapılacaktır.

An Investigation on Property Right of the Trabzon Ayasofya Mosque

Ayasofya Mosque as the property of The Foundation of Fatih Sultan Mehmet is administeredand represented by General Directorate of Foundations (VGM) in Turkey, according to theFoundations Law numbered 5737. It is 6.951,75 m2 at Fatih District in Trabzon and registered asmazbut waqf on title deed masonry mosque garden with fountain . In addition, it is registeredon title deed cultural and natural property to be protected and is in first-degree archaeologicalprotected area according to Protection of Cultural and Natural Heritages Law numbered 2863.It is known that VIIth Ottoman Sultan, Fatih Sultan Mehmet conquered Trabzon in 1461. Afterthe conquest, Fatih Sultan Mehmet converted Ayasofya into a mosque by including its ownfoundation. In a long time Ayasofya was used as a museum without permission of GeneralDirectorate of Foundations and usage of Ayasofya as a mosque has been discussed instead ofa museum because of its status in accordance with the law of foundations. In this study, afterestablishment of Turkish Republic legal status of Ayasofya Mosque in terms of the concept ofproperty rights will be investigated by examining the Universal Declaration of Human Rights,European Convention on Human Rights, The Constitution, Civil Law, Foundations Law, CadastreLaw, Protection of Cultural and Natural Heritages Law, Letting Law. Administrative decisionsand adjudications will be summarized.

PDF

___

Bruce, W John (1998). TenureBrief, Review of TenureTerminology, Land Tenure Center, An Institute for Researchand Education on Social Structure, Rural Institutions, Resource Use, and Development, Madi- son:University of Wisconsin. Dale, Peter, McLaughlin, John, 1999. Land Administration Systems. Oxford University Press, Oxford, 169pp., ISBN 0-19-823390-6. Gülsoy, Ufuk (Yay.Haz. Vahdettin ENGİN vd.) Bir Medeniyetin İzdüşümü Vakıflar (2012), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul. Muhammed, İbn Manzur, Ebul-Fadl (1933). Lisanül-Arab, Beyrut, trs. III, 969; Firuzâbâdî, Mecdüddin Muhammed b. Yakûb, Kâmusul-Muhît, Mısır, III, 199. Öztürk, Temel (2008). Tarihte Vakıf Anlayışı, 2008 Vakıf Medeniyeti Su Yılı Etkinlikleri (Panel), Trabzon: Prof. Dr. Osman Turan Kültür Merkezi. Resmi Gazete, Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun (9013), 27.05.1955. Resmi Gazete, Kadastro Kanunu (19512), 09.07.1987. Resmi Gazete, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (18113), 23.07.1983. Resmi Gazete, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (17863 mükerrer), 09.11.1982. Resmi Gazete, Türk Medeni Kanunu (24607), 08.12.2001. Resmi Gazete, Vakıflar Kanunu (26800), 27.02.2008. Resmi Gazete, Türk Borçlar Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun (27836), 04.02.2011. URL1. Universal Declaration of Human Rights, All Human Rights for All, Fiftieth Anniversary of the Uni- versal Declaration of Human Rights (1948-1998), http://www.un.org.(30.01.2012) URL2, Convention forthe Protection of Human Rightsand Fundamental Freedoms, Council of Europe, Registry of the European Court of Human Rights, Rome, 33. Sayfa. http://www.echr.coe.int/NR/rdonly- res/D5CC24A7-DC13-4318-B457-5C9014916D7A/0/CONVENTION_ENG_WEB.pdf(30.01.2012). URL-3. http://www.vgm.gov.tr/sayfa.aspx?Id=3 (07.06.2013)