R.1284/M.1868-1869 Tarihli Muhasebe-i Evkâf-ı Hümayun Defteri'ne göre Mamuratülaziz Vakıfları

Bu çalışmada, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan Rumî Mart-Şubat 1284/Miladî 1868Mart-Şubat 1869 tarihli Muhaseb-i Evkâf-ı Hümayun Defterinde yer alan Mamuratülaziz Eya- letine bağlı Harput, Malatya, Hısn-ı Mansûr (Adıyaman) ve çevresindeki vakıflar incelenmiş- tir. Mamuratülaziz Eyaleti sınırları içerisinde bulunan vakıflar, bunların türleri, sayıları, menkûl,gayr-ı menkûl malları, gelir ve giderleri, vakıflarda çalışan görevliler vb. hakkında bilgi verilmiş- tir. Araştırmamızın temel amacı bölgedeki vakıfların zaman içerisinde geçirmiş oldukları sosyalve iktisadi değişimlerin ortaya çıkarılmasıdır. Genel olarak Osmanlı hâkimiyetinin bölgede tesisedildiği 16. yüzyıl vakıf bilgileri ile 184/1868-69 tarihli Muhasebe-i Evkâf-ı Hümayun Defterin- den elde edilen veriler kullanılarak değerlendirmeler yapılmıştır.

The Mamuratülaziz Waqfs, According to the Accounting Register of the Imperial Awqaf of 1868-1869

This study examines the waqfs of the Mamuratülaziz province, covering Harput, Malatya, andHısn-ı Mansûr (Adıyaman) according to the accounting register of the Imperial Awqaf, datingMarch/February 1869-1869. The register provides information on waqfs within the boundariesof Mamuratülaziz province, their types, numbers, properties, income and expenses and theirpersonnel. The main principal of this research is to depict the social and economic changethese waqfs went through over time. The analysis is based on the comparison of 16th centuryinformation on the waqfs, when the ottomans established their authority in the region and thedata from the accounting register of the imperial Awqaf of 1868-1869.

PDF

___

Akgündüz, Ahmet (1996). İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, İstanbul:OSAV Yay. Aksın, Ahmet (1999). 19. Yüzyılda Harput, Elazığ: Ceren Ofset. Ardıçoğu, Nurettin (1939). Harput Artuklularına Ait Kitabeler, Türkiyat Mecmuası,1939/VI, 40-49. Arık, M. Oluş (1964). Malatya Ulu Caminin Aslî Planı ve Tarihi Hakkında, Vakıflar Dergisi 1964/VII, 141- 148. Arslan, Ramazan (2009). XIX. Yüzyılda Hısnımansûr, Behisni, Gerger ve Kâhtanın Sosyal ve İktisadî Duru- mu, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sivas. Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın No: 42, İstanbul, 2000. Bizbirlik, Alpay (2002). 16. Yüzyıl Ortalarında Diyarbakır Beylerbeyliğinde Vakıflar, Ankara: TTK Yay. Demir, Mehmet Latif (2007). Ortaçağdan Günümüze Eğil ve Hanideki Mimari Eserler, Yüzüncü Yıl Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van. Devellioğlu, Ferit (1998). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Ak Yay. Göğebakan, Göknur (2002). XVI. Yüzyılda Malatya Kazası, Malatya: Malatya Belediyesi Kültür Yay. Göğebakan, Göknur (1999). XVI. Yüzyılda Malatya Kazasında Vakıflar ve Vakıf Görevlileri, OTAM, 1999/10, 59-86. Gülsoy, Ersin ve Mehmet Taşdemir M.(2007). Vakıf ve Mülk Defteri (1530 Tarihli Malatya, Behisni, Ger- ger, Kahta, Hısn-ı Mansûr, Divriği ve Darende Kazâları), Ankara: TTK Yay. Gündoğdu, Hamza (1986). Dulkadiroğlu Beyliği Mimarisi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. Güner, Bülent ve M. Dursun Çitçi (2003). Çemişgezek Kasabasının Kuruluşu, Gelişmesi ve Fonksiyonları, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2003/13-1, 21-48. Kılıç, Orhan (1999). Yurtluk-Ocaklık ve Hükümet Sancaklar Üzerine Bazı Tespitler, OTAM 1999/10, 119- 137. Kılıç, Orhan (2001). Ocaklık Sancakların Osmanlı Hukukunda ve İdarî Tatbikattaki Yeri Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2001/11-1, 257-274. Öz, Mehmet (1991). Tahrir Defterlerinin Osmanlı Tarihi Araştırmalarında Kullanılması Hakkında Bazı Düşünceler Vakıflar Dergisi 1991/XXII, 429-440. Oymak, İskender (2009). Elazığ Merkez ve Çevresinde Ziyaret Yerleri İle İlgili İnanç ve Uygulamalar, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2009/14-2, 29-61. Öztürk, Mustafa (1987), Harput ve Yöresi Vakfiyeleri, Fırat Havzası Yazma Eserler Sempozyumu Elazığ 5-6 Mayıs 1986, Elazığ-1987, s.237-243. Pakalın, Mehmet Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I, İstanbul, MEB Yay. Sözen, Metin (1971). Çemişkezekte Türk Eserleri ve Yelmaniye Camisi, Sanat Tarihi Yıllığı,1971/ 4, 29- 47. Sözen, Metin (1976). Elazığın Mollakendi Bucağında Şeyh Ahmed Peykereci Külliyesi, İ. Hakkı Uzunçar- şılıya Armağan, Ankara, 421-435. Sunguroğlu, İshak (1958). Harput Yollarında I, İstanbul, Elazığ Kültür ve Tanıtma Yay. Taşdemir, Mehmet (1999). XVI. Yüzyılda Adıyaman (Besni , Hısn-ı Mansûr, Gerger, Kahta) Sosyal ve İkti- sadi Tarihi, Ankara: TTK Yay. Tızlak, Fahrettin (1991). XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Harput Vakıfları, Vakıflar Dergisi, 1991/XXII, 69-75. Ünal, Mehmet Ali (1985). Osmanlı İmparatorluğunda Vakıf ve XVI. Yüzyılda Harputtaki Vakıflar, 2. Vakıf Haftası, 3-9 Aralık 1984, 182-186. Ünal, Mehmet Ali (1986) Molla Ahmet Peykereci ve Külliyesi Vakıfları, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 1986/43, 145-157. Ünal, Mehmet Ali (1989). 16. Yüzyılda Harput Sancağı, Ankara, TTK Yay. Ünal, Mehmet Ali (1994). XVI. Yüzyılda Palu Hükümeti, XI. Türk Tarih Kongresi, Ankara, 5-9 Eylül 1990, C. III, 1994, s.1071-1096. Ünal, Mehmet Ali (1999). 16. Yüzyılda Çemişkezek Sancağı, Ankara: TTK Yay. Yılmazçelik, İbrahim (1995). XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (1790-1840), Ankara: TTK Yay.