Arşiv Belgelerinin Işığında İstanbul Şâzelî Tekkelerinin Tarihi

Bu çalışmada Osmanlı arşiv belgelerine göre İstanbulda Kuzey Afrika kökenli Şâzelî tarîkatınabağlı olarak tesis edilen üç tekkenin tarihi ele alınmaktadır. İlk tekke, 18. yüzyılın sonlarına doğ- ru Unkapanında, hemen ardından ikincisi, Alibeyköyde; üçüncü ve de sonuncusu olan ErtuğrulTekkesi ise II. Abdülhamîd döneminde Beşiktaşta tesis edilmiştir. Tarihî yarımadada kurulmuşolan Unkapanındaki dergâh İstanbulda Şâzelî Tarîkatının âsitânesi konumundaydı. Eyüp Ali- beyköydeki tekke ise şehir merkezinin dışında inşa edilmişti. Yine şehrin merkezine uzak birbölgede, Beşiktaşta kurulan Ertuğrul Tekkesi ise söz konusu tarîkata ait tekkeler arasında enmeşhur olanıydı. Tekkelerin hepsi de İstanbulun Avrupa yakasında yer almaktadır. Bu makaledeyukarıda adı geçen üç tekkenin, kuruluşundan günümüze değin geçirmiş olduğu inşaat, tamiratve yenileme süreçleri başta olmak üzere arşiv belgelerine dayalı olarak diğer tarihî hususiyetlerihakkında bilgiler verilmeye çalışılmıştır.

The History of the Şâzelî Tekke in Istanbul According to Archival Material

This paper discusses the history of three sufi lodges in Istanbul belonging to the North-AfricanShadhili sect based on Ottoman archival material. The first lodge was founded in Unkapanı inthe late 18th century, subsequently the second one in Alibeyköy, and the third and last, theErtuğrul lodge was established during the reign of Sultan Abdülhamid II in Beşiktaş. The lodgein Unkapanı founded in the historical peninsula functioned as center of Shadhili sect in Istanbul.The one in Alibeyköy was built outside the city. Finally, the lodge in Beşiktaş, although it wasalso founded far away from the city, it became the most famous among them. Remarkably,all of them are located in the European side of Istanbul. In this study we trace the building,maintenance and restoration phases of these lodges since their foundation.

PDF

___

Ahmed Muhyiddin Efendi, Tomâr-ı Tekâyâ, İstanbul, (Özel Arşiv). Albayrak, Sadık. (1996). Son Devir Osmanlı Uleması, c. V, İstanbul, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayını. Bandırmalızâde, Ahmed Münib. (1307). Mecmûa-yı Tekâyâ, İstanbul. Büyüker, Kamil. (2004). Şeyh Muhammed Zâfir Efendi ve Ertuğrul Tekkesi, İstanbul. Çetintaş, Burak. (2012). Sultan Hamidin Şeyhi Zâfir Efendi ve Beşiktaşlı Ailesinin Sıradışı Hikayesi, NTV Tarih, sayı 46, İstanbul. Eraktan, Hâlid. (1968). Ertuğrul Camii ve Tekkesi, İstanbul Ansiklopedisi (İSTA), İstanbul, c. X, s. 5231- 5232. Eygi, M. Şevket. (2003). Yakın Tarihimizde Câmi Kıyımı, İstanbul, Bedir Yayınevi. Galitekin, A. Nezih. (2003). Osmanlı Kaynaklarına Göre İstanbul Câmi, Tekke, Medrese, Mekteb, Tür- be, Hamam, Kütüphâne, Matbaa, Mahalle ve Selâtîn İmâretleri, İstanbul, İşaret Yayınevi. Güven, M. Salim. (1999). Ebul-Hasan Şâzilî ve Şâzeliyye, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Haskan, M. Nermi. (1996). Eyüp Tarihi, İstanbul, Eyüp Belediyesi Yayını. Hatman, A. Hami. (2005). Alibeyköy Tarihi, İstanbul, Eyüp Belediyesi Yayını. İnançer, T. Ömer. (1994). Şazelîlik - Zikir Usulü ve Musiki, Dünden Bügüne İstanbul Ansiklopedisi (DBİA), c. VII, 140-141. İşli, E. Demirel. (1998). İstanbul Tekkeleri Mimarisi Eklentileri ve Restorasyonu, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Kara, Mustafa. (2012). Dervişin Hayatı Sûfînin Kelâmı, İstanbul, Dergâh Yayınları. Köse, Fatih. (2012). İstanbul Halvetî Tekkeleri, İstanbul, Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayını. Mühendishâne Haritası, 1918. Osmanzâde Hüseyin Vassaf, (2006). Sefine-i Evliya, Hazırlayanlar: Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz, İstanbul, Kitabevi Yayını. Özdamar, Mustafa. (2007). Dersaâdet Dergâhları, İstanbul, Kırk Kandil Yayınları. Özel, A. Murat. (2010). Şâzeliyye, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), c. XXXVIII, 387. Revnakoğlu, C. Server, Arşivi, Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, no: 00024. Tabibzâde Mehmed Şükrü Efendi, Derûn-i İslambolda Hankahlar Beyanındadır (Mecmûa-yı Tekâyâ) İstanbul Belediye Başkanlığı Atatürk Kitaplığı, Belediye Yazmaları Bölümü, nr. K.75. Tanman, Baha. M. (1994). Ertuğrul Tekkesi, Dünden Bügüne İstanbul Ansiklopedisi (DBİA), c. III, 196. Tanman, Baha. M. (1994). Şazeli Tekkesi, Dünden Bügüne İstanbul Ansiklopedisi (DBİA), c. VII, s. 138. Tanman, Baha. M. (1994). Şazelîlik, Dünden Bügüne İstanbul Ansiklopedisi (DBİA), c. VII, s. 140. Tokgöz, Metehan. (2012). Tüm Dünyayı Gören Semt Cihannüma, B +, Sayı 12/16, İstanbul. Yücel, Utku.- Koçak, Serap. (2010). Ertuğrul Tekke Camii ve 2008-2010 Restorasyon Çalışmaları, Vakıf Restorasyon Yıllığı, sayı: 1, İstanbul, s. 88-90. Yücer, Hür Mahmut. (2003). Osmanlı Toplumunda Tasavvuf [19. Yüzyıl], İstanbul, İnsan Yayınları. www.ttk.gov.tr. Tarih Çevirme Klavuzu.