Geçmişten Günümüze Bilecik Bölgesi Manavlarının Sosyo- Kültürel Hayatlarının Analizi

Bilecik ili Merkez ilçesi dahil olmak üzere Bozüyük, Gölpazarı, İnhisar, Osmaneli, Pazaryeri, Söğüt ve Yenipazar adlı sekiz ilçeye ayrılmış olup, bu ilçelerde çok sayıda Manav köyü bulunmaktadır. Bilecik bölgesi Manavları Karakeçili aşiretinden gelmişlerdir. Bölge Manavları kendilerini yerleşik hayata Yörüklerden daha önce geçmiş "Türkmenler" olarak adlandırmaktadırlar. Manav kelimesi halk arasında "yerli, yerleşik ve esnaf" gibi anlamlar ile kullanılmaktadır. Bu çalışmada sözlü ve yazılı kaynaklardan yola çıkılarak genelde Manavların, özelde de Bilecik Manavlarının geçmişten günümüze kadar dayanan bir süreç içerisindeki örf ve adetleri incelenmeye çalışılmıştır. Manav köylerinde yapılan saha çalışması sonucunda elde edilen veriler analiz edildiğinde zengin kültürel bir alt yapının varlığı göze çarpmaktadır. Oyun, düğün, ölüm gibi sosyal hayatın temelini oluşturan birçok alanda, eski Türk kültürünün izleri tespit edilmiştir. Manavlar ayrıca bölge de unutulmaya yüz tutmuş, kalabalık, üretken köy yapısını devam ettirmeleri ile de dikkat çekmektedirler.

Anahtar Kelimeler:

Bilecik, Manav, Karakeçili, Eski Türkler, Kültür

The Analysis of the Socio-Cultural Life of Bilecik Regional Manavs From The Past To Present

Bilecik Province has its own eight districts (or counties), other than its own downtown. In these districts a great deal of Manav villages exist. Manavs in Bilecik region came from Karakeçili tribe. Manavs in this region call themselves "Turkmen", which had passed a sedentary life before Yörüks. The word "manav" has colloquially several meanings such as native, sedentary and artificer. In this study, by using verbal and written sources, both the traditions and customs of Manavs in general, and in particular those of Manavs in Bilecik from past to present have been dealt with. When data obtained from field researchs in Manav villages are analysized, the existence of a rich cultural infrastructure draws the attention. Traces of old Turkish culture in many areas forming the social life such as games, wedding and death. Manavs, also, are drawn the attetion to maintain the structure of crowded, productive village, sunk into oblivion.

Keywords:

Bilecik, Manav, Karakeçili, Old Turks, Culture,

PDF

___

Araştırma Eserleri Adem Aydemir, “Türk Dünyasında Bazı Düğün Terimleri ve ‘Al Duvak’ Geleneği Üzerine”, Turkish Studies Dergisi, c.8/9, 2013, s.619-655. Altın, Işıl, Kandıra Türkmenlerinde Doğum Evlenme ve Ölüm, Yayıncı Yayınları, İzmit, 2004, Altıntaş, Pelin Demirce, Eskişehir Manavlarının Müzik Kültürü, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Müziği Anasanat Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2009. Arslan, Mehmet, Osmanlı Düğünleri ve Şenlikleri: Manzum Surnameler, c.1,Sarayburnu Kitaplığı, İstanbul, 2008 Arı, Adem, "Kocaeli Bölgesi İskanları ve Oluşumu Kandıra Örneği", Uluslararası Gazi Akçakoca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları, Kocaeli 2015. Aydemir, Adem,“Türk Dünyasında Bazı Düğün Terimleri ve ‘Al Duvak’ Geleneği Üzerine”, Turkish Studies, c.8/9, 2013, s.621. Berber, Oktay, “Türk Kültüründe Eğlence ve Birlik Unsuru Olarak Düğünler”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sa:10, 2009, ss.1-11. Biner, Mehmet Ziya, Dünden Bugüne Türk Düğünleri, Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Yayınları, Ankara, 2015. Bulduk, Üçler, "İdari ve Sosyal Açıdan Karakeçili Aşiretleri ve Yerleşmeleri", Tarih Araştırması Dergisi, c:19, sa:30, Ankara, 1997, s.37-52. Bulduk, Üçler "Karakeçili Aşireti Risale ve İç-Batı Anadolu'daki Yaşayış ve Yerleşimleri ile Karakeçililer", Karakeçili III. Uluslararası Kültür Şenliği, 20-21 Eylül1997, ss.53-57. Candan, Ergun, Türklerin Kültürü Kökenleri, Sınır Ötesi Yayınları, İstanbul, 2002. Çetin, Cengiz,“Türk Düğün Gelenekleri ve Kutsal Evlilik Ritüeli”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 48, (2), 2008, s.112-126. Çay, Abdulhalük, Türk Ergenekon Bayramı Nevruz, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1988. Demirtaş, Sezgin, Sakarya'daki Türkmen Gruplarından Manavların İnanışları ve Dini Unsurlara Bakışları: Kaynarca Söğütlü Örneği, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya,.Eylül , 2004. Doğru, Fatih "Eskişehir İli Manav Ağızlarının Genel Özellikleri", Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi sa: 6/2 2017, s. 828-846. Duvarcı, Ayşe, "Dede Korkut'ta Hediye", Kültür Tarihimizde Çeyiz, Ed. Emine Gürsoy Naskali-Aylin Koç, Picus Yayıncılık, İstanbul, 2007, ss.297-303. Eker, Gülin Öğüt "Karakeçili Aşiretinde Eski Türk İnançlarının İzleri", Türk Kültüründe Karakeçililer Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, Şanlıurfa, 3 Haziran 1999, ss.107-116. Emecen, Feridun, "Bilecik", İslam Ansiklopedisi, c:6, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1992, ss.154-156. Ersan, Mehmet, "Türkiye Selçuklularında Devlet Erkanı'nda Eğlence Hayatı", Tarih İncelemeleri Dergisi, c:21, sa:1, 2006, ss.74-98. Ersoy, Ruhi, “Türklerde Ölüm ve Ölü İle İlgili Rit ve Ritüeller”, Milli Folklor Dergisi, sa.54, ss.86-101. Kahraman Nurfettin - Arıkan Refik, "Orta Asya'dan Bilecik'e Hıdırelez", Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 2015, ss.13-28. Kalafat, Yaşar, Balkanlardan Uluğ Türkistan'a Türk Halk İnançları, Berikan Yayınevi, Ankara, 2006. Köksal, Hasan, "Türk Düğünlerinde Saçı Geleneği, Buna Bağlı Ritler Paratikler" Billig, sa:1, Ankara, 1996, ss. 75-81. Mevhibe, Asiye, Coşar,"Hediye Kelimeleri Sözlüğü", Kültür Tarihimizde Çeyiz, Ed. Emine Gürsoy Naskali-Aylin Koç, Picus Yayıncılık, İstanbul, 2007, ss. 133-144. B. Kenin Lopsan Monguş, Tuvaların Eski Gelenekleri II. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, sa:8, Ankara, 1999, ss.438-468. Narin, Resul, Sakarya Türkmen Manav Tarihi, Sakarya Yerel Kültür Derneği Yayınları, Adapazarı, 2018. Nutku, Özdemir, "Düğünler", İslam Ansiklopedisi, c.10, Diyanet Vakfı Yayınları, 1994, ss. 16-18. Öcalan, Muharrem, Sakarya- İzmit Yöresi Yerleşik Türkmenleri ( Manav ) Ağızlarında Ötümsüz Patlayıcı Ünsüz Değişmeleri, http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/muharrem_ocalan_sakarya.pdf. Özden, Muharrem, Bilecik İli Ağız İncelemesi, Basılmamış Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Edirne, 2009. Öztoprak, Nihat, "Meyve İle İlgili Adetler", Meyve Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2006, ss.563-578. Öztürk, İsmail, "Evlilik Sürecinde Hediyeler", Kültür Tarihimizde Çeyiz, Ed. Emine Gürsoy Naskali-Aylin Koç, Picus Yayıncılık, İstanbul, 2007, ss159-163. Ögel, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihine Giriş, c.3, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1978. Say, Yağmur, "Karakeçili Aşireti ve Eskişehir'e İskanı ile Kuyucak Karyesindeki Özbekli Cemaati", Turkish Studies, 4/3 2009, ss.1903-1954. Sümer, Faruk, "Oğuzlar", Diyanet İslam Ansiklopedisi, İslam Ansiklopedisi Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2007, ss.325-330. Türkay, Cevdet, Başbakanlık Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak Aşiret ve Cemaatler, Tercüman Kaynak Eserler Dizisi, İstanbul, 1979, Uçakcı, İsmail, Sivas, Kayseri, Niğde, Aksaray, Nevşehir Yöresi Oğuz boyları II.: Aşiret Oymak ve Cemaatler, Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul, 2015. Yaşa, Recep, "Adapazarı Çevresindeki Manavlar", I. Sakarya Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu, Sakarya Üniversitesi Yayınları, Sakarya, Adapazarı, 1999, ss.288-293. Yaşa, Recep, "Selçuklularda Saçı Geleneği", Türk Yurdu, Sa:200, Ankara, 2003, ss.42-44. Yılmaz, Ahmet Hakan, "Türkler de Ölüm Anlayışının Çağdaş Türk Resminde Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi", İdil, c:5, sa:20, 2016, s.249-274. Yuguşeva, Nadya, "Altaylarda Türkler ve İnançları", Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, sa:11, Ankara, 2001, s.140-151. Kaynak Kişiler: Ömer Küçüköztaş 68 yaşında Arıcaklar Köyü. Gülser Karcı 60 yaşında Arıcaklar Köyü. Naci Karcı 60 yaşında Arıcaklar Köyü. Arife Küçüköztaş 49 yaşında Arıcaklar Köyü. Ayşin Küçüköztaş 46 yaşında Arıcaklar Köyü. Yaşar Günay 67 yaşında Arıcaklar Köyü. Yusuf Bektaş 80 yaşında Arıcaklar Köyü. Sevgi Doğanay 53 yaşında Arıcaklar Köyü; Ayşe Bektaş 82 yaşında Arıcaklar Köyü. Selahattin Bektaş 58 yaşında Arıcaklar Köyü. Halil İbrahim Yetil 65 yaşında Dereli Köyü. Sadık Keskin 53 yaşında Dereli Köyü. Aysun Keskin Gölpazarlı Dereli Köyü. Şevket Küçüköztaş, 83 Yaşında Gölpazarı Merkez. İbrahim Bayır 53 yaşında Gölpazarı Merkez. Ömrüye Bayır 49 yaşında Gölpazarı Merkez. İsmail Bayır 28 Yaşında Gölpazarı Merkez. Gülümser Çoban 50 yaşında Alpağut Köyü. Recep Yıldız 57 yaşında Alpağut Köyü. Mehmet Çoban 71 yaşında Alpağut Köyü. Nazif Çoban 78 yaşında Alpağut Köyü. Orhan Durmuş 68 yaşında Alpağut Köyü. Ahmet Saray 52 yaşında Kınık Köyü. Mustafa Tetik 63 yaşında Kınık Köyü. Mehmet Keskin 72 yaşında Kınık Köyü. Necmettin Yavuz 54 yaşında Kınık Köyü. Fatima Tuz Zehra 70 yaşında Karaağaç Köyü. Ali Yaman 69 yaşında Karaağaç Köyü. Şerife Efe 62 yaşında Karaağaç Köyü. Nuriye Yaman Bayır 28 yaşında Karaağaç Köyü. Muzaffer Özkara 81 yaşında Deresakarı Köyü. Mustafa Bayram 82 Yaşında Deresakarı Köyü. Enver Yağcı 70 yaşında Deresakarı Köyü. Hüseyin Demir 63 yaşında Deresakarı Köyü. Muhammed Esat Kaynar 34 yaşında Deresakarı Köyü. Ali Akkaş 76 yaşında Deresakarı Köyü.
Gazeteler "Vilayetimizdeki Panayırlar" Bozhöyük Haftalık Müstakil Siyasi Gazete, 15 Ağustos 1959. "Gölpazarı Panayırı", Bilecik, 5 Eylül 1935.