POZİTİF PSİKOLOJİDE ÖNEMLİ BİR KAVRAM: PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK

Bu araştırmanın amacı, pozitif psikoloji alanındaki önemli kavramlardan biri olan, psikolojik sağlamlık kavramının incelenmesidir. Bu araştırma, betimsel bir araştırmadır. Alan yazın incelenerek, bulgular elde edilmiştir. Pozitif psikoloji, iyi olma, yaşamdan doyum alma, psikolojik anlamda dayanıklı olma ya da sağlam olma, mutluluk gibi kişilerin olumlu özelliklerine odaklanmış bir psikoloji alanıdır. Bu olumlu özelliklerden biri olan psikolojik sağlamlık; bireyin kaynaklarını aşan ya da zorlayan içsel ya da dışsal talepleri kontrol etmek için gösterdiği bilişsel ve davranışsal çabalardır. Psikolojik sağlamlık, bireyin yaşamında olumsuz sonuçlara neden olabilecek yaşantılar karşısında; bireysel, ailesel ve sosyal kaynaklarını kullanarak başa çıkabilme ve bu yaşantılar sonrasında uyum sağlayarak, işlevlerini sürdürebilme becerisi ve kapasitesi olarak tanımlanabilir. Bu kapasite ve beceri zamanla değişebilmekte veya gelişebilmekte; bireyin sahip olduğu bireysel, ailesel ve sosyal faktörler ile güçlenebilmekte veya artabilmektedir. Psikolojik sağlamlığı oluşturan birçok faktör bulunmaktadır; sağlık, genetik yatkınlık, mizaç, cinsiyet gibi biyolojik faktörler, bilişsel yeterlik, başa çıkma yeteneği, kişilik özellikleri, olumlu benlik-saygısı, öz-etkililik, öz-farkındalık, içsel denetim odağı, iyimserlik, motivasyon, merak, kişiler arası ilişkileri olumlu tanımlama gibi psikolojik faktörler, aile ve aile dışındaki ortam gibi. Bu faktörlerin bireyde geliştirilmesi yolu ile bireyin psikolojik sağlamlık düzeyini arttırılacağı düşünülmektedir. Bu araştırmada, pozitif psikoloji kapsamında psikolojik sağlamlık kavramı, bu kavramı oluşturan faktörler, psikolojik sağlamlığa özgü özelliklerin, bireylere nasıl kazandırılabileceği ile ilgili yapılabilecek çalışmalar tartışılmaktadır. Bulgular, alan yazın temelinde tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

A SIGNIFICANT CONCEPT IN POSITIVE PSYCHOLOGY: PSYCHOLOGICAL RESILIENCE

The purpose of this study is to examine the concept of psychological resilience, an importantconcept in positive psychology. This study is a descriptive research in that the findings wereobtained through the examination of related literature. Positive psychology is an area ofpsychology focusing on people’s positive characteristics like well-being, satisfaction with life,psychological resilience and happiness. One of these positive characteristics, psychologicalresilience refers to cognitive and behavioral efforts exhibited by individuals to control the internalor external demands exceeding or challenging their resources. Psychological resilience involvesindividuals’ skills and capacity to cope with experiences that can lead to negative results in theirlives using personal, familial and social resources to adapt to these experiences and continuefunctioning. These skills and capacity can change and improve over time. That is, these personal,familial and social factors can get stronger or increase. There are many factors contributing topsychological resilience: biological factors like health, genetic predisposition, temperament andsex, psychological factors like cognitive competence, ability to cope, personality traits, positive self-esteem, self-efficacy, self-awareness, internal locus of control, optimism, motivation, curiosity andpositive depiction of interpersonal relationships, and environment in and outside the family. It isbelieved that individuals’ psychological resilience levels can be increased by improving thesefactors. In this study, the concept of psychological resilience within the scope of positivepsychology, factors constituting this concept, characteristics specific to psychological resilience,and studies that can be conducted on how individuals can be psychologically resilient arediscussed. Findings are discussed based on related literature, and recommendations arepresented.

PDF

___

Aktay, T. E. (2010). Risk Altındaki Ortaöğretim 9. ve 10. Sınıf Öğrencilerinin Kendini Toparlama Güçlerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Aliyev, R. (2015). Azim. (Çev. Edt: Bengü Ergüner Tekinalp, Şerife Işık Terzi). Eğitimde Pozitif Psikoloji Uygulamaları. (221-251). Ankara: Pegem Akademi.
Arslan, G. (2015a). “Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin (ÇGPSÖ-12) Psikometrik Özellikleri: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”. Ege Eğitim Dergisi, 16 (1), 1-12.
Arslan, G. (2015b). “Ergenlerde Psikolojik Sağlamlık: Bireysel Koruyucu Faktörlerin Rolü”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (44): 73-82.
Aydın, B. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Duygusal Zekâ ve Umut Düzeyleri ile Psikolojik Sağlamlıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Csikszentmihalyi, M. (2009). “The promise of positive psychology”. Psychological Topics, 18 (2), 203-211.
Demirbaş, N. (2010). Yaşamda Anlam ve Yılmazlık. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Doğan, T. (2015). “Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. The Journal of Happiness & Well-Being, 3 (1), 93-102.
Dökmen, Ü. (2008). Yaşama Yerleşmek. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Eraslan, B. Arıcıoğlu, A. (2014). “Psikolojik Sağlamlığın Yordayıcısı Olarak Affedicilik”. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5 (4), 70-82.
Fletcher, D. Sarkar, M. (2013) Psychological resilience: A review and critique of definitions, concepts, and theory. European Psychologist. 18 (1), 12-23. DOI:10.1027/1016-9040/a000124
Gizir, C. A. (2007 ). “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Üzerine Bir Derleme Çalışması”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (28), 113-128.
Gürgan, U. (2006). Grupla Psikolojik Danışmanın Üniversite Öğrencilerinin Yılmazlık Düzeylerine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Hefferon, K. Boniwell, I. (2014). Pozitif Psikoloji: Kuram, Araştırma ve Uygulamalar. (Çev. Edt: Tayfun Doğan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Işık, Ş. (2016). “Türkiye’de Kendini Toparlama Gücü Konusunda Yapılmış Araştırmaların İncelenmesi”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 6 (45), 65-76.
Karaırmak, Ö. (2006). “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler” Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (26), 129-142.
Kaya, Ö.S. Demir, E. (2017). “Kendini Toparlama Gücü ve Stresle Başa Çıkma Stratejilerinin Mutluluk Düzeyini Yordama Gücü”, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 18-33.
Lee, H. H. Cranford, J. A. (2008). Does resilience moderate the associations between parental problem drinking and adolescents’ internalizing and externalizing behaviours? A study of Korean Adolescents. Drug and Alcohol Dependence. 96 (3), 213-221. doi: 10.1016/j.drugalcdep. 2008.03.007
Öz, F. Bahadır Yılmaz, E. (2009). “Ruh Sağlığının Korunmasında Önemli Bir Kavram: Psikolojik Sağlamlık”. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 16 (3), 82-89.
Sahranç, Ü. (2015). Akış Kuramı. (Çev. Edt: Bengü Ergüner Tekinalp, Şerife Işık Terzi). Eğitimde Pozitif Psikoloji Uygulamaları. (111-142). Ankara: Pegem Akademi.
Santrock, J. W. (2014). Ergenlik. (Çev. Edt: Diğdem Müge Siyez). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Terzi, Ş. (2008). “Üniversite Öğrencilerinde Kendini Toparlama Gücünün İçsel Koruyucu Faktörlerle İlişkisi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (35), 297-306.
Ülker Tümlü, G. Recepoğlu, E. (2013). “Üniversite Akademik Personelinin Psikolojik Dayanıklılık ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3 (3), 205-213.