GÖÇMEN VE MÜLTECİ ESAS KAYIT DEFTERİNE GÖRE ÇANKIRI’DA BULGARİSTAN GÖÇMENLERİNİN İSKÂNI (1938)

Balkanlarda Osmanlı hâkimiyetinin sona ermesi ile başlayan göçler Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra da devam etmiştir. Balkanlarda kalan Türklerin Anadolu’ya göçlerine ulus- devlet anlayışı çerçevesinde sıcak yaklaşılmıştır. Bu yaklaşımda iki temel etken bulunmaktadır. Bunlardan ilki Osmanlı’nın son dönemlerinde yaşanan savaşlar nedeniyle Anadolu nüfusunda ciddi bir azalmanın meydana gelmiş olması ikincisi ise Balkanlarda kalan Türklerin maruz kaldıkları baskılardan kurtarılmak istenmesidir. Bu çerçevede 1934-1938 yılları arasında Türkiye’ye Romanya ve Bulgaristan’dan göçlerin yoğunlaştığı görülmektedir. Balkanlardan gelen göçmenler nüfus yoğunluğu az olan yerlere öncelikle de Trakya bölgesine iskân edilmişlerdir. Ancak yaşanan göçmen akını nedeniyle 1936 yılında Ege, Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinde yeni iskân yerleri tespit edilmiştir. Özellikle 1938 yılında gelen göçmenler Balkanların iklimi ve coğrafi şartları ile uyumlu olmayan İç Anadolu bölgesinde iskân edilmiştir. Balkan göçmenlerinin İç Anadolu’da iskân edilmesi için belirlenen yerler arasında Çankırı ili bulunmamaktadır. Ancak Çankırı Göçmen ve Mülteci Esas Kayıt Defterinde yapılan incelemeler neticesinde bölgeye 1938 yılında Bulgaristan’dan gelen göçmenlerin iskân edildiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada; Göçmen ve Mülteci Esas Kayıt Defterinde yer alan bilgiler ışığında Çankırı’ya iskân edilen göçmenlerin demografik özellikleri ve yapılan yardımlar ele alınmıştır.

SETTLEMENT OF BULGARIAN IMMIGRANTS IN ÇANKIRI ACCORDING TO THE MIGRANT AND REFUGEE MAIN REGISTRATION (1938)

The migrations that started with the end of Ottoman rule in the Balkans continued after the establishment of the Republic of Turkey. The migration of Turks staying in the Balkans to Anatolia has been warmly approached within the framework of the nation-state understanding. There are two main factors in this approach. Firstly, due to the wars in the last periods of the Ottoman Empire, a serious decrease in the population of Anatolia has occurred, and secondly, the Turks living in the Balkans want to be saved from the pressures they have been subjected to. Against this background, it is observed that migration from Romania and Bulgaria to Turkey intensified between 1934 and 1938. Immigrants from the Balkans settled in places with a low population density, primarily in the Thrace region. However, due to the influx of migrants in 1936, new settlements were identified in the Aegean, Black Sea and Central Anatolia regions. In particular, immigrants who arrived in 1938 were settled in Central Anatolia, which is not compatible with the climate and geographical conditions of the Balkans. There is no Çankırı province among the places designated for the settlement of Balkan migrants in Central Anatolia. dec. However, as a result of the examinations carried out in the Main Register of Migrants and Refugees belonging to Çankırı, it was determined that immigrants who arrived in the region from Bulgaria in 1938 in later years were resettled in the region. In this study, the demographic characteristics of the migrants resettled in Çankırı and the benefits provided are discussed in the light of the information contained in the Register of Migrant and Refugee Principal

PDF

___

Acaroğlu, M. Türker.(2006). Bulgaristan’da Türkçe Yer Adları Kılavuzu, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Ağanoğlu, H. Yıldırım.(2017). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanların Makûs Talihi Göç, İz Yayıncılık.
Arı, Kemal.(1992). Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikasını Belirleyen Temel Unsurlar. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, VIII(23). 409-420.
Arslan, Aslı.(2014). Atatürk Döneminde Romanya’dan Türk Göçleri ve Göçmenlerin Türkiye’de İskânları, Turkish Studies, 9/4. 31-50.
BCA, Kod: 271, Defter No: 5, Göçmen ve Mülteciler Esas Kayıt Defteri, İl: Çankırı, İlçe: Merkez, Yapraklı, Tarih:1938.
Börklü, Meşkure Yılmaz.(1999). Tarihi Seyri İçinde Bulgaristan Türklerinin Durumu ve Türkiye’nin Bölge Türklerine Yönelik Politikaları. Bilig, 10, 61-79.
Burgaç, Murat.(2013). Türkiye’de Umumi Müfettişliklerin Kurulması ve Trakya Umumi Müfettişliği, Atatürk Araştırma Merkezi. Çankırı İl Yıllığı 1967.
Çolak, Songül.(2015). Türk ve Alman Belgelerine Göre (1936) Balkan Göçmenlerinin İskânı Çerçevesinde Trakya’nın Kalkındırılması Planları. Yedinci Uluslararası Atatürk Kongresi, 17-22 Kasım 2011/Üsküp- Manastır-Makedonya Bildiriler, C.I, Atatürk Araştırma Merkezi. 363-378.
Duman, Önder. (2009). Atatürk Döneminde Balkan Göçmenlerinin İskân Çalışmaları (1923-1938). Atatürk Yolu Dergisi, 43. 473-490.
Genel Nüfus Sayımı.(1937). Çorum Vilayeti 20 İlkteşrin 1935, C.16, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayın No:7
Genel Nüfus Sayımı.(1941). 20 İlkteşrin 1940: Vilayetler, Kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibariyle Nüfus ve Yüzey Ölçü, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayın No:158.
Genel Nüfus Sayımı.(1945). 21 Ekim 1945: Vilayetler, Kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibariyle Nüfus ve Yüzey Ölçü, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayın No:286.
Geray, Cevat.(2019). Türkiye’den ve Türkiye’ye Göçler ve Göçmenlerin İskânı (1923-1961). Editör:Dr. Hasan Hüseyin Doğan, Kalan Yayınları.
İbret, B. Ünal.(2003). Çankırı’daki Köy Adları Üzerine Coğrafi Açıdan Bir İnceleme. Marmara Coğrafya Dergisi, 7, 53-80.
İpek, Nedim.(2006).İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler. Serander.
Karpat, Kemal.(2010). Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler. Timaş Yayınları.
Öksüz, Hikmet.(2000). İkili İlişkiler Çerçevesinde Balkan Ülkelerinden Türkiye’ye Göçler ve Göç Sonrası İskânları Meselesi (1923-1938). Atatürk Dergisi, 3 (1). 169-188.
Resmi Gazete, ‘2510 Sayılı İskân Kanunu 14/06/1934’, 21 Haziran 1934, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/2733.pdf.
Sarı, Muhammed.(2015). Atatürk Dönemi İç Anadolu Bölgesi’nde İmar-İskân Faaliyetleri (1923-1938). Atatürk Araştırma Merkezi.
Şahin, Kürşat Şamil.(2016). Çorum Bayat İlçesinin Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemindeki İdari Durumu, Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Aralık 2(2), 365-376.
Şimşir, Bilal N. (1992). Bulgaristan Türkleri ve Göç Sorunu. Bulgaristan’da Türk Varlığı Bildiriler 7 Haziran 1985. Türk Tarih Kurumu. 47-66.
Şimşir, Bilal N. (2012). Bulgaristan Türkleri. Bilgi Yayınevi.
Umumi Nüfus Sayımı 22 Ekim 1950.(1954). Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler İtibariyle Nüfus, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayın No: 359.
Uzman, Nasrullah. (2018). Türkiye’nin Mülteci ve Muhacir Politikaları (1923-1947), Atatürk Araştırma Merkezi.
Vatansever, Erhan.(2008). Osmanlı İdaresinden Sonra Bulgaristan Türklerinin Sosyo-Kültürel Hayatı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi.
Yıldırım, Ali.(2004). Cumhuriyet Dönemi İskân Politikaları (1923-1952), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi.
Yıldırım, Bülent. (2018). Bulgaristan’da Türk Varlığı ve Nüfusu. İlgi Kültür Sanat Yayıncılık.
Yıldırım, Hatice.(2020). Bulgaristan Göçmenlerinin Çorum’da İskânı (1938). Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 9(1).199-229. https://doi.org/10.30903/Balkan.746560
Yıldırım, Seyfi.(2016). Cumhuriyet Dönemi Nüfus Politikaları Çerçevesinde Göç ve Göç Politikaları (1921-1960). Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 24. 273-301.