Kişilik Özelliklerinin Tükenmişlik ve Presenteizm Davranışları Üzerindeki Etkisi

Bu çalışmada beş büyük kişilik özelliklerinin tükenmişlik algısı ve presenteizm davranışları üzerindeki öncüllük rolünün incelenmesi ve bu ilişkide çalışma süresi ile eğitim durumunun düzenleyicilik etkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın ana kütlesini Antalya/Belek bölgesinde faaliyet gösteren 5 yıldızlı otel işletmelerinin çalışanları oluşturmaktadır. Buna göre, kolayda örnekleme yöntemiyle 202 kişiden toplanan verilerin analizinde, nedensel tarama desenine göre dizayn edilen, yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre nevrotik ve uyumlu kişilik özelliklerinin tükenmişlik üzerinde, dışadönük ve nevrotik kişilik özelliklerinin ise presenteizm üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Ayrıca kişilik özellikleri ile presenteizm ve tükenmişlik arasındaki ilişkide çalışma süresi ve eğitim durumu değişkenlerinin düzenleyici bir rol oynadığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın ilgili literatürü genişletmesinin yanı sıra uygulamada çalışan ve yöneticilere çözüm önerileri sunması beklenmektedir.

The Effect of Personality Traits on Burnout and Presenteeism Behaviors

In this study, it was aimed to examine the role of five major personality traits on burnout perception and presenteeism behaviours, and to determine the moderating effect of tenure and educational status on this relationship. For this purpose, a survey was conducted with the employees of the hotel businesses in Antalya/Belek region. For analysing the data collected from 202 people by easy sampling method, which designed according to the causal scan pattern was used with structural equation modeling. According to the findings of the study, it was seen that neurotic and agreeableness personality traits had a significant effect on burnout, extraversion and neurotic personality traits on presenteeism. In addition, it was concluded that tenure and educational status have a moderating role in the relationship between personality traits and presenteeism and burnout. The study is expected to offer solutions to the executives and employees as well as expanding the relevant literatüre.

___

Ağaoğlu, O. K. (1992). “İşgücünü verimli kullanma tekniklerinin turizm sektörüne uygulanması”. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları: 457.
Aiken, L. S., West, S. G., & Reno, R. R. (1991). Multiple regression: Testing and interpreting interactions. Sage.
Aknar, A., Çiçek, B., & Karakaş, Y. E. (2018). “Çalışanların Demografik Özellikleri Açısından Tükenmişlik Algıları: Belek’teki 5 Yıldızlı Oteller Üzerine Bir Araştırma”, International Journal of Management and Administration, Cilt. 2, Sayı.3, ss. 1-16
Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (7. Baskı) Sakarya: Sakarya Kitabevi
Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1988). “ Structural equation modeling in practice: a review and recommended two-step approach”, Psychological Bulletin Sayı. 103, No. 3, ss. 411-423.
Anık Baysal, İ., Baysal, G., Aksu, G. & Aksu, N. (2014). “Presenteeism (işte var olamama sorunu) ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Adnan Menderes Üniversitesi Akademik Personeli Üzerinde Bir Uygulama”, Electronic Journal of Vocational Colleges - Ağustos 2014 BÜROKON Özel Sayısı, ss. 134-152.
Anvari, M. R. A., Kalali, N. S., & Gholipour, A. (2011). “How does personality affect on job burnout?”, International Journal of Trade, Economics and Finance, Sayı. 2, No. 2, ss. 115-119.
Aronsson, G., & Gustafsson, K. (2005). “Sickness presenteeism: Prevalence, attendancepressure factors, and an outline of a model for research”, Journal of Occupational and Environmental Medicine, Sayı. 47, No. 9, ss. 958–966.
Arslaner, E. & Boylu, Y. (2015). “İş Hayatında Presenteeism: Otel İşletmeleri Açısından Bir Değerlendirme”, İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 4, ss. 123-136.
Aydın Tükeltürk, Ş., Şahin, D. & Yılmaz, İ. A. (2014). Turizm İşletmelerinde Presenteeism (İşte var olamama). Turizm İşletmelerinde Çalışan İlişkileri Yönetimi. Editörler: Ş. A. Tükeltürk, N. Ş. Perçin, B. Güzel. Detay Yayıncılık, Ankara, 281- 302.
Baker-Mcclearn, D., Greasley, K., Dale, J., Griffith, F. (2010). “Absence management and presenteeism: The pressures on employees to attend work and the impact of attendance on performance”, Human Resource Management Journal, Sayı. 20, No. 3, ss. 311- 328.
Bakker, A., Van Der Zee, K., Lewig, K., & Dollard, M. (2006). “The relationship between the big five personality factors and burnout: A study among volunteer counselors”, The Journal of Social Psychology, Sayı. 146, No. 1, ss. 31-50.
Bayram, A. (2018). “Human energy at work and a research on ıdentifying the antecedents”, Business and Economics Research Journal, Sayı. 9, No. 4, ss. 871-888.
Betuyab Belek Turizm Yatırımcıları Ortak Girişimi http://www.betuyab.com.tr/tr/hotels (Erişim, 24.05.2017)
Bentler, P. M., & Chou, C.-P. (1987). “Practical issues in structural modeling”, Sociological Methods & Research, Sayı. 16, No. 1, ss. 78-117.
Blanca, M. J., Arnau, J., López-Montiel, D., Bono, R., & Bendayan, R. (2013). “Skewness and kurtosis in real data samples”, Methodology, Sayı. 9, No.2, ss. 78-84.
Block, J. (2010). “The Five-Factor Framing of Personality and Beyond: Some Ruminations”, Psychological Inquiry, Sayı. 21, No. 1, ss. 2-25.
Blythe, J. (2013). Consumer Behavior (2nd Ed.), SAGE Publications, London.
Burton, W. N., Daniel J. C., Chen, C., Schultz, A .B., Edington, D. W. (1999). “The role of health risk factors and disease on worker productivity”, Journal of Occupational & Environmental Medicine, Sayı. 41, No. 10, ss. 863- 877.
Cano-García, F. J., Padilla-Muñoz, E. M., & Carrasco-Ortiz, M. Á. (2005). “Personality and contextual variables in teacher burnout”, Personality and Individual Differences, Sayı. 38, No. 4, ss. 929-940.
Cattell, H.E.P. & Mead, A.D. (2008). “The Sixteen Personality Factor Questionnaire (16 PF)”, The Sage Handbook of Personality Theory and Assessment, 135-159. http://people.wku.edu/richard.miller/520%2016PF%20Cattell%20and%20Mead.pdf
Chia, Y. M., & Chu, M. J. (2016). “Moderating effects of presenteeism on the stress-happiness relationship of hotel employees: A note”, International Journal of Hospitality Management, Cilt. 55, ss. 52-56.
Clark, L.A. & Watson, D. (1991). General Affective Dispositions in Physical and Psychological Health. In Snyder, C.R. & Forsyth, D.R. (Eds.) Handbook of social and clinical psychology: The health perspective. Pergamon, New York.
Cooper, C. L. (1998). “The changing nature of work”,Community Work and Family, Sayı. 1, No. 3, ss. 313-317.
Costa, P. T. & Mccrae, R. R. (1988). “Personality in adulthood: A six year longitudinal study of self-reports and spouse ratings on the NEO Personality Inventory”, Journal of Personality and Social Psychology, Sayı. 54, No. 5, ss. 853-863.
Costa, P.T., McCrae, R.R. (1985). The NEO Personality Inventory Manual, Psychological Assessment Resources, Odessa.
Craney, T. A., & Surles, J. G. (2002). “Model-Dependent variance ınflation factor cutoff values”, Quality Engineering, Sayı. 14, No. 3, ss. 391-403.
Cüceloğlu, D. (1994). İnsan ve Davranışı (5. Basım). Remzi Kitabevi, İstanbul.
Çiftçi, B. (2010). “İşte Var Ol(ama)ma Sorunu ve İşletmelerin Uygulayabileceği Çözüm Önerileri”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, ss. 153-173.
Çoban, Ö. & Harman S. (2012). “Presenteeism: Nedenleri, Yarattığı Örgütsel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Alanyazın Taraması”, Selçuk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 23, ss. 157-178.
D’Abate, C. P. & Eddy, E. R. (2007). “Engaging in personal business on the job: extending the presenteeism construct”, Human Resource Development Quarterly, Sayı. 18, No. 3, ss. 361- 383.
Engelbrecht, S. (2005). Motivation and Burnout in Human Service Work: The Case of Midwifery in Denmark, Doctoral Dissertation, Roskilde University, Faculty of Psychology, Philosophy and Science Studies.
Erdoğan, İ. (2007). İşletmelerde Davranış (7. Baskı),Expres Grafik Baskı, İstanbul.
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). “Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error”, Journal of Marketing Research, Sayı. 18, No. 1, ss. 39-50.
Forza, C. (2002). “Survey research in operations management: a process- based perspectives”, International Journal of Operations and Production Management, Sayı. 22, No. 2, ss. 152-194.
Freudenberger, H. J. (1974). “Staff burn‐out”, Journal of Social İssues, Sayı. 30, No. 1, ss. 159- 165.
Gunkel, M., Schlaegel, C., Langella, I. M. & Peluchette, J. V. (2010). “Personality and career decisiveness: an ınternational empirical comparison of business students career planninging”, Personnel Review, Sayı. 39, No. 4, ss. 503 – 524.
Güdü Demirbulat, Ö., & Bozok, D. (2015). “Presenteeism (İşte Varolamama) ile Yaşam Doyumu, Fiziksel ve Ruhsal İyilik Halinin Etkileşimine Yönelik Seyahat Acentası İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 27, ss. 7-13.
Hansen, C. D. and Andersen, J. H. (2008). “Going ill to work-what personal circumstances, attitudes and work-related factors are associated with sickness presenteeism?”,Social Science &Medicine, Sayı. 67, No. 6, ss. 956-964.
Hemp, P. (2004). “Presenteeism: at work – but out of ıt”,Harvard Business Review, http://eds.a.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid= 1&sid=04c 8c829-e5ac-4284- ba28-69131cb43ce1%40sessionmgr4010 &hid=4105. (24.01.2019).
Hogan, R. (1991). “Personality and personality measurement. Handbook of Industrial and Organizational Psychology. No. 2, ss. 873-919.
Hu, L.T. & Bentler, P. M. (1999). “Cut off criteria for fit ındexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives”, Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, Sayı. 6, No.1, ss. 1-55.
Johns, G. (2008). Absenteeism and presenteeism: not at work or not working well. In C.L. Cooper and J Barling (Eds), The Sage Handbook of Organizational Behavior , 1, 160–177.
Johns, G. (2010). “Presenteeism in the workplace: a review and research agenda”, Journal of Organizational Behavior, Sayı. 31, No.4, ss. 519–542
Johns, G. (2012). Presenteeism: A Short History and A Cautionary Tale. J. Houdmont, S. Leka, and R. Sinclair (Eds.), Contemporary Occupational Health Psychology Global Perspectives on Research and Practice. JohnWiley, Chichester, U.K.
Kale, E., Aknar, A., & Başar, Ö. (2019). “Absorptive capacity and firm performance: The mediating role of strategic agility”. International Journal of Hospitality Management, Sayı. 78, ss. 276-283.
Kaşlı, M. (2009). Otel İşletmelerinde İşgörenlerin Kişilik Özellikleri, Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Balıkesir.
Kerlinger, F. N. (1966). Foundations of Behavioral Research, Holt, Rinehart and Winston, New York.
Kim, H.J., Shin, K.H. & Swanger, N. (2009). “Burnout and engagement: a comparative analysis using the big five personality dimensions”, International Journal of Hospitality Management, Sayı. 28, No. 1, ss. 96–104.
Kim, H.J., Shin, K.H. & Umbreit, W.T. (2007). “Hotel job burnout: the role of personality characteristics”, Hospitality Management, Sayı. 26, No. 2, ss. 421–434.
Koçoğlu, M. (2007). İşletmelerde Presenteeism Sorunu ve İnsan Kaynakları Yönetimi Çerçevesinde Mücadele Yöntemleri, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Koopman, C., Pelletier, K. R., Murray, J. F., Sharda, C. E., Berger, M. L., Turpin, R. S., Hackleman, P., Gibson, P., Holmes D. M., & Bendel, T. (2002), “ Stanford presenteeism scale: health status and employee productivity”, Journal of Occupational and Environmental Medicine, Sayı. 44, No. 1, ss. 14-20.
Kristensen, T. S., Borritz M., Villadsen E. & Christensen K. B. (2005). “The copenhagen burnout ınventory: a new tool for the assessment of burnout”, Work & Stress, Sayı. 19, No. 3, ss. 192- 207.
Krüger, F. (2016). The Influence of Culture and Personality on Customer Satisfaction: An Empirical Analysis across Countries. Springer Gabler, Germany
Leiter, M. P. and Maslach, C. (1988). “The impact of ınterpersonal environment on burnout and organizational commitment”, Journal of Organizational Behavior, Sayı. 9, No. 4, ss. 297-308.
Luthans, F. (1995). Organizational Behavior. McGraw Hill Co, New York.
Malhotra, N., Hall, J., Shaw, M., & Oppenheim, P. (2006). Marketing Research: An Applied Orientation: Pearson Education, Australia.
Mandıracıoğlu, A. (2013). “Presentizm Olgusu”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, ss. 9- 17.
Marsh, H. W., Balla, J. R., & McDonald, R. P. (1988). “Goodness-of-fit indexes in confirmatory factor analysis: the effect of sample size”, Psychological Bulletin, Sayı. 103, No. 3, ss. 391.
Maslach, C., Schaufeli, W.B. and Leiter M.P. (2001). “Job burnout”, Annual Review of Psychology, Sayı. 52, No. 1, ss. 397-422.
Maylor, S. (2018), “ The Relationship Between Big Five Personality Traits and Burnout: A Study Among Correctional Personnel. Doctoral Dissertaion, Walden University, College of Social and Behavioral Sciences.
McCrae, R. R. & Costa, P.T. (1985). “Updating Norman’s “Adequate Taxonomy”: Intellingence and personality dimensions in natural language and in questionsnaries”, Journal of Personality and Social Psychology, Sayı. 49, No. 3, ss. 710-721.
Mulyanegara, R.C., Tsarenko, Y. & Anderson, A. (2009). “The big five and brand personality: investigating the ımpact of consumer personality on preferences towards particular brand personality”, Journal of Brand Management, Sayı. 16, No. 4, ss. 234-247.
Munir, F., Yarker, J. and Haslam, C. (2008). “Sickness absence management: encouraging attendance or ‘risk-taking’ presenteeism in employees with chronic illness?”, Disability and Rehabilitation, Sayı. 30, No. 19, ss. 1461-1472.
Nandi, D. & Nandi, N. (2014). “Application of big five model of personality for employee presenteeism in the workplace”, Global Journal for Research Analysis, Sayı. 3, No. 7, ss. 162- 163.
Özkalp, E., & Kırel, Ç. (2005). Örgütsel Davranış, Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayın No: 149, Eskişehir.
Özmen, G. (2011). “Presenteeism ile Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Tekstil Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Eskişehir.
Pauly, M. V., Nicholson, S., Polsky, D., Berger, M. L., & Sharda, C. (2008). “Valuing reductions in on‐the‐job illness: ‘Presenteeism’ from managerial and economic perspectives”, Health Economics, Sayı. 17, No. 4, ss. 469-485.
Quazi, H. (2013). Impact of Chronic and Non-chronic Health Conditions on Presenteeism: A Study in Singapore, In Presenteeism, (pp. 88-113). Palgrave Macmillan, London.
Rothmann, S. & Coetzer, E.P. (2003). “The big five personality dimensıons and job performance”, Journal of Industrial Psychology, Sayı. 29, No.1, ss. 68-74.
Saarvala, E. (2006). “Presenteeism: The Latest Attack on Economic and Human Productivity”.http://www.supportingadvancement.com/employment/general/saarvala_pre senteeism.pdf. (24.11.2018).
Samuel, Robin J. & Laura M. Wilson. (2007). “Is presenteeism hurting your workforce”, Employee Benefit Plan Review, Sayı. 61, No. 11, ss. 5-7.
Santos, J. R. A. (1999). “Cronbach’s alpha: a tool for assessing the reliability of scales”, Journal of extension, Sayı. 37, No. 2, ss. 1-5.
Sarıçam, H. & Çetintaş, K. (2015). “Ergenlerde Presenteeism ile Okul Tükenmişliği arasındaki ilişkinin İncelenmesi, 13. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Bildiri no: 264, ss. 802-806.
Saville, P., Sik, G., Nyfield, G., Hackston, J. & Maclver, R. (1996). “A Demonstration of the validity of the occupational personality questionnaire (OPQ) in the measurement of job competencies across time and in separate organisations”, International Association of Applied Psychology, Sayı. 45, No. 3, ss. 243 – 262.
Schmitt, D. P., Allik, J., McCrae, R. R., & Benet-Martínez, V. (2007). “The geographic distribution of big five personality traits: patterns and profiles of human self-description across 56 nations”, Journal of Cross-Cultural Psychology, Sayı. 38, No. 2, ss. 173-212.
Short S. E., Short M. W. and Haugen C. R. (2015). “The relationship between perfectionism and burnout in coaches”, İnternational Journal of Coaching Science, Sayı. 9, No. 1, ss. 37–49.
Stone-Miller, D. J. (1995). “Relationship between the myers-briggs type ındicator, personality disorders and jun’s theory of type”, Doctoral Dissertation, Georgia State University, Georgia.
Tekin, Ö.A. (2012). “Yabancılaşma ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkiler: Antalya Kemer’deki Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
Tsigilis, N., Zachopoulou, E., and Grammatikopoulos, V. (2006). “Job satisfaction and burnout among greek early educators: a comparison between public and private sector employees”, Educational Research and Review, Sayı. 1, No. 8, ss. 255–261.
Turner, J. E. (2003). “Proactive personality and the big five as predictors of motivation to learn”, Doctoral Dissertation, Old Dominion University, Virginia.
Ulu, S., Özdevecioğlu, M. & Ardıç K. (2016). “Kişilik Özelliklerinin Hasta İken İşe Gelme (Presenteizm) Davranışı Üzerindeki Etkileri: İmalat Sanayiinde Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı. 47, ss. 167-181.
Weiner, I. B. & Greene, R. L. (2008). Handbook of Personality Assessment, John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey.
Widera, E., Chang, A., and Chen, H. L. (2010). “Presenteeism: a public health hazard”, Journal Of General Internal Medicine, Sayı. 25, No. 11, ss. 1244-1247.
Yalım, D. (2005). İnsan Kaynaklarında Yeni Eğilimler, Hayat Yayıncılık, İstanbul.
Zinbarg, R. E., Revelle, W., Yovel, I., & Li, W. (2005). “Cronbach’s α, Revelle’s β, and McDonald’s ω H: their relations with each other and two alternative conceptualizations of reliability”, Psychometrika, Sayı. 70, No. 1, ss. 123-133.
Zopiatis, A., Constanti, P., & Pavlou, I. (2010). “Investigating the association of burnout and personality traits of hotel managers”, International CHRIE Conference-Refereed Track. ss.1- 10.