Faiz Oranları ve Döviz Kurlarındaki Değişimlerin Bankaların Performansına Etkisi: Sistematik Yaklaşım ve Duyarlılık Analizini de İçeren Stres Testi Model Uygulaması

Finansal sistemin en önemli kurumlarından biri olan bankalar, halktan topladıkları, yurtiçi veya yurtdışı piyasalardan ödünç aldıkları fonları kredi olarak kullandırmakta veya menkul kıymetlere yatırmaktadır. Küreselleşme, finansal serbestleşme ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak, ulusal ve uluslararası finansal piyasalarda faiz oranları ve döviz kurlarında yüksek oranlı dalgalanmalar meydana gelmekte, özkaynaklarından çok yabancı kaynaklara dayalı olarak faaliyetlerini sürdürmekte olan bankalar piyasa riski (faiz oranı ve kur riski) gibi önemli risk faktörleri ile karşılaşmaktadır. Bankalarda fon yönetimi sürecinde, risk alanlarının belirlenmesi, ölçülmesi ve yönetimi oldukça önemlidir. Bu çalışmada; bankalarda özellikle faiz oranları ve döviz kuru risklerinin yönetimi sistematik olarak açıklanmakta, gerçeğe yakın model bir banka bilançosu hazırlanarak bankanın finansal yapısının döviz kuru ve faiz oranlarındaki değişmelerden nasıl etkilediği duyarlılık analizini de içeren stres testi modeli ile incelenmektedir. Bankalarda duyarlılık testi ile, analize dahil edilen değişkenlerin banka bilançosu üzerine etkisi ayrı ayrı incelenebilmekte, stres testi ile de tüm portföyün olası senaryolara göre kazanç ya da kayıp olasılığı ölçülmektedir. Finansal kurumlarda faiz oranı ve kur riskinin ölçümünde yaygın olarak kullanılan stres testi, sistematik olarak ve gerçeğe yakın model uygulaması ile açıklanmakta olup, bankaların, hazine, fon ve risk yönetimi süreçlerinin anlaşılması ve incelenmesine önemli bir katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

The Effects of Changes in Interest Rates and Exchange Rates on Banks' Performance: Systematic Approach and A Stress Test Model Application Including Sensitivity Analysis

Banks use the funds, they collect from the public or borrow from domestic or foreign markets as loans or invest in securities. Due to globalization, financial liberalization and technological developments, high-rate fluctuations occur in interest rates and exchange rates in national and international financial markets. is encountering. In the process of fund management in banks, it is very important to identify, measure and manage risk areas. In this study; In particular, interest rates and the management of exchange rate risks in banks are systematically explained, a realistic model bank balance sheet is prepared, and how the bank's financial structure is affected by changes in exchange rates and interest rates is examined with a stress test model, which also includes sensitivity analysis. With the sensitivity test in banks, the effect of the variables included in the analysis on the bank balance sheet can be examined separately, and with the stress test, the probability of gain or loss of the entire portfolio is measured according to possible scenarios. The stress test, which is widely used in the measurement of interest rate and exchange rate risk in financial institutions, is explained systematically and with a realistic model, and it is considered that it will make an important contribution to the understanding and examination of banks' treasury, fund and risk management processes.

PDF

___

ADB, (2021). Asian Development Bank, Risk Management and Asset and Liability Management in Banks, Technical Assistance Consultant’s Report, Erişim: 30.03.2021
Akkaya, M. (2021). Finansal Risk Yönetimi Finansal Risk – Modeller – Türev Ürünler – Uygulamalar, Seçkin Yayınları, Nisan 2021 / 1. Baskı /Ankara.
Altıntaş, H. ve Ayrıçay, Y. (2010). “Türkiye’de Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Sınır Testi Yaklaşımıyla Analizi: 1987-2007”, Anadolu Üni.Sos.Bil.Dergisi, 10(2), s. 71-98.
Arslan, İ. (2007). Basel Kriterleri ve Türk Bankacılık Sektörüne Etkileri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Issue: 18, 25–47.
Babuşçu, Ş. (2005). Basel II Düzenlemeleri Çerçevesinde Bankalarda Risk Yönetimi, Ankara: Akademi Consulting & Training. 2005, s 5.
İldokuz, B. (2021). Finansal Risk Yönetimi Finansal Risk – Modeller – Türev Ürünler – Uyg. (Ed: Murat Akkaya) 5. Bölüm; (Kur Riski ve Kur Riski Modelleri) Seçkin Yay., Nisan 2021/1. Baskı /Ankara.
BDDK, (2005). Yabancı Para Net Genel Pozisyonu/Özkaynak Standart Oranının Bankalarca Konsolide ve Konsolide Olmayan Bazda Hesaplanması ve Uygulanması Hakkında Yönetmelik, RG: 01.11.2006, Sayı: 26333.
BDDK, (2022), Temel Bankacılık Verileri, https://www.bddk.org.tr/BultenAylik 07.02.2022. Bolgün, E. ve Akçay, B. (2003). Risk Yönetimi, Scala Yayıncılık, Birinci Basım.
Busch, R., Drescher, C. ve Memmel, C. (2017). Bank stress testing under different balance sheet assumptions, Discussion Paper, Deutsche Bundesbank, No. 07/2017.
Curak, M., Poposki, K. ve Pepur, S. (2012). "Profitability Determinants of the Macedonian Banking Sector in Changing Environment", Procedia-Social and Behavioral Sciences(44), s. 406.
Dhar, S. (Haziran 17, 2013). Risk Management in Banking Industry. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2280369 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2280369.
Dietrich, A. ve Wanzenried, G. (2014). "The Determinants of Commercial Banking Profitability in Low- Middle- and High-income Countries",The Quarterly Review of Eco. and Finance, 54, s.337-354.
Duman, A. ve Kangkook, L. (2000). Financial System, Financial Liberalization and Crises. A Tale of Two Countries: Turkey and Korea, http://www.ritsumei.ac.jp/~leekk/study/kotur.doc, 14.03.2021.
Ekonomist, (2021), www.ekonomist.com.tr/borsa/borsa-sirketlerinin-piyasa-degeri.html, 14.12.2021.
Eroğlu, Z.A. (2001). Türk Bankacılık Sisteminde Kaynak Maliyeti, BDDK Mali Sektör Politikaları Dairesi Çalışma Raporları: 2001/5, http://www.bddk.org.tr/ WebSitesi/turkce/Raporlar/Calisma_Raporlari/12702001-5.pdf E.T. 26.11.2016.
Güzel, A. ve Karakaş, A. (2019), Fund Transfer Pricing in Commercial Banks: A Comparative Application with The Branch Current Accounts/İnterest, Taras Shevchenko, 2. International Congress on Social Sciences, February 1-3 2019.
Haslem, J.A., (1982); Bank Portfolio Management, Electronic copy http://ssrn.com/abstract=2615334, 30.03.2021.
Hempel, G.H., Simonson, D.G., Coleman, A.B., (1994). Bank Management: Text and Cases, John Wiley and Sons Inc., New York.
Hoggarth, G., Sorensen, S. ve Zicchino, L. (2005). Stress tests of UK banks using a VAR approach, Publications Group, Bank of England, Working Paper no. 282.
İslamoğlu, M. (2002). Türev Ürünlerden Forward Sözleşmeler; Forward Sözleşmelerinin TDHP'na Göre Muhasebeleştirilmesi, Yayınlanmamış Yük.Lisans Tezi, İst.Üniv., Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İslamoğlu, M. (2014). Bankacılık, Giriş ve İlkeleri, Editör: Feridun Kaya, “Bankalarda Aktif Pasif Yönetimi” Beta Basım, İstanbul.
Kartal, M. T. (2018). Bankaların Finans Sektöründeki Önemi. Finansal İktisat, 5-27.
Köylüoğlu, H.U., (2001). Risk Yönetimi; Zaman Geçirmeden Neden? Nasıl?, Active Bankacılık ve Finans Dergisi, 17(3), s.80-84.
Matz, L. (2002). Liquidity Risk Measurement and Management, Kamakura Corporation 2002.
Matz, L. (2003). “Managing Liquidity Risk: Preparing for Extreme Events”, The Kamakura Corp.
Onur, S. (2012). “Finansal Liberalizasyon ve GSMH Büyümesi Arasındaki İlişki”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 1(1), s. 127-152.
Quagliariello, M., (2021). Stres Testing The Banking System, Methodologies and Applications, Cambridge University Pres, www.cambridge.org/9780521767309.
Reis, Ş.G., Kılıç, Y. ve Buğan, M.F. (2016). Banka Kârlılığını Etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim 2016.
Rose, P.S., ve Hudgins, S.C., (2010). Banka Management and Financial Services, The McGraw Hill Comp. International Edition, Singapore, ISBN 978-007-126965-0, MHID 007-126965-7.
Saunders, A. ve Cornett, M.M. (2001). Financial Markets and Institutions. A Modern Perspective, New York: Mc Graw Hill, 2001. p. 546-550.
Selçuk, H., & Tunay, K.B., (2014); Ticari Banka Yönetiminin Temelleri, Nobel Yay., No: 1047, 1. Bas. Shollapur M.R., Boligatti, Y.G., (2010) Funds Management In Banks: A Cost-Benefit Perspective,
International Business & Economics Research Journal – November 2010 Volume 9, Number 11 Sorge, M (2004), ‘Stress-testing financial systems: an overview of current methodologies’, BIS Working Paper no. 164.
TBB (2019), Türkiye Bankalar Birliği, “Bankalarımız 2019”, Yayın No: 336, Mayıs 2020.
TCMB, (2021), Analitik Bilanço, Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, 30.12.2021 https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/portlet/IScH%2BA8YwOo%3D/tr
Tevfik, A. ve Tevfik, G. (1997), Bankalarda Finansal Yönetime Giriş, İstanbul, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, No: 203.
Toves, A.L., (1983); “Gap Management: Managing Interest Rate Risk in Banks and Thrifts” Economic Review, Federal Reserve Bank of San Francisco, s: 20-35.
Turk, M.C., (2019). Stress Testing the Banking Agencies, Kelley School of Business Research Paper Series, No: 19-7.
Udeshi, J.J., (1989). "Funds Management", The Banker, Aug, 1989. p.28.
Uyemura, D.G., ve Van Deventer, D.R. (1993). Financial Risk Management in Banking, Probus Publishing Company, USA.
Ünal, T. (1996). Finans Kesiminin Reel Sektöre Kaynak Yaratma Kapasitesi, İstanbul Ticaret Odası Yayını, Yayın No: 31.
Vuillemey, G. (2017). Bank Interest Rate Risk Management. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2644681 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2644681 (Dec. 3, 2017).
Whaley, R.E. (2006), Derivatives: Markets, Valuation and Risk Man, New Jersey, Johl Wiley and Sons.
Yüksel, S., Dinçer, H. ve Hacıoğlu, Ü. (2015). “CAMELS-Based Determinants for the Credit Rating of Turkish Deposit Banks”, International Journal of Finance & Banking Studies, 4(4), ss. 1- 17.Tatoğlu, Y. F. (2013). İleri Panel Veri Analizi-Stata Uygulamalı ((2.Baskı).). İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.
Ün, T. (2015). Stata ile Panel Veri Modelleri. S. Güriş (Ed.), Stata ile Panel Veri Modelleri içinde (ss. 39–80). İstanbul: DER Yayınları.
Yıldız, Ü. ve Temurlenk, M. S. (2020). Ekonometrinin Temelleri. (M. S. Temurlenk, Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi